بررسی کیفیت و میزان طرح مهارت‌های زندگی در کتاب‌های پرخواننده‌ی کودکان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان(در بازه زمانی 1385-1395)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه فرهنگیان.پردیس رسالت زاهدان

2 دانشیار مجتمع آموزش عالی سراوان و مدرس دانشگاه فرهنگیان زاهدان

10.22099/jcls.2022.43001.1916

چکیده

 
چکیده
مهارت‌های ده‌گانه زندگی، مهارت‌هایی هستند که یک انسان اجتماعی باید تا حد مقبولی این مهارت‌ها را کسب کرده باشد. اگر این مهارت‌ها از کودکی به‌درستی به فرد آموزش داده شود، وی در دوران بزرگ‌سالی می‌تواند رفتار سازگارانه‌ای با دیگران و دنیای پیرامون خود داشته باشد. یکی از ابزارهایی که می‌توان به‌کمک آن، مهارت‌های زندگی را به کودکان آموخت و در آن‌ها نهادینه کرد، آموزش مهارت‌های زندگی به‌ کمک کتاب کودک است. کتاب‌های کودکان، به‌خصوص کتاب‌های داستانی، ابزاری توانمند برای آموزش مهارت‌های زندگی به کودکان مخاطب هستند. هدف از انجام این پژوهش بررسی چندوچون طرح مهارت‌های زندگی در کتاب‌های پرخواننده کودکان و پاسخ به این پرسش است: مهارت‌های زندگی در کتاب‌های محبوب کودکان به چه میزان وجود دارد و هر مهارت، چگونه در داستان طرح شده است؟ گردآوری اطلاعات در این پژوهش به روش کتابخانه‌ای و تجزیه وتحلیل اطلاعات به روش تحلیل محتوای کیفی‌کمی انجام شده است. پس از استخراج عناوین کتاب‌های پرخواننده، به تحلیل آثار طبق مهارت‌های زندگی پرداخته شد و درنهایت، فراوانی مؤلفه‌ها در کتاب‌ها به دست آمد و سپس با یکدیگر مقایسه شد.  پس از بررسی انجام‌شده این نتیجه به دست آمد که همه‌ی مهارت‌ها در کتاب‌های پرخواننده کانون پرورش فکری (تألیف و ترجمه) مطرح شده است. مهارت تفکر انتقادی و مهارت‌های ارتباطی بیشترین بسامد و خودآگاهی، کنترل هیجانات منفی و تفکر خلاق کمترین بسامد را دارند. بیشتر کتاب‌هایی که مهارت تفکر انتقادی در آن‌ها مطرح شده است، به کودک می‌آموزند که بدون تحقیق و دانستن جوانب موضوع درباره‌ی آن اظهارنظر نکنند.
 
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the Quality and Quantity of Life Skills ‎Incorporated in the Most-Read Books of the Institute for ‎Intellectual Development of Children and Adolescents (from 2006 ‎to 2016)‎

نویسندگان [English]

  • somayeh rezaee 1
  • mansour Nikpanah 2
1 Assistant Professor of Persian Literature
2 Assistant Prof
چکیده [English]

