در تقابل با انگاره‌ی غالب: تأملی بر کتاب‌های تصویری دو دوست و طوطی و بازرگان از منظر فمینیسم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد تصویرسازی، دانشکده هنرهای تجسمی، دانشگاه هنر، تهران، ایران

2 استادیار گروه ارتباط تصویری و تصویرسازی، دانشکده هنرهای تجسمی، دانشگاه هنر، تهران، ایران

چکیده

در تقابل با انگاره‌ی غالب: تأملی بر کتاب‌های تصویری دو دوست و طوطی و بازرگان از منظر فمینیسم
 
مریم سرابی داریان*
علی بوذری**
 
چکیده
اوج‌گیری جنبش اجتماعی فمینیسم در دهه‌های شصت و هفتاد میلادی ابعاد گوناگون دنیای هنر را به‌ چالش‌کشیده است. توجه فمینیست‌ها به هنر پیامد منطقی تعهد اصلی فمینیسم یعنی پرداختن به نگرش‌هایی است که زنان و مردان درباره‌ی موقعیت زنان در جامعه‌ی عصر خود داشته‌اند. هنر برآمده از این جنبش، با تفسیر و ابطال تعمدانه‌ی معنای تمامی ارزش‌های زیبایی‌شناختی سنتی و با به‌چالش‌کشیدن مفهوم هسته‌ی مرکزی هنر و تمرکز قدیمی تاریخ هنر بر نقاشی و معماری و مجسمه‌سازی، به جنبش‌های مهم هنری پیوسته و خود باعث ایجاد جنبش‌هایی در درون آن نیز شده است. تصویرگری نیز به‌عنوان شاخه‌ای از هنرهای تجسمی که هم در گفتن داستان و هم در به اشتراک‌گذاری اطلاعات و به همان میزان در درک ما از دنیای مدرن نقش اساسی برعهده داشته است‌، از این امر مستثنی نیست. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که نظریه‌های فمینیستی چگونه در آثار هنری معاصر به‌ویژه در زمینه‌ی تصویرسازی بازتاب یافته است. در این راستا در حوزه‌ی تصویرسازی کتاب‌های کودکان از میان آثار دو تصویرگر ایرانی کتاب دو دوست از هدی حدادی و کتاب طوطی و بازرگان از مرجان وفائیان که رویکردهای فمینیستی در آن‌ها به چشم می‌خورد، به‌عنوان‌ نمونه انتخاب شدند. نتیجه‌ی این مطالعه نشان می‌دهد که رویکرد فمینیستی را در آثار این دو تصویرگر با فراتررفتن از کلیشه‌های جنسیتی و مطرح‌کردن مسائلی همچون قدرت انتخاب و فاعلیت زنان، ارتباط زن-زن و زن-طبیعت، حضور زنان در عرصه‌ی عمومی و جایگاه شغلی زنان در ارتباط با ساختار قدرت می‌توان دید.
 
 
 
* کارشناس ارشد ارتباط تصویری و تصویرسازی دانشگاه هنر تهران maryamsarabi.d@gmail.com
** استادیار گروه ارتباط تصویری و تصویرسازی دانشگاه هنر تهران ali_boozari@hotmail.com (نویسنده‌ی مسئول)
تاریخ دریافت مقاله: 15/9/1399              تاریخ پذیرش مقاله: 12/4/1400
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Confrontation in the Prevailing View; a Review of two Books: Two Friends & The Parrot and The Merchant from the Feminism Perspective

نویسندگان [English]

  • Maryam Sarabi 1
  • Ali Boozari 2
1 MA in illustration, The Visual Arts Faculty, Tehran University of Art, Tehran, Iran
2 Assistant professor, Graphic design and illustration department, The Visual Arts Faculty, Tehran University of Art, Tehran, Iran
چکیده [English]

