2024-03-29T18:22:21Z
https://jcls.shirazu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=103
مطالعات ادبیات کودک
ادبیات کودک
2008-8647
2008-8647
1389
1
1
خوبینامه، اندرزنامهای قدیمی و ناشناخته
محمدابراهیم
ایرج پور
سیر تاریخی ادبیات کودک در زبان فارسی نشان می­دهد که از دیرباز و حتی پیش از اسلام آثاری با محوریت کودکان به رشته­ی تحـریر در آمده است که البته بیش از همه جنبه­ی پند و اندرز در آن­ها دیده می­شود؛ از آن جمله می­توان به اندرز آذرباد مَهرَسپندان (تفضلی، 1377: 182) و یا پُس دانشن کامگ (همان، 164) اشاره کرد. توجه به کودکان در آثار پس از اسلام نیز چه به صورت کتاب مستقل و چه به طور اشاره­وار و گذرا ادامه داشت که برای نمونه به قابوس­نامه­ی عنصرالمعالی، نصاب الصبیانِ ابونصر فراهی، بهارستانِ جامی، گلستان سعدی و بسیاری دیگر از این دست آثار میتوان اشاره کرد. اما گرایش بیش از پیش به ادبیات کودک در عصر قاجار به چشم میخورد. در این هنگام اندک اندک به گونه­های مختلف ادبیات کودک رایج توجه شد و از این میان می­توان به ترجمه­ی آثار غربی، ساده­نویسی داستان­های کهن مانند کلیله و دمنه و مرزبان­نامه، کتاب­های درسی و اندرزنامه­ها برای کودکان اشاره کرد.
خوبینامه
اندرزنامه
آذرباد
داستان کهن
مرزبان نامه
2012
10
06
1
30
https://jcls.shirazu.ac.ir/article_449_862df23988649036a101db59029fbd31.pdf
مطالعات ادبیات کودک
ادبیات کودک
2008-8647
2008-8647
1389
1
1
جهان تازه استقلالیافتهی کودکان: جستاری در انسانشناسی ادبیات کودک
شهرام
پرستش
تمایز مهم­ترین مؤلفه­ی مدرنیته است که بزرگان علوم اجتماعی از امیل دورکیم گرفته تا پییر بوردیو بر آن تأکید کرده­اند. بر مبنای این رویکردهای نظری می­توان جهان کودکان را با توجه به تأخر تکوین عینی و ذهنی آن به منزله­ی یک میدان اجتماعی متمایز به­ شمار آورد. بر این اساس میدان کودکی سرزمین تازه استقلال یافته­ای است که متأسفانه میدان­های اجتماعی دیگر، به ویژه سرزمین بزرگ­سالی به قلمرو آن تعرض میکنند و می­کوشند آن را تحت الحمایه­ی خود قرار دهند. برای ممانعت از این واقعه باید نسبت به قانون اساسی سرزمین کودکی و قواعد عملکرد این میدان آگاهی یافت. انسان­شناسی کودکی یکی از مهم­ترین رشته­هایی است که می­تواند به شناخت این قواعد راهنما یاری دهد تا در پرتو آن­ها منطق متفاوت کنش کودکان بهتر دریافت شود. شاید مهم­ترین قاعده­ی این سرزمین، تمایزنایافتگی آن باشد به گونه­ای که جلوه­هایش را در تمایزنایافتگی جنسیتی، طبقاتی، قومیتی، ملیتی و حتی زیبایی­شناختی می­توان مشاهده کرد. همه­ی این تمایزات در یک کلام، حاصل اجتماعی شدن کودکان است که با سرپرستی بزرگ­سالان و آموزه­های آن­ها تحقق می­یابد و گرنه در بازی آزادانه­ی کودکان با هم، نشانی از این تمایزات دیده نمی­شود. ادبیات کودک یکی از شاه­راه­های مهم اجتماعی کردن کودکان به شمار می­رود که متأسفانه به­دلیل بی­خبری نویسندگان بزرگسال از قواعد عمل در جهان کودکی، به ابزار نرم سرکوب کودکان تبدیل شده است. در این جستار می­کوشیم برای نمونه چند متن برگزیده از ادبیات کودک مانند جوجه اردک زشت، اثر هانس کریستین آندرسن و ماهی سیاه کوچولو، اثر صمد بهرنگی را تحلیل نماییم تا زیرساخت تمایزگرایانه آن­ها آشکار گردد. این تمایزات به هر روی ریشه در ایدئولوژی روشنگری و مدرنیته دارد. نتیجه این است که کودکان این تمایزات را به شکل دیگری درمی­یابند و قرائت آن­ها از داستان­های کودکان متفاوت از نویسندگان این آثار است و حتی ترجیح زیبایی­شناختی آن­ها با اولویت نمایندگان ادبیات کودک هم­خوانی ندارد.