Every social human being must acquire the ten life skills to an acceptable extent. If these skills are properly learned from childhood, they can lead to adaptable behavior towards others and the world around in adulthood. These skills can be taught to and institutionalized I children by the use of children's books, especially fiction books, which are powerful tools in this regard. This study aims at investigating the quantity and quality of life skills incorporated in the most-read books of children. The researchers seek the answer to this question: to what extent are life skills incorporated in children's books and how each skill is presented in the story?
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • ‎ Life skills
  • Institute for the Intellectual Development of Children and ‎Adolescents
  • most-read children's books
  • critical thinking
  • ‎communication skills
امامی نایینی، نسرین. (1383). خودآگاهی. تهران: هنرآبی.
استیگ، ویلیام. (1388). زرد و صورتی. ترجمه‌ی کلرژوبرت، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
مژگان، کلهر. (1394). هی با من دوست می‌شوی؟. ترجمه‌ی شقایق قندهاری، تصویرگر نداعظیمی، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
اورال، بالواچ. (1386). قلب مترسک. ترجمه محمدرضا مهرافزا، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
پارساپور، زهرا؛ صدری‌زاده، نگین. (1392). «بررسی آموزش مهارت تفکر انتقادی در ادبیات داستانی کودک». کتاب ماه کودک و نوجوان، سال 16، شماره‌ی 12، پیاپی‌‌ 192، صص 59-66.
پریرخ، مهری. (1388). «داستان، همچون ابزاری برای کمک به کودکان و نوجوانان در مقابله با مشکلات، بررسی داستان‌های کودکان با رویکرد کتاب درمانی». پژوهشنامه ادبیات کودک و نوجوان، سال 13، شماره‌ی 1، پیاپی 48، صص 49-68.
پیرفیروزجایی، فاطمه. (1395). تحلیل محتوای کتاب‌های درسی فارسی دوره آموزش ابتدایی براساس مؤلفه‌های مهارت‌های زندگی. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد دانشگاه الزهرا.
تئوبالد، ژوزف. (1388). گوسفندی که می‌خواست بزرگ باشد خیلی بزرگ. ترجمه‌ی نورا حق‌پرست، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
تی‌وود. جولیا. (1380). ارتباطات میان‌فردی. ترجمه‌ی مهرداد فیروزبخت، تهران: مهتاب.
جان ادر. (1388). آموزش مهارت‌های تفکر خلاق، تصمیم‌گیری و استراتژی‌های حل مسئله، ترجمه‌ی ابوذر کرمی، تهران: لوح زرین.
جزایری، علی و همکاران. (1399). مجموعهی آموزش مهارت‌های زندگی، تهران: دانژه.
جوانمردی، زهرا. (1395). تحلیل محتوای کتب کودکانه دوره پیش‌دبستانی از منظر مهارت‌های زندگی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت.
خالصی، عباس؛ عالی‌خانی، سیامک. (1382). مدرسه مروج سلامت (مرجع علمی ویژهی دبیران). تهران: وزارت آموزش و پرورش.
رضایی، حمید؛ نجفی‌بهزادی، سجاد. (1399). «بررسی تطبیقی مهارت‌های زندگی در رمان‌های (نوجوانان)». اریش کستنر و فرهاد حسن‌زاده، مطالعات ادبیات کودک، سال 11، شماره‌ی 1، صص 80-106.
ژوبرت، کلر. (1385). مارمولک سبز کوچولو. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
شعاری‌نژاد، علی‌اکبر. (1383). ادبیات کودکان. تهران: اطلاعات.
صدری‌زاده، نگین. (1390). بررسی آموزش مهارت‌های زندگی در ادبیات داستانی کودک. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، پژوهشکده‌ی علوم انسانی.
عزیزپورشمعلو، امیرابوالفضل؛ شفق‌ولی‌زاده، شهاب. (1393). «بررسی اثربخشی فراشناخت و آموزش حل مسئله در بهبود تعلل‌ورزی و فرسودگی تحصیلی در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل». اولین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی و روانشناسی آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی ایران. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت مرتضوی، انجمن علمی توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادی.
فرمهینی‌فراهانی، محسن؛ پیداد، فاطمه. (1389). مهارت‌های زندگی. تهران: شباهنگ.
فیستر، مارکوس. (1388). ماهی رنگین‌کمان و غار هیولای دریا. ترجمه‌ی سیدمهدی شجاعی، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
فیشر، رابرت. (1385). آموزش و تفکر. ترجمه‌ی فروغ کیان‌زاده، اهواز: رسش.
کاظمی، یحیی و همکاران (1394). «نقش خودناتوان‌سازی در پیش‌بینی کیفیت زندگی کودکان». پژوهش در روانشناسی بالینی، سال 3، شماره‌ی 1، صص 61-68.
کریمی، مریم. (1390). بررسی آموزش مهارت‌های زندگی در ادبیات داستانی کودک. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد دانشگاه الزهرا. 
کلهر، فریبا. (1383). سگی که قارقار می‌کرد. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
کوکبی، مرتضی و همکاران. (1389). «بررسی مهارت‌های تفکر انتقادی در داستان‌های کودکان و نوجوانان». مطالعات ادبیات کودک، سال 1، شماره‌ی 2، صص 157-193.
موسویان، انسیه. (1394). «بازتاب مهارت‌های زندگی در داستان‌های لاله جعفری». پژوهشنامهی ادبیات کودک و نوجوان، سال 18، شماره‌ی 3، پیاپی67، ص 88-98.
میرحسینی، زهره؛ قاسمی، مهدی. (1392). «بررسی تحلیل محتوای مهارت‌های زندگی در کتاب‌های داستانی کودکان 4-9 سال کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان طی سال‌های 1378-1392». دانش‌شناسی، سال11، شماره‌ی 40، صص 1-15.
میرکیایی، مهدی. (1382). جادو در شهربازی. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
نوری، ربابه. (1383). مهارت‌های تفکر نقادانه و خلاق «ویژهی دانش‌آموزان». تهران: طلوع‌دانش.
نوری، ربابه. (1383). مهارت‌های خودآگاهی و همدلی. تهران: طلوع‌دانش.
ویلیس، جین (1387). خفاش دیوانه. ترجمه‌ی معصومه انصاریان، تصویرگر تونی راس، تهران کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
هارتمن، باب (1393). خوشحال باش مرغک من. ترجمه‌ی اسماعیل حدادیان‌مقدم، تصویرگر مایک اسپور، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
Borba, M. (2008). Building moral intelligence: The seven essential virtues that teach children to do the right thing. USA: jossey – Bass
Gellis, Z.D. & Kenaley, B. (2008). "Problem-solving therapy for depression in adults: a systematic review". Research on Social Work Practice, 18(2):117-31.
Kruise, Carol Sue (1987). "Using Children's Literature in Critical Thinking Skills". School Library Media Activities Monthly, v4 n2 p27-29. 
Lipman, M. (1988). "Critical Thinking: What can it be". Educational
Leadership. Vol 46, No. 1. Sep. P. 38-43.
Paul, R. & Elder, L. (2005). A Guide for educators to critical thinking competency standards: Standards, principles, performance indicators, and outcomes with a critical thinking master rubric. Sonoma: Foundation for critical thinking.
Smeltzer, S. Bare, B. Brunner, L. & Suddarth, D. (2005). Text Book of Medical Surgical Nursing. 10th Ed. Williams & Wilkins, Lippincott.
Unicef (2003). Global evaluation of life skills education programs. Retrieved June 3, 2009 from www.unicef.org.