بررسی و تحلیل قصه‌های «حیوان-داماد»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه لرستان

2 دانشجوی دکتری

چکیده

قصه‌، از گسترده‌ترین زمینه‌ها‌ در پژوهش‌های ادبی معاصر است که منبعی سرشار از باورها و اعتقاداتی به‌شمار می‌رود که تقریباً منسوخ گشته و در حال حاضر با اندیشه‌های دینی و اخلاقی هم‌خوانی ندارد. از بن‌مایه‌های اصلی در اغلب قصه‌ها، موضوع ازدواج شاهزاده‌خانم‌ها است. در برخی از این قصه‌ها با موضوع حیوان‌داماد مواجهیم. در تحریرهای جدید و امروزی برخی از این قصه‌ها، بنا به دلایل فراوان، این بن‌مایه‌ کم‌رنگ گشته ‌است. در این پژوهش به روش تحلیلی‌توصیفی پس از ذکر چند قصه‌‌ی حیوان‌داماد، به بررسی و تحلیل دلایل پیدایش و سیر دگردیسی این قصه‌ها پرداخته شده ‌است. سپس خویش‌کاری‌های مشترک قصه‌های حیوان‌داماد در فرهنگ‌های مختلف بررسی شده‌ و نشان داده شده ‌است که موضوع حیوان‌داماد با وجود اشتراکات بنیادی در جهان، چگونه در برخی از فرهنگ‌ها دچار دگردیسی شده‌ است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of Tales of Animal-Grooms

نویسندگان [English]

  • Ali Heydari 1
  • Somaye Hadadyan 2
  • Ghasem Sahrai 1
1 Lorestan University
2 phd Student of Lorestan University
چکیده [English]

Abstract
Folktales are rich sources of beliefs long obsolete and no longer in line with religious and ethics of present times that are used extensively in literary studies. Marriage of princesses is one of the themes of such tales in which sometimes there are animal-grooms. In modern rewritings of some of these tales, such themes are not prominent due to many reasons. In this study citing several such tales, the reasons for the appearance  and transformation of these tales are analyzed followed by the  common virtues in these tales in different cultures. It is argued that though there are basic commonalities in different cultures, these tales have transformed in some cultures.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: father
  • Animal
  • Groom
  • Daughter
  • Hero
اعتمادزاده (م. به‌آذین)، محمود. (2537). مهرهی مار. تهران: آگاه.
الیاده، میرچاه. (1392). هنر اسرارآمیز. ترجمه‌ی مینا غرویان، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه.
باستید، روژ. (1370). دانش اساطیر. ترجمه‌ی جلال ستاری، تهران: توس.
بتلهایم، برونو. (1381).  افسون افسانهها. ترجمه‌ی اختر شریعت‌زاده، تهران: هرمس.
ـــــــــــ. (1387).  کودکان به قصه نیاز دارند. ترجمه‌ی کمال بهروز نیا، تهران: افکار.
بهار، مهرداد. (1384). از اسطوره تا تاریخ. ویراسته‌ی ابوالقاسم اسماعیل‌پور، تهران: چشمه.
بیرلین، ج، ف. (1395).  اسطورههای موازی. ترجمه‌ی عباس مخبر، تهران: مرکز.
بی‌نام. (1358). «هر بهار یک دختر باکره را قربانی می‌کنند». پیام اسلام، شماره‌ی6، صص144-145.
پراپ، ولادیمیر. (1368). ریختشناسی قصههای پریان. ترجمه‌ی فریدون بدره‌ای، تهران: توس.
ــــــــــــــ. (1371). ریشه­های تاریخی قصههای پریان. ترجمه‌ی فریدون بدره‌ای، تهران: توس.
پنجاکیانه. (1363). ترجمه‌ی مصطفی خالقداد ‌هاشمی عباسی، تصحیح جلالی نائینی و همکاران، تهران: اقبال.
پینسنت، جان. (1380). اساطیر یونان. ترجمه‌ی باجلان فرخی، تهران: اساطیر.
تاواراتانی، ناهوکو. (١٣٨٦). سمبولهای جاودان در ادبیات فارسی و ژاپنی. تهران: بهجت.
حیدری، علی. (1389).ریخت‌شناسی قصههای رایج لکی. طرح تحقیقاتی دانشگاه لرستان.
رواسانی، شاپور. (1371) .جامعهی بزرگ شرق. تهران: شمع.
رستگار فسایی، منصور. (1388). پیکرگردانی در اساطیر. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
صادقی، محسن. (1395). «بازنمایی اسطوره‌ی حیوان-داماد در حکایتی صوفیانه». فصل‌نامه‌یعلمی‌پژوهشی نقد ادبی. سال 9، شماره‌ی 35، صص 165-183.
فرضی، حمیدرضا و قبادی سامیان، پریسا. (1388). «بررسی جامعه‌شناسی رمان مهرهی مار اثر محمود اعتمادزاده (به‌آذین)». مطالعات جامعهشناسی، سال 2، شماره‌ی 5، صص 65-86.
فریزر، جیمز جرج. (1387). شاخهی زرین. ترجمه‌ی کاظم فیروزمند، تهران: آگاه.
گریم، ویلهلم و یاکوب. (1393). شاهزاده قورباقه. ترجمه­ی سیدعلی کاشفی خوانساری، تهران: قدیانی.
مارزلف، اولریش. (1391). طبقهبندی قصههای ایرانی. ترجمه‌ی کیکاووس جهانداری، تهران: سروش.
مالینوفسکی، برونیسلاو. (1387). غریزهی جنسی و سرکوب آن در جوامع ابتدایی. ترجمه‌ی محسن ثلاثی، تهران: ثالث.
محجوب، محمدجعفر. (1349). دربارهی کلیله و دمنه، تهران: خوارزمی.
محسنی، مرتضی و ولی‌زاده، مریم. (1390). «بن‌مایه‌های توتمیسم در قصه‌های عامیانه‌ی ایرانی». ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی.  دوره­ی 7، شماره‌ی 23، صص 155-180.
مهابهاراتا. (1380). ترجمه‌ی میرغیاث‌الدین علی قزوینی. ج4، تصحیح و تحشیه‌ی سیدمحمدرضا جلالی نائینی و ن. س. شوکلا، تهران: طهوری.
نصرالله منشی، ابوالمعالی. (1392). کلیله و دمنه. تصحیح مجتبی مینوی، تهران: امیرکبیر.
هینتس، والتر. (1383). دنیای گمشدهی عیلام. ترجمه‌ی فیروز فیروزنیا، تهران: علمی و فرهنگی.
ورمازرن، مارتین. (1372).  آیین میترا. ترجمه‌ی بزرگ نادرزاد، تهران: چشمه.
یونگ، کارل گوستاو. (1386). انسان و سمبولهایش. ترجمه‌ی محمد سلطانیه، تهران: جام.