The rise of the feminist social movement in the 1960s and 1970s challenged various dimensions of the art world. Feminists' Attention to the Art of Logical Consequence The main commitment of feminism is to address the attitudes that men and women have towards the position of women in the society of their time. Art derived from this movement, by deliberately interpreting and refuting the meaning of all traditional aesthetic values ​​and by challenging the central core concept of art and the old focus of art history on painting, architecture and sculpture, has joined important artistic movements and created movements within it. Has also been. Illustration is no exception as a branch of the visual arts that has played a key role in both storytelling and information sharing, as well as in our understanding of the modern world.
This research, which is applied from the perspective of purpose, has been done in a descriptive-analytical manner and by studying feminism and some forms of this thought seeks to answer the question of how feminist theories are reflected in contemporary works of art, especially in the field of illustration. In this regard, in the field of children's book illustration, among the works of two Iranian illustrators, the book Do Doost (Two Friends) by Hodā Haddādi and the book The Parrot and the Merchant by Marjān Vafāeiān, in which feminist approaches can be seen, were selected as an example. The results of this study show that the feminist approach in the works of these two illustrators goes beyond gender stereotypes and raises issues such as women's power of choice and activity, woman-woman and woman-nature relationship, women's presence in the public arena and women's job position in relation. Visible with power structure.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Illustration
  • Picturebook
  • Feminism
  • Hodā Haddādi
  • Marjān Vafāiān
برند، پگ. (۱۳۹۲). فمینیسم و زیبایی شناسی (درآمدی بر فلسفه فمینیستی). ترجمه‌ی سارا اسکندری، تهران: گهرشید.
تاج‌مزینانی، علی‌اکبر؛ مهدیه، حامد. (۱۳۹۳). «بررسی تحول فرهنگ جنسیتی در کتب درسی (مطالعه‌ای تطبیقی پیرامون کتاب‌های فارسی اول ابتدایی سال‌های ۱۳۵۷، ۱۳۶۲ و ۱۳۸۲)». علوم اجتماعی، سال۲۱، شماره‌ی۶۴، صص 73-۱۰۴.
تانگ، رزماری. (1387). نقد و نظر: درآمدی جامع بر نظریه‌های فمینیستی. ترجمه‌ی منیژه نجم‌عراقی، تهران: نی.
حاجی‌نصرالله، شکوه. (۱۳۸۲). «نقش الگوهای جنسیت برای کودک ایرانی». پژوهشنامه‌ی ادبیات کودک و نوجوان، سال۳، شماره‌ی۳۲، صص 43-۵۹.
حدادی، هدی. (1386). دو دوست. تهران: شباویز.
خسرونژاد، مرتضی. (1387). دیگرخوانی‌های ناگزیر: رویکردهای نقد و نظریه‌ی ادبیات کودک. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
دوبووار، س‍ی‍م‍ون. (1380). جنس دوم. ترجمه‌ی قاسم صنعوی، تهران: طوس.
ذکاوت، مسیح. (1397). «درآمدی بر بوم‌فمینیسم: مطالعه‌ی موردی دو دوست و دیلینگ دیلینگ».  مطالعات ادبیات کودک، سال9، شماره‌ی18، صص 55-76.
رضی، احمد؛ حاجتی، سمیه. (۱۳۹۰). «تحلیل نشانه‌های ارتباط غیرکلامی در داستان دو دوست». مطالعات ادبیات کودک، سال۲، شماره‌ی۳، صص 91-۱۱4.
زارتسکی، ایلای. (1395). سرمایه داری، خانواده، و زندگی شخصی. ترجمه‌ی منیژه نجم‌عراقی، تهران: نی.
فروتن، یعقوب. (۱۳۸۹). «جامعه پذیری جنسیتی در کتاب‌های درسی مدارس ایران». زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، سال۸، شماره‌ی۳، صص 195-۲۱۶.
کورس‌میر، کارولین. (۱۳۹۴). درآمدی بر زیبایی‌شناسی و جنسیت: نقدی بر گفتمان فمینیستی. ترجمه‌ی مژگان دستوری، تهران: منشور صلح.
Chung, Dae Ryun; Jung, Yeon Kyung. (2001). “A Feminist Approach to Picture Books for Kindergarten Children”. Korean Journal of Child Studies. Vol. 22, Issue 2: 329-346.
Hadadi, Hoda. (2017). “Art versus Storiotype: Defamilarization of a Book”. In 26th Biennial of Illustration Bratislava. 146-156.
Kaufmann McCall, Dorothy. (1979). "Simone do Beauvoir, The Second Sex, and Jean-Paul Sartre". Signs. Vol. 5, No. 2 (winter), 209-223.
Lippard, Lucy. (1995). The Pink Glass Swan: Selected Essays on Feminist Art. New York: The New York Press.
Netz, Hadar; Kuzar, Ron. (2020). “Entanglement and feminist agency in picture books”. Gender & Language. Vol. 14 Issue 4: 386-408.
Oskamp, S., Kaufman, K., & Wolterbeek, L. A. (1996). “Gender role portrayals in Preschool Picture Books”. Journal of Social Behavior & Personality. Vol. 11, Issue 5: 27–39.
Reckitt, Helena. )2018(. The Art of Feminism: Images that Shaped the Fight for Equality, 1857-2017. San Francisco: Chronicle Books LLC.
Rumi. (2015). The Parrot and the Merchant. Rewritten by: Pippa Goodhart; Illustraed by: Marjan Vafaian. United Kingdom: Tiny Owl Publishing Ltd.
Vandergrift, Kay. (1995). “Female Protagonists and Beyond: Picture Books for Future Feminists”. Feminist Teacher. Vol. 9, No. 2: 61-69.
URL 1: www.nytimes.com/2018/12/19/upshot/twelve-books-for-feminist-boys-and-girls.html- Access on: 9/3/2020
URL 2: www.theguardian.com/books/2019/jun/13/highly-concerning-picture-books-bias-worsens-as-female-characters-stay-silent- Access on: 12/3/202.