تحلیل ساختار روایی داستان بازنویسی‌شده‌ی«کیمیای عشق»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه آموزشی زبان و ادبیّات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بجنورد، بجنورد، ایران

10.22099/jcls.2022.41095.1888

چکیده

مولانا در طرح کتاب مثنوی معنوی برای بیان اندیشه‌های خود از حکایت‌پردازی که زبان بیان هنری اخلاقیات است، استفاده کرده و از آن برای زمینه‌سازی آموزش عبرت و حکمت به‌خوبی بهره برده است؛ به‌گونه‌ای که این اثر در میان سایر آثار وی از نظر داستان‌نویسی در جایگاه ویژه‌ای قرار دارد. این اثر افزون‌بر استفاده‌ی مخاطبان بزرگ‌سال، گروه‌های سنی کودک و نوجوان نیز به آن توجه دارند؛ به‌گونه‌ای که تاکنون داستان‌های متعدد آن برای بهره‌گیری این گروه‌های سنی بازنویسی شده است که نشان از اهمیت بالای این اثر برای همگان دارد. یکی از داستان‌های بازنویسی‌شده‌ی مثنوی، داستان «پادشاه و کنیزک» است که با نام «کیمیای عشق» برای نوجوانان نگارش یافته است. در پژوهش حاضر در نظر است بر پایه‌ی منابع کتابخانه‌ای و به‌روش توصیفی‌تحلیلی، ساختار روایی داستان گفته‌شده در سه سطح: روایی و نظام روایی، پی‌رفت‌ها و پیرنگ بررسی شود. حاصل این بررسی نشان می‌دهد که در نظام روایی این داستان، پیوسته در فرایند گذر از وضعیتی نامتعادل به وضعیتی سامان‌یافته، شاهد شکل‌گیری کنشی جدید هستیم که سعی می‌کند با تداخل در کنش کنشگران، منظر جدیدی در مسیر روایتِ اصلی باز کند. متن روایی داستان، از سه پی‌رفت و شانزده گزاره‌ی روایی تشکیل شده و از نظر طرح نیز پیرنگ طبیعی دارد، به‌گونه‌ای که عناصر اساسی پیرنگ (گره‌افکنی، کشمکش، تعلیق، بحران، نقطه‌ی اوج و گره‌گشایی) در آن به شکل بارزتر نمود یافته است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of the Narrative Structure of the Rewritten Story of ‎Mathnavi, “Love’s Alchemy”‎

نویسنده [English]

  • omid vahdanifar
Assistant Professor of Persian Language and Literature Department. Faculty of Humanities, University of Bojnord , Bojnord, Iran
چکیده [English]

Rewriting of the old literary works has considerably flourished in the recent decades. That many literary texts have been rewritten for different age groups of children and young adults testifies to the significance of these texts for these age groups. In rewriting, “after selecting the original old text and simplifying it, fictional spaces are created by establishing elements of time and place for events, and then, new structures are built for the stories by expanding the plot” (Najafi-Behzadi & Safari, 2015: 72).
It is not easy for young adults to read the intricate tales of Mathnavi and understand the protean thoughts of Mowlana; therefore, writers of children and young adult literature undertake the task of rewriting the long stories of Mathnavi in the form of independent shorter stories to help readers find their way in the intricate tales (ibid, 72).
Seyed Ishaq Shojaei has rewritten one of the tales of Mathnavi, “The King and the Maid”, with the new title “Love’s Alchemy” in his collection of stories, The Ladder of the Sun.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • narrative
  • narrative level
  • sequence
  • plot
  • “Love’s ‎Alchemy”‎
ابراهیمی‌شاهد، جعفر. (1387). بازنویسی داستانهای مثنوی برای نوجوانان.
دوره‌ی 4 جلدی، تهران: پیدایش.
اخوت، احمد. (1371). دستور زبان داستان. اصفهان: فردا.
اخوت، فرزانه. (1383). «نگاهی به بازنویسی مثنوی معنوی برای کودک و نوجوان». همایش بین‌المللی اندیشه‌های مولانا جلال الدین، صص 396- 417.
اسکولز، رابرت. (1383). درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات. ترجمه‌ی فرزانه طاهری، تهران: آگاه.
بارت، رولان. (1387). درآمدی بر تحلیل ساختاری روایت. ترجمه‌ی محمد راغب، تهران: رخداد نو.
پاینده، حسین. (1394). گشودن رمان: رمان ایران در پرتو نظریه و نقد ادبی. تهران: مروارید.
پایور، جعفر. (1380). «بررسی چنددهه بازنویسی از مثنوی». کتاب ماه کودک و نوجوان، دوره‌ی 5، شماره‌ی 1، پیاپی43، صص 16-22.
تودوروف، تزوتان. (1382). بوطیقای ساختارگرا. ترجمه‌ی محمد نبوی، تهران: آگاه.
شجاعی، سیداسحاق. (1386). نردبان آفتاب (بازنویسی داستانهای مثنوی معنوی). دفتر اول، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
شعیری، حمیدرضا. (1388). «از نشانه‌‌ی ساختارگرا تا نشانه‌‌معناشناسی گفتمانی». نقد ادبی، سال 2، شماره‌ی 8، صص 33-51.
ــــــــــــــــــ. (1395). نشانه- معناشناسی ادبیات: نظریه و روش تحلیل گفتمان ادبی. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
عباسی، علی. (1391). «بررسی تطبیقی کارکرد روایی پیرنگ در دو روایت قدیم و جدید: خرگوش و شیر از مثنوی و و شیر درنده و خرگوش باهوش از قصه‌های شیرین مثنوی مولوی». تاریخ ادبیات، دوره‌ی 5، شماره‌ی 1، پیاپی70، صص 123–140.
عباسی، علی. (1393). روایتشناسی کاربردی. تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
قاسمی، شهین. (1398). «الگوهای نوین ساختارگرایی و روایت‌شناسی در تحلیل پیرنگ رمان ارمیا». زبان و ادب فارسی دانشگاه تبریز، دوره‌ی 72، شماره‌ی 239، صص 75-101.
محمدی، محمدهادی. (1378). روششناسی نقد ادبیات کودکان. تهران: سروش.
محمدی، محمدهادی؛ عباسی، علی. (1381). صمد: ساختار یک اسطوره. تهران: چیستا.
نجفی‌بهزادی، سجاد؛ صفری، جهانگیر. (1394). «بررسی و تحلیل چند حکایت بازنویسی‌شده از مثنوی برای نوجوانان». کاوشنامه، سال 15، شماره‌ی 31، صص 71–101.
نفیسی، احمد. (1387). مثنوی به زبان ساده برای نوجوان. تهران: تهران.
وحدانی‌فر، امید. (1398). «بررسی پیرنگ حکایت‌های بوستان سعدی». شعرپژوهی، دوره‌ی 11، شماره‌ی 1، صص 153–174.

Genette, Gerard. (1972). Figures III. Ed. du Seuil. Paris: Seuil.