مجله علمی پژوهشی مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز

طنز، شیوه‌ی هنرمندانه‌ی بیان اهداف و مشتمل بر تکنیک‌هایی است که در ادبیات معاصر عربی و فارسی، نمود بارزی داشته و نویسندگان بسیاری برای مقاصد خود از آن استفاده نموده‌اند؛ از جمله طنزپردازان ... بیشتر طنز، شیوه‌ی هنرمندانه‌ی بیان اهداف و مشتمل بر تکنیک‌هایی است که در ادبیات معاصر عربی و فارسی، نمود بارزی داشته و نویسندگان بسیاری برای مقاصد خود از آن استفاده نموده‌اند؛ از جمله طنزپردازان می‌توان کامل‌ الکیلانی و فرهاد حسن‌زاده را نام برد که در داستان‌های کودکانه‌ی خود، از واژگان و ترکیب‌های ساده مبتنی‌بر تکنیک‌های کاربرد زبانی و محتوای زبانی، بهره جسته‌اند؛ بنابراین در این جستار کوشیده‌ایم با بهره‌گیری از تحلیل محتوا، تکنیک‌های طنز کودک حذاءالطنبوری و العرندس از کامل‌ الکیلانی و دیو دیگ‌به‌سر و نوش جون آقابزه از فرهاد حسن‌زاده را با روش تطبیقی مکتب آمریکایی، بررسی کنیم. یافته‌های پژوهش حاکی از این است که سادگی ‌زبانی و تفاوت‌های لحنی در داستان‌های آن‌ها وجود دارد و کوچک‌سازی، بزرگ‌سازی، طنزگفتار، طنزموقعیت، تشبیه، تکرار، تضاد، ضرب‌المثل و کنایه از تکنیک‌های مشترک طنزپردازی در داستان‌های آن‌ها است و هر یک با تصویرسازی ذهنی، مبالغه، همانندسازی، انتخاب واژگان و ترکیب‌های متداول جامعه، تقابل و تکرار برای برجسته‌سازی، هدف خود را رویکرد تعلیمی، تربیتی و سرگرمی قرار داده‌اند، هر‌چند زبان فرهاد حسن‌زاده در طنز پردازی، ساده‌تر، کودکانه‌تر، عوام‌تر اما زبان کامل‌ الکیلانی در بیان تشبیه و کیفیت‌زبانی، کامل‌تر است.

کارکردهای پیرامتن در رمان نوجوان «این وبلاگ واگذار می‌شود» اثر فرهاد حسن‌زاده

فاطمه جعفری؛ زهره اله دادی دستجردی

دوره 15، شماره 1 ، شهریور 1403، ، صفحه 1-32

https://doi.org/10.22099/jcls.2023.33167.1673

چکیده

کارکردهای پیرامتن در رمان نوجوان این وبلاگ واگذار می‌شود اثر فرهاد حسن‌زاده چکیدهپیرامتنیت یکی از گونه‌های ترامتنیت ژرار ژنت است. ژنت، نظریه‌پرداز فرانسوی، با نظریه‌ی ترامتنیت، هر نوع ارتباط ... بیشتر کارکردهای پیرامتن در رمان نوجوان این وبلاگ واگذار می‌شود اثر فرهاد حسن‌زاده چکیدهپیرامتنیت یکی از گونه‌های ترامتنیت ژرار ژنت است. ژنت، نظریه‌پرداز فرانسوی، با نظریه‌ی ترامتنیت، هر نوع ارتباط یک متن را با متن‌های دیگر، به صورت گسترده و ساختنشانند بررسی کرد. در این نظریه، متن در پنج گونه‌ی پیرامتنیت، بینامتنیت، فرامتنیت، سرمتنیت و بیش‌متنیت بررسی می‌شود. این دسته‌بندی هرگونه رابطه‌ی متن با متنی غیر از خود را شامل می‌شود؛ روابط یک متن با عناصر پیرامونش، روابط براساس هم‌حضوری، بر پایه‌ی انتقاد و تفسیر، روابط طولی و ژانری و روابط بر اساس برگرفتگی. در این میان عناصر پیرامتنی عبارت‌است از تمام عناصری که اگرچه جزئی از متن محسوب نمی‌شوند، در جای‌جای متن حضور دارند، آن را احاطه کرده‌اند و همراهی‌اش می‌کنند و در خوانش خواننده تأثیر می‌گذارند؛ عناصری چون: طرح جلد، نام نویسنده، ناشر، پوستر‌های تبلیغی و...‌ رمان نوجوان این وبلاگ واگذار می‌شود ویژگی خاصی دارد و آن ارائه‌ی روایت در قالب یک وبلاگ داستان‌نویسی است. این ویژگی عناصر پیرامتنی مهمی به وجود آورده‌است؛ بنابراین نویسندگان مقاله در پی آنند تا با بررسی این عناصر، کارکردهای آن را مشخص کنند. در ادامه مشخص خواهد شد عناصر پیرامتنی در این رمان گسترده، به‌دلیل شیوه‌ی ویژه‌ی روایت این اثر، در تمام صفحات حضور دارد و به این ترتیب متن را همراهی کرده و خواننده‌ی نوجوان را یاری و خوانش او را هدایت می‌کند.

کاربست مؤلفه‌های «ادبیات مرزی» در دو داستان زیبا صدایم کن و دنی قهرمان جهان

زهرا آقابابایی خوزانی؛ فرشته محجوب؛ فتانه دلیلی

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1400، ، صفحه 23-54

https://doi.org/10.22099/jcls.2020.34216.1715

چکیده

زهرا آقابابایی خوزانی*فرشته محجوب**فتانه دلیلی*** چکیده«ادبیات مرزی» یا «دوگانه‌نویس» بر آن دسته از آثاری اطلاق می‌شود که توجه هر دو طیف سنی کودک و بزرگسال را به خود جلب می‌کند و برای آن ... بیشتر زهرا آقابابایی خوزانی*فرشته محجوب**فتانه دلیلی*** چکیده«ادبیات مرزی» یا «دوگانه‌نویس» بر آن دسته از آثاری اطلاق می‌شود که توجه هر دو طیف سنی کودک و بزرگسال را به خود جلب می‌کند و برای آن مرز و محدوده‌ی خاصی متصور نیست. به این گونه‌ی ادبی که در قرن بیستم میلادی به‌تدریج کاربردی بیشتر یافته، با آنکه در تمام انواع ادبی و به‌‌ویژه داستان مصادیق متعدد دارد، اندک پرداخته شده و شاخصه‌های آن همچون آمیختگی زبانی، تقابل تعاریف و صفات، ملموس‌کردن امور انتزاعی و تداخل فضا و مکان که بخشی از مؤلفه‌های «ادبیات مرزی» است، کمتر استخراج شده و به آن دقت شده است. جستار حاضر، نخست گذری کلی بر دو داستان زیبا صدایم کن از فرهاد حسن‌زاده و دنی قهرمان جهان از رولد دال به‌‌عنوان نمونه‌هایی برجسته و هم‌تراز از ادبیات دوگانه‌نویسی خواهد داشت و سپس آن دو را باتوجه‌به سویه‌های مضمون، معنا و ساختارشان مقایسه خواهد کرد. حاصل آنکه هر دو داستان در وجوهی همچون استفاده از ابزارهای روایی، حضور هم‌زمان شخصیت کودک و بزرگسال، زاویه‌ی دید قهرمان کودک، گذران سریع دوران کودکی و رسیدن به بزرگسالی، داشتن نگاه رئالیسم انتقادی و کاربست هم‌زمان طنز در بن‌مایه‌ای تراژیک و تلفیق واقعیت واقعی با واقعیت وهمی به‌هم شبیه‌اند، اما در توجه به خواننده‌ی مستتر، در القای مفاهیم ضمنی در متن، کیفیت به‌کارگیری زبان، نقش‌آفرینی شخصیت مکمل و تکنیک‌ بازی با زمان با هم متفاوت هستند و در نتیجه در ژانر ادبیات مرزی در یک جایگاه قرار نمی‌گیرند.

