غزاله‌ی خورشید: نگاهی به نظریه و دنیای متن، همراه با دیگرخوانیِ قصه‌ی «خورشید توی آسمان و خورشید توی دل من»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مرکز مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز/دانشگاه اسنابروگ آلمان

چکیده

چکیده
هدف این جستار، دیگرخوانیِ یکی از کتاب­های مجموعه­ی­ 10 جلدی داستان­های فکری، 10 جلدی نوشته­ی مرتضی خسرونژاد و نشان‌دادنِ توانِ دیگرخوانی در بررسیِ آثار ادبیات کودک و آشکار کردنِ ارزش­هایِ ادبی موجود در اثر بررسیده است. برای دستیابی به این هدف، پس از مروری کوتاه بر پیشینه، معنا و کارکردِ نظریه­ی ادبی، به افسون­وارگی و لغزندگیِ موقعیتِ نقد و نظریه­ی ادبیات کودک نیز به اهمیتِ دیگرخوانی در خویش­بنیان­فکنیِ فلسفیِ کار «نظریه­سازان»، می‌پردازیم. آنگاه برای نشان دادن کاربرد نظریه در عمل، که همان رسیدن به خوانش انتقادی است، از روش پیشنهادی رادریک مگیلیس، یعنی گلچین روش­ها بهره می­گیریم. نخست از دیدگاه اسطوره‌‌ای/کهن‌الگویی (و در همان حال با تأکید بر مفهوم­های نسبیت و تمرکززدایی) به قصه­ی «خورشید توی آسمان و خورشید توی دل من» که به شناختِ دو مفهومِ بنیادیِ تمرکززدایی و زمان می‌پردازد، می‌نگریم. سپس با نگاه به نظریه­ی بینامتنیت می­کوشیم از زاویه­ای دیگر این قصه‌ی فلسفی- ادبی را بررسیم و چراییِ و چه­سانیِ لذّت­آوری­اش را واکاویم. برآیندِ کار دستیابی به طیف­های معناییِ گونا­گون در اثر نگاه به متن از چشم‌اندازهای چند نظریه و آگاهی بر لغزنده بودن معناسازی و معنایابی در ادبیات است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Ghazaleh/Gazelle of the Sun,An Overview of Theory and the World of Text With Other-readings of “The Sun in the Sky and the Sun in my Stomach”

نویسنده [English]

  • Davoud khazaei
esnabrog University of Germany
چکیده [English]

 
 
 

Khazaie*

Shiraz University Centre for Children’s Literature Studies
 
Abstract
This article first presents a brief review of the history, meaning, and function of literary theory, and then proceeds to elaborate on the charming and slippery stance of children’s literature theory and criticism. The impact of “reading other ways” on the philosophical self-deconstruction of theory constructors’ practices is also dealt with. To illustrate the application of theory in practice, i.e., to reach a critical reading based on Roderick McGillis’ eclectic approach that encompasses best methodologies, the story of “The Sun in the Sky and the Sun in my Stomach” written by Morteza Khosronejad which deals with understanding the essential concepts of decentration and time is initially inspected from a mythological/archetypal perspective with a focus on the concepts of relativity and decentration. Taking intertexuality theory into account, the researcher attempts to explore this philosophical-literary story from other angles to reveal the reason and the way it appeals to the reader’s interest. The outcome is reaching a spectrum of diverse meanings accomplished by analyzing the text through perspectives of different theories.  
 
 
 
* Ph.D student of English Language and Literature, Osnabrück University of Germany, dkhazaie@hotmail.com

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: decentration
  • intertexuality
  • The Sun in the Sky and the Sun in my Stomach
  • mythological/archetypal perspective
  • reading other ways
  • Time
  • Morteza Khosronejad
  • relativity
  • literary theory