ادبیات کودک
انسانشناسی کودکی
تمایز
جمهوری ادبیات
کودکی
میدان تولید ادبی
2012
10
06
31
54
https://jcls.shirazu.ac.ir/article_450_e5acc0b87dfc00a2dbfee0269a95953c.pdf
مطالعات ادبیات کودک
ادبیات کودک
2008-8647
2008-8647
1389
1
1
فانتزی و شیوههای فانتزیسازی شاهنامه در ادبیات کودک و نوجوان
مه دخت
پورخالقی چترودی
مریم
جلالی
فانتزی از ژانرهای کاربردی در ادبیات کودک و نوجوان است. مهم­ترین عامل کاربرد این نوع، تخیلی ­بودن و محال­ بودن امکان وقوع داستان در عالم واقعی است. فانتزی­ها به دو دسته­ی عام و مدرن تقسیم می­شوند؛ از نظر عناصر سازنده بهترین آثار برای فانتزی­سازی عام کتاب­های اسطوره­ای و حماسی هستند. شاهنامه­ی فردوسی به دلیل در برداشتن ماجراها و شخصیت­های استثنایی و درون­مایه­های مناسب، شرایط فانتزیسازی را داراست. با فانتزی­سازی داستان­های شاهنامه، کودکان و نوجوانان علاوه بر آشنایی ضمنی با متون کهن، از دنیای ساختگی و خیالی مرتبط با ماجراهای این اثر، لذت خواهند برد. در این مقاله نخست ژانر فانتزی را معرفی کرده و به اهداف فانتزیسازی از داستان­های اسطوره­ای و حماسی پرداخته­ایم. سپس عناصر سازنده­ی این نوع را که شامل شخصیت­سازی و شخصیت­پردازی، دورنمایه­پردازی و راه­های ورود به فانتزی می­شود، بر اساس الگوبرداری از پانزده نمونه اثر پدید آمده در این ژانر، دسته­بندی کرده­ایم و در هر قسمت یافته­ها را با برخی از داستان­های شاهنامه مطابقت داده­ایم و با توجه به این قیاس بخش­های مناسب برای فانتزی­سازی شاهنامه را معرفی کرده­ایم.
ادبیات
شاهنامه ی فردوسی
فانتزی
کودک و نوجوان
2012
10
06
55
73
https://jcls.shirazu.ac.ir/article_451_c39dba11560af323e4661da82d49e225.pdf
مطالعات ادبیات کودک
ادبیات کودک
2008-8647
2008-8647
1389
1
1
بررسی تحلیلی سیر نقد ادبیات کودک و نوجوان در ایران با نگاهی آسیبشناسانه به قالبهای نقد
مهدی
حجوانی
مقالهی حاضر، ضمن مروری بر جریان نقد ادبیات کودک و نوجوان ایران از مشروطه تا کنون، نشان داده است که این جریان هرچند رو به رشد بوده اما با رویکردی آسیبشناسانه، بیشتر بر دو قالب ویژه تاکید داشته است: نخست، ارائهی فهرست کتابهای مناسب و دوم، نقدهای مفصل و تخصصی. این دو شیوه با وجود برخورداری از ارزش، کاربردهایی محدود دارند. از این رو نمی­توانند به تنهایی جریان نقد را مؤثر، فراگیر و نهادینه کنند. پیشنهاد مقاله­ی حاضر این است که افزون بر توجه به ارزشهای هر دو شیوهی پیش­گفته، به راهی میانه نیز اندیشیده شود. این راه، معرفی کتاب درسطح کلان و پرشمار، در قالب نشریه و یا فضای مجازی است. معرفی کتاب در همان حال که محدودیت­هایی دارد، از ظرفیت­هایی ویژه نیز برخوردار است. واژههای کلیدی:
آسیبشناسی
ادبیات کودک
انقلاب مشروطه
کتابهای مناسب
معرفی کتاب
نقد
2012
10
06
75
99
https://jcls.shirazu.ac.ir/article_452_7096e2534bba1df208c476dd9333e516.pdf
مطالعات ادبیات کودک
ادبیات کودک
2008-8647
2008-8647
1389
1
1
بررسی خوانندهی نهفته در داستانهای احمد اکبرپور (بر پایهی نظریهی ایدن چمبرز)
سعید
حسام پور
اندیشه­ی خواننده­ی نهفته یا درون کتاب، بر پایه­ی این نگرش شکل گرفته که برای گفتن یک چیز، دو فرد لازم است و نویسنده یا مؤلف، برای آشکار ساختن معنای مورد نظر، روابطی را در اثر خود با خواننده ایجاد می­کند. ایدن چمبرز بر این باور است که برای یافتن این خواننده، که او خواننده­ی «نهفته»اش می­خواند به روشی نیاز است که در داستان­های کودک و نوجوان، کودک را در مقام خواننده به شمار آورد و او را در درون کتاب جای دهد. از همین رو، چمبرز روش پیشنهادی خود را برای این کار ارائه میدهد. از دیگر سو منتقدان ادبیات کودک در چند سال گذشته، به آثار داستانی احمد اکبرپور، توجهی ویژه داشته­اند و کودکان و نوجوانان نیز از این آثار استقبال کرده­اند. از همین رو، این پژوهش بر آن است تا بر پایه­ی نظریه­ی چمبرز، سه اثر داستانی اکبرپور را بررسی کند و خواننده­ی درون این داستان­ها را آشکار سازد.
