بایسته‌های ترجمه ادبیات کودک و نوجوان از منظر فنی و دیداری (نمونه تطبیقی و موردپژوهانه ترجمه مجموعه «حکایات النخلة الخضراء»)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی و استادیار گروه عربی دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

2 گروه زبان و ادبیات عربی- دانشکده الهیات و معارف اسلامی - دانشگاه حکیم سبزواری - سبزوار - ایران

چکیده

ترجمه ادبیات کودکان و نوجوانان، حوزه‌ای از ترجمه است که ویژگی‌ها و دشواری‌های خاص خود را دارد؛ بررسی‌ها نشان داده است که علیرغم تصور غالب افراد، برگردان آثار حوزه ادبیات کودک و نوجوان، به مترجمی زبده و آگاه نیاز دارد؛ مترجمی که به روانشناسی کودک، مراحل رشد زبانی این گروه سنی و تفاوت‌های فرهنگی زبان‌های مورد مطالعه خود، آگاهی و شناخت کافی داشته باشد. نگارندگان در این نوشتار سعی کرده‌اند با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و تطبیق مجموعه داستانی «حکایات النخلة الخضراء» با ترجمه فارسی آن، به دشواری‌های ترجمه ادبیات کودکان و نوجوانان، از عربی به فارسی پرداخته و با ذکر شواهدی از این مجموعه، بایسته‌های ترجمه داستان‌های کودکانه را، با تکیه بر دیدگاه‌های نظریه‌پردازانی همچون اوتینن، کلینبرگ و دال، تحلیل و بررسی کنند؛ نتایج این جستار نشان می‌دهد که مترجم در این مجموعه با چالش‌هایی از قبیل: تفاوت‌های فرهنگی و زبانی عربی- فارسی، عدم ارتباط متن و تصویر و غفلت از اهداف آموزشی و تربیتی نهفته در اصل داستان‌ها روبرو بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Technical and Visual Requirements of Translating Children and Young Adults' Novels (A Comparative Case Study of the Translation of the Collection The Legends of Al-Nahlat al-Khudra)

نویسندگان [English]

  • Mostafa Mahdavi ara 1
  • ahmad izy 2
1 Assistant Professor of Arabic language and literature, Hakim Sabzevari university
2 Department of Arabic Languages and Literature - School of Theology and Islamic Studies - Hakim Sabzevari University - Sabzevar - Iran
چکیده [English]

