معنایی متفاوت از رنگ سیاه در ماهی سیاه کوچولو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه هرمزگان

چکیده

ماهی سیاه کوچولو، از کتاب‌هایی است که در تاریخ ادبیات کودک و نوجوان جایگاه ویژه‌ای دارد، معنای استعاری و انقلابی این کتاب از همان ابتدا مورد توجه ناقدان بوده‌است. اما رضا رهگذر این کتاب را فاقد معنای استعاری می‌داند؛ او با توجه به سیاه بودن ماهی این رنگ را فاقد معنای انقلابی می‌داند. در این مقاله با استفاده از برخی رهیافت‌های هرمنوتیک، معنای رنگ سیاه را دنبال نموده‌ایم. بدین منظور، معنای رنگ سیاه را در تصویری از یک منظومه داستانی و سه مقاله دیگر کاوش نموده‌ایم. به علاوه نشان داده‌ایم که انقلابات آزادی بخش ضد استعماری مخصوصا در آفریقا که همان زمان در حال رخ دادن بود مورد توجه آزادیخواهان کشور ما بوده‌است. با استفاده از این موارد توانسته‌ایم نشان دهیم، پیش از انقلاب اسلامی سال پنجاه و هفت رنگ سیاه، معنای انقلاب و ایستادگی در برابر استعمار و استبداد را برای عده‌ای تداعی می‌کرده‌است. پس کاربرد رنگ سیاه در این داستان معنای استعاری خود را دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Different Meaning of Black

نویسندگان [English]

  • Asadollah Nowruzi
  • Atefeh Jamali
  • Mortaza Nejati Jeze
Hornozgan University
چکیده [English]

Abstract
The Little Black Fish by Samad Behrangi is one of the books that has a special place in the history of children and adolescent literature. Reza Rahgozar (Mohammad Reza Sarshar) considers this book to have no metaphorical meaning because black color does not have any revolutionary connotation. In this article, some features of hermeneutics theory are applied to understand the meaning of black. To this end, the meaning of black in a picture of a fictional poem and three articles are explored. It is argued that anti-colonial liberation revolutions, especially in Africa, which were taking place at the same time, have been the focus of attention among  Iranian intellectuals of the time. Prior to the Islamic Revolution, the color black signified revolution and resistance to colonialism and despotism. Hence, the use of black in this story has its own metaphorical meaning. Discussing the relationship between metaphorical story and children's literature, it is concluded that several reference books for children and adolescents must reconsider and revise what they have presented in this respect.
 
