بررسی ظرفیت سه داستان‌ از رساله‌ی دلگشای عبید زاکانی بر اساس مؤلفه های تفکر فلسفی لیپمن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه اصفهان

2 دانشگاه خوارزمی

چکیده

هدف از این پژوهش، بررسی و تحلیل محتوای داستان‌های رساله‌ی دلگشا اثر عبید زاکانی بر پایه‌ی نظریه‌ی لیپمن درباره‌ی تفکر فلسفی است. برای دست‌یابی به این هدف، کوشش بر آن بوده‌است تا با مرور مختصری بر آراء لیپمن، مؤلفه‌های تفکر فلسفی از دیدگاه وی شناسایی و استنتاج گردند. پس از مطالعه و بررسی، مؤلفه‌ها به سه گروه مؤلفه‌های تفکر انتقادی، خلاق و مراقبتی تقسیم شدند. در بخش دوم، به کمک روش تحلیل محتوای قیاسی و با توجه به چهارچوب نظری فراهم‌شده در بخش نخست، مؤلفه‌های تفکر فلسفی در سه داستان منتخب‌ از رساله‌ی دلگشا شناسایی و تحلیل گردیدند. یافته‌های پژوهش نشان داد که هر سه داستان به دلیل آن‌که حاوی مؤلفه‌هایی در زمینه‌ی ابعاد گوناگون تفکر فلسفی هستند، توانایی لازم را در پرورش این نوع تفکر داشته و با افزودن برخی تمرین‌ها و پرسش‌ها می‌توان ظرفیت آن‌ها را جهت استفاده در برنامه‌ی فلسفه برای کودکان به میزان قابل توجهی افزایش داد. پیشنهاد می‌گردد که مؤلفان ادبیات کودک و نوجوان داستان‌های این پژوهش را برای دو گروه سنی کودک و نوجوان بازنویسی کنند. این بازنویسی بهتر است به گونه‌ای صورت بگیرد که هیچ مؤلفه‌ای را در متن فرو نگذارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analyzing Three Stories from Ubayd Zakani's Resaleh-ye Delgosha according to Lipman

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Azamatmadar Fard 1
  • Hasanali Bakhtiar Nasr Abadi 1
  • Mohamad Hosein Heidari 1
  • Yahya Ghaedi 2
1 Isfahan Uniiversity
2 Kharazmi University
چکیده [English]

The aim of this paper is a content analysis of Ubayd Zakani's Resaleh-ye Delgosha according to Lipman's critical thinking views. Thus, three groups of critical thinking, creative thinking and caring thinking are applied to this text. The results show that the three stories of Delgosha have enough potential in developing philosophical thinking if some exercises and questions are added to be used in a P4C program. It is suggested to writers of children's literature to rewrite the stories in this book for two age groups.
 
 
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Critical Thinking Components
  • Matthew Lipman
  • Resaleh-ye Delgosha
  • Philosophy for Children
اکبری، احمد. (1391). فلسفه برای کودکان: مضامین فلسفی در داستان­های متون کلاسیک ادب فارسی. پایان‌نامه‌ی دکتری دانشگاه فردوسی.
پناهی، مهین. (1390). «بررسی و مقایسه­ی شیوه­ی آموزش تفکر نزد عطار و لیپمن». تفکر و کودک، دوره‌ی 3، شماره‌ی 1، صص 3-23.
جهانی، جعفر. (1382).دیباچه­ای بر شیوه­های پژوهش در تفکر انتقادی. شیراز: ملک سلیمان.
حسام­پور، سعید و مصلح، ملیحه. (1393). «تحلیل کیفی محتوای فلسفی برخی از داستان‌های منتخب در ادبیات کودک (برپایه­ی نظریه­ی متیوز)»، تفکر و کودک، دوره‌ی2، شماره‌ی 4، صص 35- 58.
حمیدی، علی. (1392). بررسی چگونگی استفاده از داستان­های شاهنامه در برنامه­ی درسی فلسفه برای کودکان. پایان‌نامه‌ی کارشناسی­ارشد دانشگاه تربیت معلم تهران.
خسرونژاد، مرتضی. (1382). «ویژگی­ها و مسائل فلسفه ادبیات کودک». علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دوره‌ی2، شماره‌ی 5، صص123-135.
خندان، علی اصغر. (1384). مغالطات. قم: بوستان کتاب.
زاکانی، عبید. (1371). کلیات. به تصحیح استاد عباس اقبال، تهران: کتاب­فروشی زوار.
فیشر، رابرت. (1385). آموزش تفکر. ترجمه­ی فروغ کیان­زاده، تهران: رسِش.
لطفی، نسرین. (1392). گزینش داستان­های دفتر سوم مثنوی مولوی برای برنامه­ی درسی فلسفه برای کودکان و تهیه­ی راهنمای آموزشی آن. پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی تهران.
مجید حبیبی عراقی، لیلا و دیگران. (1392). «خوانش فلسفی گزیده­ی متون داستانی کلاسیک فارسی متناسب با اهداف برنامه­ی فلسفه برای کودکان». مجله­ی تفکر و کودک، دوره‌ی 4، شماره‌ی 2، صص 75-100.
موریس، کارین. (1391). «آیا کودکان می­توانند فلسفه­ورزی کنند؟». ترجمه­ی فاطمه عظمت­مدار فرد، کتاب ماه فلسفه، دوره‌ی 6، شماره‌ی 4، صص 17-29.
موریل، جان. (1392). فلسفه­ی طنز: بررسی طنز از منظر دانش، هنر و اخلاق. ترجمه­ی محمود فرجامی و دانیال جعفری، تهران: نی.
ناجی، سعید. (1383). «فلسفه برای کودکان و نوجوانان؛ مروری بر پارادایم جدید آموزش و پرورش با تأکید بر ابداعات لیپمن». حوزه و دانشگاه، دوره‌ی 10، شماره‌ی 40، صص 93-118.
ناجی، سعید. (1387). کندوکاو فلسفی برای کودکان و نوجوانان(گفت­وگو با پیشگامان). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
Lipman, M. (1980). Philosophy in the Classroom. U. S. A.: Tample University  Press.
ـــــــــــــــــــــــ (1988). Philosophy Goes to School. Tample University Press.
ـــــــــــــــــــــــ. (2003). Thinking in education, second edition. Cambridge: Cambridge  University press.
Matthews, G. B.(1995). The philosophy of childhood. Harvard University Press.
Maykut, P. & Morehouse,R. (1955). Beginning Qualitative Research: A philosophic and practical Guide. London: Falmer Press.
Mayring , Ph. (2000). "Qualitative  content   analysis".  Forum Qualitative Sozial     Forschung  ,  P1, N5 ,25-36.
Tran, N. (2013). "Thinking Skills Frameworks to Evaluate Philosophical Modules in     Higher Education", Arecls,P 2, N10, 177-195.