Abstract
Translation of children and adolescents’ literary texts is usually accompanied with difficulties as it has special characteristics of its own. Studies have shown that translating children and adolescents' books require a professional translator who is familiar with child psychology, stages of language development and cultural differences of the source and target languages. We have compared the collection of stories, The Legends of al-Nakhlat al-Khudra, with its Farsi translation to elaborate the difficulties translating children's books from Arabic to Farsi. Bringing some examples of this collection, we analyze the necessities of children stories’ translation based on viewpoints of theoreticians including Oittinen, Kleinberg and Dahl. The results of this study show that the translator of this story collection faces some challenges such as Arabic-Farsi culture and language differences, lack of connection between text and picture, and negligence in transferring educational goals from target stories.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords:Children and Young Adults' literature
  • translation difficulties
  • Najran Marhoun
  • The Legends of Al-Nahlat al-Khudra
ابراهیمی لامع، مهدی. (1389). «نقد و بررسی: علی کوچولوی اکنون یا گذشته؟ مروری بر مجموعه داستان: ماجراهای علی کوچولو». کتاب ماه کودک و نوجوان، سال13، شماره‌ی 12، صص ۴۳-۴۵.
ابراهیمی، نادر. (1364). مقدمه‌ای بر فارسی‌نویسی برای کودکان. تهران: آگاه.
اکرمی، جمال‌الدین. (1389). کودک و تصویر 2. تهران: سروش.
امام، عباس. (1393). «ترجمه‌ی کودکانه‌ها به فارسی: چالش لحن». مطالعات زبان و ترجمه، سال 47، شماره‌ی 1، صص ۱۰۵ -۱۲۲.
ایتینن، ریتا. (1394). ترجمه برای کودکان. ترجمه‌ی حسین ابراهیمی (الوند) و دیگران، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
بخشی، معصومه. (1392الف). مجموعه قصه‌های نخل سبز؛ 1. تیغ تیغی مهربون. قم: براق.
ــــــــــــــــ.(1392ب). مجموعه قصه‌های نخل سبز؛2.دوست خوب. قم: براق.
ــــــــــــــــ.(1392ج). مجموعه قصه‌های نخل سبز؛ 3.خونه خاله‌موشه. قم: براق.
ــــــــــــــــ.(1392ح). مجموعه قصه‌های نخل سبز؛ 8. تفریح دریایی. قم: براق.
ــــــــــــــــ.(1392د).مجموعه قصه‌های نخل سبز؛ 4.بادکنک بازیگوش. قم: براق.
ــــــــــــــــ. (1392ز). مجموعه قصه‌های نخل سبز؛ 7. گاری شادی. قم: براق.
ــــــــــــــــ.(1392و).مجموعه قصه‌های نخل سبز؛ 6. باهم دوست باشیم. قم: براق.
ــــــــــــــــ.(1392ه). مجموعه قصه‌های نخل سبز؛ 5. درخت انگور. قم: براق.
الحاجی، مریم. (2015). التصرف فی ترجمة أدب الطفل ترجمه‌ی کامل کیلانی «Le Petit Chperon Rounge» و «La Barbe Bleue» للکاتب Charles Perrault. الجزایر: دانشکده زبان و ادبیات دانشگاه الحاج لخضر - باتنة.
دی‌گاتانو، گلوریا. (1393). فرزند پروری در عصر رسانه. ترجمه‌ی فروغ ادریسی، تهران: همشهری.
دیانی، محمدحسین. (1379). سنجش خوانایی نوشته‌های فارسی. مشهد: کتابخانه رایانه‌ای.
زاهدی، صابر و جاذب، محسن. (1393). «ترجمه‌ی بین نشانه‌ای و تحریف فرهنگی: بررسی موردی تصویرگری در ترجمه‌ی رباعیات خیام». پژوهش‌های زبان‌شناسی، سال 6، شماره‌ی 1، صص ۴۷-۶۱.
شکوهمند، فرزانه. (1396). «اهمیت ترجمه در فیلم‌های کودکان؛ بررسی دو ترجمه از انیمیشن موش سرآشپز». مترجیم، سال 26، شماره‌ 61، صص ۱۴۹- ۱۵۷.
صفوی، کورش. (1371). هفت گفتار درباره ترجمه، کتاب ماد. تهران: مرکز.
علاقه‌مندان، جعفر. (1380). «واژگان پایه در خدمت ادبیات کودک و برنامه‌ریزی درسی». کتاب ماه کودک و نوجوان، شماره‌ی 47، صص ۸۰ -۸۴.
علوی مقدم، سیدبهنام و خیرآبادی، معصومه. (1393). «بررسی واژگان پایه در متن‌های داستانی و شعرهای مجله رشد نوآموز». جستارهای زبانی، شماره‌ی 2 (پیاپی 18)، صص ۱۳۹-۱۶۰.
قرشی، محمدحسین و امین‌زاده، سیروان. (1391). «مفهوم خوانایی در ترجمه‌ی ادبیات کودکان و نوجوانان و شیوه‌ی ارزیابی آن». مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز، سال 3، شماره‌ی 2 (پیاپی 6)، صص ۷۵-۹۰.
قُرَشی، محمدحسین. (1385). بررسی مشکلات ترجمه‌ی ادبیات کودکان. تهران: صنم.
گشمردی، محمودرضا و رضانواز، المیرا. (1392). «نقد بافتاری ترجمه‌های کتاب شازده کوچولو با تکیه بر زبان‌شناسی متن». زبان‌پژوهی دانشگاه الزهراء، سال5، شماره‌ی 9، صص ۱۷۴- ۱۹۷.
محمدی، مهدی و سیفی، فریده. (1394). «مفاهیم اخلاقی در آیینه داستان‌های ترجمه‌شده برای کودکان و نوجوانان». معرفت، سال 24، شماره‌‌ی 209، صص ۵۹-۷۲.
مرهون، نجران. (2013 الف). حکایات النخلة الخضراء؛1، القنفذ صدیق الکل. نجف: دار البراق لثقافة الأطفال.
ـــــــــــــــ. (2013 ب). حکایات النخلة الخضراء؛ 2، أنا ألعب معک. نجف: دار البراق لثقافة الأطفال.
ـــــــــــــــ. (2013 ج). حکایات النخلة الخضراء؛ 3، بیت الخالة فتفت. نجف: دار البراق لثقافة الأطفال.
ـــــــــــــــ. (2013 ح). حکایات النخلة الخضراء؛ 8، شیءٌ واحدٌ یجمعنا. نجف: دار البراق لثقافة الأطفال.
ـــــــــــــــ. (2013 د). حکایات النخلة الخضراء؛ 4، رحلة بالون لولو. نجف: دار البراق لثقافة الأطفال.
ـــــــــــــــ. (2013 ز). حکایات النخلة الخضراء؛ 7، عربة لصغار الغابة.نجف: دار البراق لثقافة الأطفال.
ـــــــــــــــ. (2013 و). حکایات النخلة الخضراء؛ 6، نزهة بحریة و لکن. نجف: دار البراق لثقافة الأطفال.
ـــــــــــــــ. (2013 ه). حکایات النخلة الخضراء؛ 5 شجرة العنب لمن. نجف: دار البراق لثقافة الأطفال.
معاذاللهی، پروانه. (1390). «ترجمه‌ی ادبیات کودکان: بررسی ترجمه‌ی اسامی خاص شخصیت‌ها به‌طور ویژه».  مطالعات ادبیات کودک، سال 2، شماره‌ی 2، صص ۱۵۳-۱۶۸.
میربابائیان، الهه‌سادات (1394). آنچه یک تصویرگر کتاب کودک باید بداند. ساری: روجین مهر.
نجفی بهزادی، سجاد و صفری، جهانگیر. (1396). «بررسی و تحلیل درون‌مایه و تصویر در داستان‌های کودکانه‌ی رولد دال». پژوهش‌های ادبی و بلاغی، سال 5، شماره‌ی 2 (پیاپی 18)، صص ۲۸-۴۴.
یعقوبی، حسین. (1384). زبان، ترجمه و ارتباط فرهنگ‌ها. تهران: مرکز.