بررسی تطبیقی مهارت‌های زندگی در رمان‌های(نوجوانان) اریش کستنر و فرهاد حسن زاده

حمید رضایی؛ سجاد نجفی بهزادی

دوره 11، شماره 1 ، شهریور 1399، ، صفحه 80-106

https://doi.org/10.22099/jcls.2019.31642.1647

چکیده

مهارتهای زندگی یکی از راهبردهای مهم و ضروری است که از طریق افزایش توانایی کودکان و نوجوانان، ظرفیت آنان را در جهت مقابله با چالشها و کشمکشهای زندگی ارتقا میدهد و آنان را در برابر مشکلات ایمن ... بیشتر

طنز و شیوه های طنزپردازی در داستان های کودک و نوجوان فرهاد حسن زاده

مریم خدابین؛ زهره میرحسینی؛ زهرا اباذری

دوره 7، شماره 2 ، بهمن 1395، ، صفحه 53-73

https://doi.org/10.22099/jcls.2017.3397

چکیده

چکیدهادبیات کودک و نوجوان، گونه‌ی نوظهور ادبی است که در قرن حاضر به عنوان یک نحله‌ی مستقل مطرح شده است. نویسندگان و شاعران ادبیات کودک و نوجوان تلاش کرده‌اند تا آثاری خاصّ مخاطب کودک و نوجوان خلق کنند؛آثاری ... بیشتر چکیدهادبیات کودک و نوجوان، گونه‌ی نوظهور ادبی است که در قرن حاضر به عنوان یک نحله‌ی مستقل مطرح شده است. نویسندگان و شاعران ادبیات کودک و نوجوان تلاش کرده‌اند تا آثاری خاصّ مخاطب کودک و نوجوان خلق کنند؛آثاری که از نظر زبان و بیان، مضمون و محتوای با زیبایی شناسی دریافت و دنیای کودک و نوجوان متناسب باشد. به واسطه‌ی شرایط سنی مخاطب این گونه آثار، تنوع، داشتن جاذبه و فضایی مفرح و پرکشش از الزامات این آثار به شمار می‌رود و طنز یکی از عناصری است که می‌تواند سازوکارهای مورد اشاره را در این آثار پدید آورد. فرهاد حسن زاده از جمله شاعران و داستان نویسان طنزپردازی که به این نوع ادبی توجه کرده است و می توان طنز را یکی از عناصر برجسته و تاثیرگذار در آثار وی دانست. این تحقیق که به شیوه‌ی تحلیل محتوا صورت گرفته، به بررسی و تحلیل شیوه‌های طنزپردازی در مهمترین آثار طنزآمیز فرهاد حسن‌زاده در حوزه‌ی ادبیات کودک و نوجوان می‌پردازد. بر اساس نتایج تحقیق حسن‌زاده در طنزپردازی از شیوه‌هایی چون طنزگفتاری، طنز موقعیت، بازی زبانی، نقیضه‌پردازی، اغراق، اسم مستعار، جناس، بذله‌گویی و لطیفه پردازی بهره برده است وازاین میان، طنزگفتاری‌وطنزموقعیت‌درآثاراوازبسامد بیشتری برخوردار است.واژههای کلیدی: ادبیات کودک و نوجوان، شیوه‌های طنزپردازی‌، فرهاد حسن‌زاده.

