عظیم جبّاره ناصرو
چکیده
اسطوره‌ی کودک رهاشده، بن‌مایه‌ای است که در میان برخی از ملت‌های صاحب اسطوره و افسانه‌های کهن دیده می‌شود. یکی از معروف‌ترین روایت‌های مکتوب این بن‌مایه در ایران، ماجرای تولد زال در شاهنامه است. ...
بیشتر
اسطوره‌ی کودک رهاشده، بن‌مایه‌ای است که در میان برخی از ملت‌های صاحب اسطوره و افسانه‌های کهن دیده می‌شود. یکی از معروف‌ترین روایت‌های مکتوب این بن‌مایه در ایران، ماجرای تولد زال در شاهنامه است. این بن‌مایه در ادبیات فولکلور ایران نیز نمونههایی دارد. یکی از این روایتها که پیشازاین در جایی ثبت نشده، قصه‌ی «زَرَّبان» در روستای بهاره در استان فارس است. نگارنده، نخست به روش میدانی و از طریق مصاحبه با افراد کهنسال این قصه را ثبت کرده و سپس با روش کتابخانهای و رویکرد توصیفیتحلیلی و با تکیهبر شباهت‌ها و تفاوت‌های میان داستان عامیانه و قصه‌ی زال در شاهنامه، به تحلیل روایت عامیانه پرداخته است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که این روایت در خطوط اصلی همانند داستان زال در شاهنامه است؛ اما تفاوتهایی بنیادین هم دیده می‌شود که باعث شده است روایتی کاملاً بومی و متفاوت خلق شود؛ این تفاوتها عبارتند از: آغاز متفاوت، چیرگی فضای اسطورهای بر بیشتر بخشهای داستان عامیانه، افزودهشدن شخصیتهایی مانند چوپان، غولک، پری و دوالپا، تأثیر باورهای مردم منطقه در روال داستان و افزودهشدن حوادث فرعی و سرگرمکننده به داستان عامیانه.