مراجع

اشرف­زاده، رضا. (1385). «ترنج میوه­ای از جنس میوه­های بهشتی». فصلنامه‌ی تخصصی ادبیات فارسی دانشگاه آزاد مشهد، شماره­ی 9، 21-34.
پورداود، ابراهیم. (1331). هُرمَزدنامه. تهران: بی نا.
حافظ. (1381) حافظ به سعی سایه. تهران: نشر کارنامه.
خسرونژاد، مرتضی. (1382/1389). معصومیت و تجربه، درآمدی بر فلسفه‌ی ادبیات کودک. تهران: مرکز.
ـــــــــــــــــ (1389). مجموعه‌ی داستان‌های فکری 10 جلدی. قصه‌ی «خورشید توی آسمان و خورشید توی دل من». مشهد: به‌نشر.
ـــــــــــــــــ (1384الف). «تمرکززدایی در ادبیات کودک هم هدف است هم روش». کتاب ماه کودک و نوجوان، سال 8، شماره­ی 6، صص73-83.
ـــــــــــــــــ (1384ب). «درباره­ی مؤلفه­های داستان­های کودکان و برنامه­ی آموزش فلسفه برای کودکان ونوجوانان». کتاب ماه کودک و نوجوان، سال 8، شماره­ی 12، 1384، صص26-30.
ـــــــــــــــــ (1386). «تأملی بر همنشینی ادبیات کودک و فلسفه در برنامه­ی فلسفه برای کودکان». مجله­ی نوآوری­های آموزشی (ویژه­ی نوآوری در فلسفه­ی تعلیم و تربیت)، شماره­ی 20، صص 109-124.
ـــــــــــــــــ (1387). «مقدمه‌ی انگلیسی». دیگرخوانی­های ناگزیر، رویکردهای نقد و نظریه ادبیات کودک. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
ـــــــــــــــــ (1390). چگونه توانایی اندیشیدن فلسفی کودکان را پرورش دهیم (ضمیمه‌ی کتاب داستان‌های فکری). مشهد: به­نشر.
سپهری، سهراب. (1371). هشت کتاب. تهران: طهوری.
سلدن، رامان، ویدوسون، پیتر. (1384). راهنمای نظریه‌ی ادبی معاصر. ترجمه‌ی عباس مخبر. تهران: طرح نو.
طائرپور، فرشته. (1365). ماجرای احمد و ساعت. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
فردوسی، ابوالقاسم. (1366). شاهنامه. به کوشش جلال خالقی مطلق. نیویورک: بیبلیوتکا پرسیکا، دفتر یکم.
مختاری، محمد. (1369). اسطوره­ی زال، تبلور تضاد و وحدت در حماسه‌ی ملی. تهران: توس.
معدن­کن، معصومه. (1383). «تصویرسازی و نمادپردازی با خورشید در دیوان خاقانی». نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، شماره‌ی 192، صص51-83.
مگیلیس، رادریک. (1387). «لذت‌های عدم امکان: نه بچه‌ها، نه کتاب، تنها نظریه». ترجمه‌ی الهام فروزنده، فریده پورگیو؛ دیگرخوانی­های ناگزیر. مرتضی خسرونژاد، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، صص363-385.
نودلمن، پری. (1387). «لذت و گونه‌ی ادبی، ژرف­اندیشی‌هایی درباره‌ی ویژگی‌های ادبیات داستانی کودکان». ترجمه­ی داود خزایی، دیگرخوانی­های ناگزیر، مرتضی خسرونژاد، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، صص421-444.
نهج‌البلاغه. (1371). ترجمه‌ی سیدجعفر شهیدی. تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
هال، جیمز. (1383). فرهنگ نگاره‌ای نمادها در هنر شرق و غرب. ترجمه‌ی رقیه بهزادی. تهران: فرهنگ معاصر.
Abrams, M. H., Harpham, Geoffrey G. (2005). A Glossary of Literary Terms. Boston, MA: Thomson, Wadsworth.
Bressler, Charles. (2007). Literary Criticism: An Introduction to Theory and Practice. New Jersey: Prentice Hall.
Guerin, Wilfred. L., Labor, Earle, Morgan, Lee, Reesman, Jeanne C., & Willingham, John R. (2005). A handbook of critical approaches to literature. New York: Oxford Univesity Press.
Hall, Vernon. (1963) A Short History of Literary Criticism. NY: New York University Press.
Horky, Phillip Sidney. (2009) “Persian Cosmos and Greek Philosophy: Plato’s Associates and the Zoroastrian Magoi”, Oxford Studies in Ancient Philosophy 37: 47-103.
Klages, Mary. (2006) Literary theory : A Guide for the Perplexed. London: Continuum.
Klein, Ernest. (1966) A Comprehensive Etymological Dictionary of the English Language. New York: Elsevier.
McLure, Roger. (2005) The Philosophy of Time: Time before Times. New York: Routledge.
Meyerhoff, Hans. (1968) Time in Literature. Berkeley: University of California Press.
O’Sullivan, Emer. (2005) Comparative Children’s Literature. London: Routledge.
Shakespeare, William. (1997) Shakespeare’s Sonnets. Arden Edition. Ed. Katherine Duncan-Jones. London: Thomas Nelson and Sons Ltd.
Tyson, Lois. (2006) Critical Theory Today: A User-Friendly Guide. New York: Garland Publishing.
Wilkie-Stibbs, Christine. (2004). “Intertextuality and the child reader”, inHunt, Peter. (2004) International Companion Encyclopedia of Children’s Literature. Vol.1, London: Routledge, 179-190.
Zaehner, R. C. (1955) Zurvān, A Zoroastrian Dilemma. Oxford: Clarendon Press.
منبع­های برخط (به جز آن‌ها که در یادداشت­ها آمده­اند):
دهخدا، علی­ اکبر. (نسخه­ی برخط)  لغت‌نامه. (بازیابی، 5/8/1387)
http://www.loghatnaameh.org
 
نامور مطلق، بهمن. «بینامتنیت قطعات ناهمگون متن را به گفتگوی درون‌متنی وادار می­سازد» (بازیابی 3/11/84).
http://www.aftab.ir/news/2006/jan/23/c7c1138031733_religion_philosophic.php
Ridire (19.11.2008). "October Flower – Marigolds or Calendula"
 http://languageofflowers.blogspot.de/ (available 5.9.2012)
Shurpin, Yehuda, ''Was the Forbidden Fruit Really an Apple? On the Identity of the Tree of Knowlege''
http://www.chabad.org/parshah/article_cdo/aid/1982723/jewish/Was-the-Forbidden-Fruit-Really-an-Apple.htm(available 25.12.2013)
Wikipedia. The Free Encyclopedia, s.v. ''Calendula officinalis''  http://en.wikipedia.org (available 5.9.2012)
 
 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 26 اسفند 1391
  • تاریخ پذیرش: 26 اسفند 1391

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار