لذت و اقتباس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

بدون سمت

چکیده

بررسی پژوهش‌های انجام‌شده در زمینه‌ی اقتباس، نشان‌گر آن است که هرچند پژوهشگران به ساده‌نویسی و به‌کارگیری عنصرهای داستانی در بازنویسی‌ها توجه کرده‌اند و بازنویسان نیز کم و بیش از این ملاک‌ها در کار خود بهره جسته‌اند، اما در مجموع، اقتباس متن‌های کهن برای کودکان جز در موردهایی پیشرفت چشمگیری نداشته‌است. درواقع خالی‌بودن این اثرها از ویژگی‌های لذت‌آفرین ادبیات کودک به کم‌رونقی بازار محبوبیت آن‌ها انجامیده‌است. به نظر می‌رسد آن‌چه تاکنون اهمیت‌داشته‌ آشناساختن کودکان با متن‌های کهن بوده و نه آفرینش متنی جذاب برای ایشان؛ این در حالی است که نودلمن با کنکاش در ویژگی‌هایی که داستانهای کودکان را لذت‌بخش کرده و مخاطبان را به درون متن می‌کشد، راه تازه‌ای پیش روی نویسندگان نهاده‌است. نودلمن با برشمردن شاخص‌های لذت به این نتیجه می‌رسد که اگر متن ادبی کودک خالی از این شاخص‌ها باشد، لذتی برای مخاطب کودک ندارد. این پژوهش با بهره‌گیری از چنین روی‌کردی به بررسی پنج اثر اقتباسی با تنوع در ساختار پرداخته و آشکارساخته که اقتباس چگونه و با چه شگردهایی می‌تواند در گستره‌ی ادبیات کودک قرار گیرد و برای مخاطبان خود لذت‌بخش باشد. عدم قطعیت حاصل از دوسویگی متن کهن و متن نو و نیز آگاهی دوگانه‌ای که این متن‌ها به مخاطب خود می‌دهند مهم‌ترین دلیل‌های لذت‌بخشی در این متن‌ها هستند که با شگردهایی هم‌چون تضاد و تقابل، سپیدنویسی و تلمیح نمایان می‌شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Pleasure and Adaptation

نویسنده [English]

  • Neda Moradpour
Shiraz University
چکیده [English]

Pleasure and Adaptation
 

Moradpour*

Shiraz University
 
Abstract
A survey of studies about adaptation indicates that although researchers have concentrated on simple writing and applying elements of fiction in rewriting, yet adaptation of ancient texts for children has not developed much. Since such works lack element of pleasure in children's literature, they have not been popular. It seems what has yet been important is familiarizing children with ancient texts, not creating an appealing text for them. Nodelman has established a new approach for writers by investigating the properties that bring pleasure in children stories and attracting the readers toward the text. By enumerating pleasure indicators, Nodelman has concluded that if a children's literary text is without these indicators there would be no pleasure for the child addressee. Using Nodelman's approach this study analyzes five adaptations. It is argued how and with what techniques, adaptation can be placed into the child literary scope and make it pleasurable for its readers. The uncertainty resulting from duality of ancient text and new text and also the divided consciousness these texts give their readers are the most important reasons of pleasurablity of these texts indicated by techniques like antithesis, contrast, gap and allusion.   
 
 
 
* MA in English Language and Literature, neda.moradpour@gmail.com

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: adaptation
  • pleasure
  • jouissance
  • divided consciousness
  • uncertainty principle
اکبری، مریم. (۱۳۹۱). بررسی بازنویسی‌ها و بازآفرینی‌های کلیله‌ودمنه برای کودکان و نوجوانان (منتشرشده از سال ۱۳۸۴تا۱۳۸۹). پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز.
آرامش‌فرد، شیدا و سمانه قاسمی.(۱۳۹۵).«لذت‌های شکوفایی». نارنج، ش۱، صص۳۱-۵۴.
بارت، رولان. (۱۳۸۲). لذت متن. ترجمه‌ی پیام یزدان‌جو. تهران: مرکز
پایور، جعفر. (۱۳۸۸). بازنویسی و بازآفرینی در ادبیات. به کوشش فروغ‌الزمان جمالی، تهران: کتابدار.
تراویسانو، تامس. (۱۳۸۷). «درباره‌ی آگاهی دوگانه و دیالکتیکی: فصل‌های مشترک ادبیات کودک و مطالعات کودکی». در: دیگرخوانی‌های ناگزیر. به کوشش مرتضی خسرونژاد، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
جلالی، مریم. (۱۳۹۳). شاخص‌های اقتباس در ادبیات‌کودک و نوجوان: نگاهی نو به بازنویسی و بازآفرینی به انضمام فهرست صدساله‌ی اقتباس از شاهنامه در ادبیات ‌کودک و نوجوان. تهران: طراوت.
دارنگ، سارا. (۱۳۹۱). بررسی بازنویسی‌ها و بازآفرینی‌های کلیله‌ودمنه برای کودکان و نوجوانان (منتشرشده از سال ۱۳۶۲تا۱۳۸۳).پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز.
گلشیری، هوشنگ. (۱۳۸۴). گلستان سعدی. براساس نسخه‌ی تصحیح‌شده‌ی فروغی، تهران: ققنوس.
سیدآبادی، علی‌اصغر. (۱۳۸۸). کدو قلقله‌زن کی برگشته بود؟. با تصویرگری علیرضا گلدوزیان، تهران: افق
شمس، محمدرضا. (۱۳۸۷). دیوانه و چاه. با تصویرگری پژمان رحیمی‌زاده، تهران: افق.
صالحی، آتوسا. (۱۳۹۲). سیاوش. با تصویرگری عطیه مرکزی، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
طاهری، قدرت‌الله. (۱۳۸۹). «منطق بازآفرینی روایت‌های کهن در شعر فارسی». تاریخ ادبیات، ش۶۷، صص۱۵۵-۱۷۶.
کریمی‌راد، مریم. (۱۳۸۵). «بازآفرینی مهجور، بازنویسی معدود؛ تأثیر شاهنامه در ادبیات (بررسی بازنویسی‌ها و بازآفرینی‌های شاهنامه برای کودکان و نوجوانان)».پژوهش‌نامه، ش۴۷، صص۱۱۱-۱۱۵.
مرتضایی، پروین. (۱۳۹۱). بررسی بازنویسی‌ها و بازآفرینی‌های مثنوی مولوی برای کودکان و نوجوانان (منتشرشده از سال ۱۳۵۷تا۱۳۸۷). رساله‌ی دکتری دانشگاه شیراز.
معلم، حسین. (۱۳۸۴). حکایت‌نامه. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
نظرآهاری، عرفان. (۱۳۸۶). من هشتمین آن هفت نفرم. با تصویرگری سحر بردایی، تهران: صابرین؛ کتاب‌های دانه.
ویلکی، کریستین. (۱۳۸۱). «وابستگی متون: تعامل متون، روابط بینامتنی در ادبیات ‌کودک و نوجوان». پژوهشنامه‌ی ادبیات ‌کودک و نوجوان، ترجمه‌ی طاهره آدینه‌پور، ش۲۸، صص۴-1۱.
هاشمی‌نسب، صدیقه. (۱۳۷۱). کودکان و ادبیات رسمی ایران. تهران: سروش.
Nodelman, perry. (1996). The Pleasures of Children's Literature. New York: Longman.