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Metaphorical story
  • commentary
  • The Little Black Fish
  • Meaning
  • Hermeneutics
قرآن کریم. ترجمه‌ی مهدی الهی قمشه‌ای، قم: نسیم حیات.
احمدی، احمدرضا. (1380). «آیا مخاطب تخیل را محدود می‌کند؟». پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان. سال 7، شماره‌ی 26، صص 40-52.
احمدی، بابک. (1391). ساختار و تأویل متن. تهران: مرکز.
اشمیت، لارنس کندی. (1395). درآمدی بر فهم هرمنوتیک. ترجمه‌ی بهنام خداپناه، تهران: ققنوس. دیجیتال: فیدیبو.
امامی، نصرالله. (1385). مبانی و روش‌های نقد ادبی. تهران: جامی.
جعفرقلیان، طاهره. (1391). ادبیات کودکان. تهران: دانشگاه پیام نور.
حجازی، بنفشه. (1387). ادبیات کودکان و نوجوانان: ویژگی‌ها و جنبه‌ها. تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
حجوانی، مهدی. (1389). «از هفت سال دوره جادوگری و هفت وادی اسطوره‌ای تا هفت منزل عرفانی». زمانه، دوره‌ی جدید، سال9، شماره‌ی 89، صص 64-65.
حسینی کازرونی، سیداحمد و سراجی، افسانه. (1393). «نگرش تعلیمی- اخلاقی شاعران به رنگ سیاه تا پایان سبک عراقی». پژوهشنامه ادبیات تعلیمی، سال 6، شماره‌ی 23، صص 1-16.
حکیمی، محمود. (1349). «آفریقای سیاه و جنبش اسلامی». معارف جعفری، سال 10، شماره‌ی 10، صص 193-199.
خسروشاهی، سیدهادی. (1353). نبرد اسلام در آمریکا. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه‌ی علمیه.
خسروی‌شکیب، محمد. (1389). «فرایند معنایابی در سطوح زبانی شعر معاصر». مطالعات زبانی بلاغی، سال 1، شماره‌ی 2، صص 7-22.
دهقانیان، جواد و مریدی، زینب. (1391). «بررسی مفهوم مرگ و زندگی در رمان سووشون بر پایه نشانه‌شناسی رنگ سیاه». ادبیات پارسی معاصر، سال 2، شماره‌ی 1، صص 65-88.
دیچز، دیوید. (1366). شیوه‌های نقد ادبی. ترجمه‌ی محمدتقی صدقیانی و غلامحسین یوسفی، تهران: علمی.
دیلتای، ویلهلم. (1391). هرمنوتیک و مطالعه تاریخ. ترجمه‌ی منوچهر صانعی دره‌بیدی، تهران: ققنوس.
رحماندوست، مصطفی. (1369). ادبیات کودکان و نوجوانان، ویژه‌ی مراکز تربیت معلم. تهران: چاپ و نشر ایران.
رضایی، غلام عباس و عزیزی، محمدرضا. (1388). «تجلی عاطفی دو رنگ سیاه و سفید در خیال جاهلی». پژوهش‌نامه ادب غنایی، سال7، شماره‌ی 12، صص 49-77.
رمبرگ، بیورن و گسدال، کریستین. (1393). هرمنوتیک. ترجمه‌ی مهدی محمدی، تهران: ققنوس.
رنجبر جواد  و نجاتی، داود. (1392). «تحلیل و بررسی رنگ سیاه در اشعار نیما و محمود درویش». پژوهش‌های ادبی و بلاغی، شماره‌ی4، صص 64-77. دیجیتال: فیدیبو.
رهگذر، رضا (محمدرضا سرشار). (1367). «نگاهی دیگر به ماهی سیاه کوچولو». کیهان فرهنگی، سال5، شماره‌ی 2، شماره‌ی پیاپی 50،  صص 34-37.
سهلانی، سیدمحمدجواد. (1381). «زبان‌شناسی و هرمنوتیک». قبسات. سال7، شماره‌ی 3، شماره‌ی پیاپی 25، صص 39-49.
شاه‌آبادی، حمیدرضا. (1386). «کتاب‌های انقلاب، گزارشگر: نگار پدرام».  کتاب ماه کودک و نوجوان، سال 7، شماره‌ی پنجم، صص156-160.
شریعتی، علی. (1393). اسلام‌شناسی. ج1، مجموعه آثار 16، تهران: قلم.
صفوی، کورش. (1383).  از زبان شناسی به ادبیات، ج 1، تهران: سوره مهر.
ــــــــــــــ. (1392). «کدام معنی؟». علم زبان، شماره‌ی ‌1، صص 11-40.
علوی مقدم، مهیار. (1387). «مبانی معناشناسی فهم متن در رویکردهای سنتی و جدید نقد ادبی». پژوهش‌های زبان خارجی دانشگاه تبریز، سال 51، شماره‌ی 206، صص1-27.
فانون، فرانتس. (1384). بررسی جامعه شناسی یک انقلاب؛ سال پنجم انقلاب الجزایر. ترجمه‌ی نورعلی تابنده، تهران: حقیقت.
فرنود، غلامحسین. (1347). «معلم مردم». آرش، دوره 3، شماره‌ی 5، شماره‌ی پیاپی 18، صص 57-60.
فلاح‌پور، مجید. (1389). مبانی، اصول و روش تفسیری ملاصدرا. تهران: حکمت.
قزل ایاغ، ثریا. (1385). ادبیات کودکان و نوجوانان و ترویج خواندن. تهران: سمت.
لوشر، ماکس. (1370). روانشناسی رنگ‌ها. ترجمه‌ی لیلا مهرادپی، تهران: حسام.
مجمع، [حسین]. (1356). بره فضوله. تهران: بعثت.
محمدی، محمدهادی و عباسی، علی.(1381).صمد: ساختار یک اسطوره. تهران: چیستا.
مدنی، امیرحسین. (1391). «بررسی چیستی هرمنوتیک». پژوهش‌نامه انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی، سال 12، شماره‌ی اول، شماره‌ی پیاپی 24، صص 85-96.
منزوی، علی نقی. (1332 الف). «جنبش بردگان زنگی در جنوب». جامعه‌ی معلمین در راه فرهنگ نو. سال 2، شماره‌ی 8، صص 67-60.
ـــــــــــــــ. (1332 ب). «جنبش بردگان زنگی در جنوب». جامعه‌ی معلمین در راه فرهنگ نو، سال 2، شماره‌ی 9، صص 68-61.
نصیر، علی. (1390). «بازی تخیل با رنگ سیاه؛ نگاهی به نمایشگاه حکیم در گالری اثر». تندیس، دوهفته‌نامه هنرهای تجسمی، شماره‌ی 200، ص 14.
نعمت‌اللهی، فرامرز. (1385). ادبیات کودکان و نوجوانان؛ شناسایی، ارزشیابی، ارزشگذاری. تهران: مدرسه.
نیچه، فردریش ویلهلم و دیگران. (1379). هرمنوتیک مدرن: گزینه جستارها. ترجمه‌ی بابک احمدی و همکاران، تهران: مرکز.
ویلکی، کریستین. (1382). بینامتنی، تعامل متون بر یکدیگر؛ دیدگاه‌های نظری و انتقادی در ادبیات کودکان. گردآورنده پیتر هانت، ترجمه‌ی علیرضا کرمانی و علیرضا ابراهیم آبادی، تهران: کوثر فاطمی.
هزارخانی، منوچهر. (1347). «جهان‌بینی ماهی سیاه کوچولو». آرش، دوره‌ی2، شماره‌ی 5، شماره‌ی پیاپی 18، صص 17-29.
همایی، جلال‌الدین. (1374). فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: هما.
یوسفی، غلامحسین. (1386). «نظری به سبک‌شناسی استاد بهار»؛ کاغذ زر: یادداشت‌هایی در ادب و تاریخ. تهران: سخن.