احمد اکبرپور
امپراتور کلمات
ایدن چمبرز
خوانندهی نهفته
قطار آن شب
من نوکر بابام نیستم
2012
10
06
101
127
https://jcls.shirazu.ac.ir/article_453_8ed1646c80e45772d99a723137c8b0eb.pdf
مطالعات ادبیات کودک
ادبیات کودک
2008-8647
2008-8647
1389
1
1
بررسی مفهوم مرگ در ادبیات کودک ایران تحلیل محتوای 9 کتاب داستان
فریبا
خوشبخت
هدف از مطالعه­ی حاضر بررسی مفهوم مرگ در سه جنبه­ی زیست­شناختی (بازگشتناپذیری، اجتناب­ناپذیری، غیرعملکردی و علیت)، فرهنگی و عاطفی(ترس، ناراحتی، عصبانیت، اشتیاق، گناه، تکذیب، شک و سردرگمی) در ادبیات کودک بود. بدین منظور با جست­وجو در کتاب­خانه­های در دسترس پژوهشگر، نه (9) کتاب داستان که درون­مایه آن­ها به نوعی در پیوند با مرگ بود، انتخاب شد. سپس داستان­ها تحلیل محتوای کمی شدند و از ضریب همبستگی بین دو کدگزار برای محاسبه­ی ضریب پایایی استفاده گردید. نتایج نشان داد که بین حضور ابعاد زیست­شناختی، فرهنگی و عاطفی در کتاب­ها تفاوت معنادار دیده می­شود. بدین صورت که تفاوت معنادار میان عامل زیست­شناختی و عاطفی به نفع عامل زیست­شناختی و نیز میان عامل فرهنگی و عاطفی به نفع عامل فرهنگی دیده می­شود. بین عامل فرهنگی و زیستشناختی تفاوت معنادار دیده نشد. نتایج توصیفی پژوهش نیز در پایان مرور و بررسی شده است. واژههای کلیدی: ادبیات کودک، کتاب­های داستان، مفهوم مرگ.
ادبیات کودک
کتابهای داستان
مفهوم مرگ
2012
10
06
129
141
https://jcls.shirazu.ac.ir/article_454_8dfbdf8d8103633b708b7dd43575874c.pdf
مطالعات ادبیات کودک
ادبیات کودک
2008-8647
2008-8647
1389
1
1
مقایسهی تحلیلِ انتقادیِ گفتمان داستانهای کوتاه معاصر بزرگسالان و داستانهای کوتاه معاصر نوجوانان
لطف اله
یارمحمدی
مرتضی
یمینی
لیلا
قنبری
این تحقیق به بررسی و مقایسه­ی ساختارها و مؤلفه­های گفتمان­مدار موجود در داستانهای کوتاه معاصر بزرگ­سال و نوجوان پرداخته و سعی در بیان این مطلب دارد که تا چه حد و به چه منظور نویسندگان ادبی در آثار خود از این ساختارها و مؤلفه­ها استفاده کرده و با پوشیدگی سخن می­گویند. بر این اساس،10 داستان کوتاه بزرگ­سال و 10 داستان کوتاه نوجوان انتخاب و بررسی شد. تعداد ساختارهای گفتمان­مدار موجود در متن بر اساس الگوی ون­لیوون، تعیین و شمارش شد. طول متن داستانها نیز با استفاده از شمارش واحدهای پایانی مشخص گردید. در ادامه درصد به­کارگیری مؤلفهها در هر گروه از داستانها محاسبه شد و هم­چنین به منظور تعیین معناداری تفاوت میان این دو گروه از روش مجذور خی استفاده شد. نتایج حاصل به شرح زیر بود:1. در متون ادبی افزونه بر مؤلفه­های مطرح شده در الگوی ون­لیوون، مؤلفه­های گفتمان­مدار دیگری نیز دیده می­شود که پنهان­کاری را در پی دارد.2. تفاوت داستانهای بزرگ­سالان و نوجوانان در میزان استفاده از مؤلفه­های گفتمان­مدار معنادار نیست.3. استفاده از مؤلفه­های ادبی در داستانهای نوجوانان بیش از بزرگ­سالان است.4. استفاده از ساختارهای گفتمان­مدار موجود در متون ادبی بیشتر به منظور بیان ایدئولوژی به معنی بیان ارزش­های اجتماعی و فرهنگی است.5. ادبیات هم می­تواند به صورت ابزاری در دست جناح­های مختلف برای بیان ایدئولوژی به معنی ترویج گرایش­های گروهی قرارگیرد.
تحلیل انتقادی گفتمان
زبان- قدرت - ایدئولوژی
مؤلفههای گفتمانمدار
2012
10
06
143
166
https://jcls.shirazu.ac.ir/article_455_75b5f885e9a2fefa9ae4e441531f4359.pdf