تحلیل روابط فرامتنی و بیش متنی رمان راز کوه پرنده با شاهنامه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه سمنان

چکیده

درون مایه، شخصیت ها و نمادهای اسطوره ای شاهنامه همواره مورد توجه شاعران و نویسندگان معاصر بوده است. مؤلفان ادبیات کودک و نوجوان نیز به بازآفرینی و بازنویسی داستان های شاهنامه توجه شایانی داشته اند. آرمان آرین در رمان فانتزی راز کوه پرنده، بخش های حماسی شاهنامه را با تکیه بر حوادث زندگی رستم برای گروه سنی کودک و نوجوان بازآفرینی کرده است. این جستار، برپایه نظریة ترامتنیت ژرار ژنت، روابط فرامتنی و بیش متنی این رمان را با شاهنامه مورد بررسی قرار داده است. نتیجه حاصل شده از این تحلیل، نشان می دهد که نویسنده با تأیید و تأکید درون مایه های شاهنامه، لزوم احیاء و حفظ آن ها را در ذهن و ضمیر نوجوانان نهادینه می کند. همچنین روابط بیش متنی این اثر حاکی از این است که آرین با ایجاد تغییر در پیرنگ، شخصیت پردازی، زمان و مکان، لحن شاهنامه و غیره در راستای تبدیل اسطوره و حماسه به رمان گام برداشته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Metatextual and Hypertextual Analysis of the Novel Mystery of the Bird Mountain and Shahnameh

نویسنده [English]

  • Fatemeh Zamani
Semnan University
چکیده [English]

 
Abstract
Themes, characters and mythical symbols of Shahnameh have always been at the center of attention by the contemporary poets and writers. Writers of children literature have shown great interest in recreating and rewriting stories of  Shahnameh. In the fantasy novel, Mystery of the Bird Mountain, Arman Arian has recreated epic parts of shahnameh relying on Rostam's life events for children and adolescents. In this article, Genette's transtextuality theory is used to examine metatextual and  hypertextual relations of the novel  to Shahnameh. The results of this analysis show that Arian tries to internalize themes of Shahnameh in adolescents. The hypertextual relations imply that Arian has changed plot, characterization, setting, and tone, in order to make a myth and an epic  into a novel.
 
 


 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keyword: Shahnameh
  • Children's literature
  • Metatextuality
  • Hypertextuality
  • Mystery of the Bird Mountain
اخوت، احمد. (1371). دستور زبان داستان. اصفهان: فردا.
آلن، گراهام. (1380). بینامتنیت. ترجمه­ی پیام یزدانجو، تهران: مرکز.
استیونز، جان. (1378). «ایدئولوژی و گفتمان روایی در ادبیات کودک». دیگرخوانی­های ناگزیر رویکردهای نقد و نظریه­ی ادبیات کودک، ترجمه­ی مرتضی خسرونژاد، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
آرین، آرمان. (1384). راز کوه پرنده (رستم دستان). مجموعه­ی سه­جلدی پارسیان و من. تهران: موج نو.
براهنی، رضا. (1368). قصهنویسی. تهران: نو.
پک، جان. (1387). شیوه­ی تحلیل رمان. ترجمه­ی احمد صدارتی، تهران: مرکز.
حمیدیان، سعید. (1383). درآمدی بر اندیشه و هنر فردوسی. تهران: ناهید.
دهریزی، گودرز. (1388). ادبیات کودک و نوجوان در ایران. تهران: اندیشه.
رستگار، نصرت‌الله. (1384). «مشروعیت حکومت از دیدگاه فردوسی». آیینه میراث، دوره‌ی جدید، شماره‌ی 29، صص9-41.
رستم­وندی، تقی. (1387). «آز و داد؛ آسیب­شناسی سیاسی شهریاری در شاهنامه فردوسی». پژوهش سیاست نظری، دوره‌ی جدید، شماره­ی 5، صص 1-19.
 ژوو، ونسان. (1394). بوطیقای رمان. ترجمه­ی نصرت حجازی، تهران: علمی و فرهنگی.
فردوسی، ابوالقاسم. (1393). شاهنامه (متن انتقادی از روی چاپ مسکو). به کوشش و زیر نظر سعید حمیدیان، تهران: قطره.
 فورستر، ادوار مورگان. (1391). جنبه­های رمان. ترجمه­ی ابراهیم یونسی، تهران: نگاه.
 قربان­پور، حجت. (1383). «جلوه­های دادخواهی دهقان توس در شاهنامه». تاریخ­پژوهی، دوره‌ی 6، شماره 21، صص 72-84.
 منشادی، مرتضی. (1389). «پیوند اسطوره و سیاست در شاهنامه». مطالعات ملی، دوره‌ی 11، شماره1، صص 37-56.
نامور مطلق، بهمن. (1386). «ترامتنیت مطالعه­ی روابط یک متن با دیگر متن­ها». شناخت، شماره‌ی 56، صص 83- 98.
 ___________. (1394). درآمدی بر بینامتنیت: نظریه­ها و کاربردها. تهران: سخن.
 نجفی بهزادی، سجاد  و دیگران. (1392). «بررسی و تحلیل عناصر داستان در چند داستان بازنویسی شده از شاهنامه برای نوجوانان». کاوش­نامه، دوره‌ی 14، شماره‌ی 27، صص 201- 239. 
 نیکولایوا، ماریا. (1387). فراسوی دستور داستان یا چگونگی ادبیات کودک از نظریه­ی بهره می­برد؟؛ رویکردهای نقد و نظریه­ی ادبیات کودک. مرتضی خسرونژاد، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
 والاس، مارتین. (1393). نظریه­های روایت. ترجمه‌ی‌ محمد شهبا، تهران: هرمس.
هاشمی‌نسب، صدیقه. (1371). کودکان و ادبیات رسمی ایران. تهران: سروش
Barnet, S . (1964). A dictionary of  lirerary terms. London.
Genette, Gerard. (1992). The architext (an introduction). Translated by Jane E lewin, Berkeley: university of California press.
-------------------. (2001). Paratexts: thresholds of interpretation, Translated by Jane E lewin, Cambridge U niversity press.