فرازبان و قابلیت‌های تعاملی آن در روایت‌های کودکانۀ فرهاد حسن‌زاده

شتاو زند کریمی؛ پارسا یعقوبی جنبه سرایی

دوره 7، شماره 2 ، بهمن 1395، ، صفحه 101-126

https://doi.org/10.22099/jcls.2017.3701

چکیده

به اذعان بسیاری از محققان و حتی پدیدآورندگان روایت های کودکانه، اغلب ادبیات کودک یکسویه و دیکته‌ای است. کودکان نه تنها نقشی در تولید آثار کودکانه ندارند، حتی جایگاه مخاطب بودگی آن‌ها هم در مقام کودک ... بیشتر به اذعان بسیاری از محققان و حتی پدیدآورندگان روایت های کودکانه، اغلب ادبیات کودک یکسویه و دیکته‌ای است. کودکان نه تنها نقشی در تولید آثار کودکانه ندارند، حتی جایگاه مخاطب بودگی آن‌ها هم در مقام کودک مفروض نیست. در این روایت‌ها همیشه سایه‌‌ای بلند و بزرگ در مقام «نویسنده/ راوی» وجود دارد که مدام تجویز می‌کند. دامنۀ این سایه، گاه در قالب شخصیت قدرتمند و زورگوی قصه نیز تداوم می‌یابد و در مقابل شخصیت کوچک و ضعیف قصه که مخاطب کودک می‌تواند با او همذات پنداری کند، خودنمایی می-کند.مقدار زیادی از اقتدارگرایی مذکور، حاصل بکارگیری فرازبان و تولید انواع حاشیه آشکار و پنهان است که مولف در پناه آن با شنونده/ خواننده تعاملی یکسویه و عمودی برقرار می‌کند. برغم این ویژگی اقتدارگرایانه که در بکارگیری فرازبان به چشم می‌خورد، قابلیتی دیگر و حتی متباین در آن نهفته است که می‌تواند به تعاملی افقی و برابر بینجامد. نمونه اخیر را می‌توان در برخی از روایت‌های کودکانۀ فرهاد حسن‌زاده یافت. در این تحقیق شیوه‌های تعامل افقی و فرازبان محورِ نویسنده/ راوی با مخاطب در چهار داستان «دیو دیگ به سر»، «آقا رنگی و گربه ناقلا»، «همان لنگه کفش بنفش» و «دو لقمه چرب و نرم» از فرهاد حسن‌زاده با رویۀ توصیفی- تحلیلی طبقه‌بندی و تبیین شده است. نتیجه نشان می‌دهد که نویسنده با گرایش به فرازبان و خلق انواع حاشیه، سعی می‌کند با سهم‌دهی به شنونده/خواننده یا یکی از شخصیت‌های قصه که کودک با او همذات‌پنداری می‌کند؛ نوعی تعامل افقی میان نویسنده/راوی با شنونده/خواننده برقرار می‌کند.

نگاهی به گستره ی طنز و مطایبه و شگردهای آفرینش آن در آثار فرهاد حسن زاده (با تاکید بر سه جلد کتاب "روزنامه سقفی")

علی صفایی؛ حسین ادهمی

دوره 6، شماره 2 ، اسفند 1394، ، صفحه 73-98

https://doi.org/10.22099/jcls.2016.3030

چکیده

فرهاد حسن زاده (متولد1341) یکی از نویسندگان طنز پردازی است که در عرصه ی ادبیات کودکان و نوجوانان به خوبی درخشیده است . از بهترین آثار طنز وی مجموعه کتاب هایی به نام «روزنامه سقفی» و «لطیفه های ورپریده» ... بیشتر

مجله علمی پژوهشی مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 15 (1403)

دوره 14 (1402)

دوره 13 (1401)

دوره 12 (1400)

دوره 11 (1399)

دوره 10 (1398)

دوره 9 (1397)

دوره 8 (1396)

دوره 7 (1395)

دوره 6 (1394)

دوره 5 (1393)

دوره 4 (1392)

دوره 3 (1391)

دوره 2 (1390)

دوره 1 (1389)

کلیدواژه‌ها = فرهاد حسن‌زاده

تکنیک‌های طنز کودک در داستان‌های «حذاءالطنبوری و العرندس» کامل‌الکیلانی و «دیو دیگ به سر و نوش جون آقا بزه» فرهاد حسن‌زاده

چکیده

کارکردهای پیرامتن در رمان نوجوان «این وبلاگ واگذار می‌شود» اثر فرهاد حسن‌زاده

چکیده

کاربست مؤلفه‌های «ادبیات مرزی» در دو داستان زیبا صدایم کن و دنی قهرمان جهان

چکیده

بررسی تطبیقی مهارت‌های زندگی در رمان‌های(نوجوانان) اریش کستنر و فرهاد حسن زاده

چکیده

طنز و شیوه های طنزپردازی در داستان های کودک و نوجوان فرهاد حسن زاده

چکیده

فرازبان و قابلیت‌های تعاملی آن در روایت‌های کودکانۀ فرهاد حسن‌زاده

چکیده

نگاهی به گستره ی طنز و مطایبه و شگردهای آفرینش آن در آثار فرهاد حسن زاده (با تاکید بر سه جلد کتاب "روزنامه سقفی")

چکیده