جامعه‌شناختی جنسیت در داستان نامه‌هایی به آقا غوله

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه بیرجند

چکیده

هدف مقاله­ی حاضر بررسی داستان «نامه­هایی به آقاغوله» اثر محمدرضا یوسفی از منظری جامعه­شناختی با تکیه بر نظریه­ی کنشِ متقابلِ نمادین است؛ روش استفاده شده در این پژوهش، روش تحلیل محتوایی است. با توجه به نظریه­­ی جامعه‌شناسی انتخاب شده در چارچوب نظری پژوهش مؤلفه­هایی، به منظور تحلیل و تبیین جنسیت و جامعه­پذیری جنسیتی در این داستان استخراج و تدوین نمودیم. این مؤلفه­ها عبارت­اند از: «ویژگی­های زبانی»، «ویژگی­های رفتاری»، «موقعیت­ها» و «نمادها». این بدان معنی است که جنسیت و جنسیت­یافتگی را می‌توان در ویژگی­های زبانی و رفتاری شخصیت­ها و نیز موقعیت­ها و نمادهای خلق شده و انعکاس یافته در این داستان­ها مورد کاوش قرار داد. بدین ترتیب مسائلی هم­چون نحوه­ی معرفی نقش­های زن و مرد، تعامل شخصیت­ها با یکدیگر، خلق موقعیت­ها، کاربست نمادها و نظایر آن مورد تحلیل قرار گرفته است. یافته‌های پژوهش نشان می­دهد که داستان فوق سرشار از سوگیری­هایی جنسیتی است که بسیاری از آن­ها در واقعیتِ اجتماعیِ خارج از داستان به شکل تبعیض آمیز رواج دارد.

 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Sociological Analysis of Gender in Name-hayee be Aqa-Ghooleh (Letters to Mister Giant)

نویسندگان [English]

  • Alireza Eslam
  • Zeinab Norouzi
  • Fatemeh Nazari
Birjand University
چکیده [English]

 
 

Eslam* Z. Nowrouzi**          F. Nazari***

Birjand University
 
Abstract
Gender is one of the most important parts of human identity that is formed in human beings by the process of socialization, especially in childhood. This process is realized in some ways including reading fiction books so children are exposed to this process from very early in life. This process and the mechanisms of its formation and development are investigated in this article in the story of Name-haee be Aqa-Ghoole (Letters to Mister Giant) written by Mohammad-Reza Yusofi, based on the symbolic interactionism, a relevant sociological theory. Findings show that the story is full of gender bias many of which are commonly discriminatory in the social real world out of the story.
 
 
* Assistant Prof. of Educational Sciences, alirezaeslam@gmail.com
** Assistant Prof. of  Persian Language and Literature, zeynabnowruzi@yahoo.com
*** M.A. student of Persian Literature, fatemenazari64@yahoo.com

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: Sociology of Literature
  • Children Literature
  • Gender
  • Gender Socialization
  • Symbolic Interaction Theory
ادیبی، حسین و عبدالمعبود انصاری. (1358). نظریه­های جامعه­شناسی. تهران: جامعه.
بی­من، ویلیام. (1381). زبان، منزلت و قدرت در ایران. ترجمه ی رضا ذوقدار مقدم، تهران: نشرنی.
پاکروش، کبری. (1383). هویت زنان: بررسی نگرش حاکم بر رمان­های منتخب زنان نسبت به هویت زنان بعد از دهه­ی هفتاد. پایان نامه ی کارشناسی ارشد دانشگاه الزهرا.
پاک­نهاد جبروتی، مریم. (1381). فرادستی و فرودستی در زبان. تهران: گام نو.
پورگیو، فریده و مسیح ذکاوت. (1389). «بررسی نقش های جنسیتی در «خاله سوسکه»». مطالعات ادبیات کودک، سال 1، شماره ی 2، صص27-43.
توسلی، غلامعباس. (1374). نظریه های جامعه شناسی. تهران: سمت.
رابرتسون، یان. (1374). درآمدی بر جامعه: با تأکید بر نظریه­های کارکردگرایی، ستیز و کنش متقابل نمادی. مشهد: آستان قدس رضوی.
رضوانی، روح الله. (1389). «تحلیل محتوا». پژوهش، سال 2، شماره ی 1، بهار و تابستان صص 137-156.
رفیع‌پور، فرامرز. (1382). تکنیک های خاص تحقیق در علوم اجتماعی. تهران: شرکت سهامی انتشار. 
ریتزر، جرج. (1374).نظریه­ جامعه­شناسی در دوران معاصر. ترجمه ی محسن ثلاثی، تهران: علمی.
سرسنگی، مجید و مهدیه مفیدی. (1384). «بررسی بازتاب جنسیت در نمایش­نامه­های معاصر آمریکایی با تأکید بر نمایشنامه ی احمق برای عشق اثر ساموئل شپارد راجرز». هنرهای زیبا، شماره ی 27، صص117-124.
سفیری، خدیجه و سارا ایمانیان. (1388). جامعه­شناسی جنسیت. تهران: جامعه­شناسان.
عضدانلو، حمید. (1388). آشنایی با مفاهیم اساسی جامعه شناسی. تهران: نی.
فرکلاف، نورمن. (1379). تحلیل انتقادی گفتمان. گروه مترجمان. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مرکز تحقیقات رسانه‌ها.
فتوحی، محمود .(1380). «ادبیات داستانی در دانشگاه». کتاب ماه ادبیات و فلسفه، شماره ی 49. صص4-5.
فوکو، میشل .(1378). نظم گفتار: درس افتتاحی در کلژ دو فرانس. ترجمه­ی باقر پرهام، تهران: آگاه.
گرت، استفانی. (1380). جامعه­شناسی جنسیت. ترجمه ی کتایون بقایی، تهران: دیگر.
گرین، الین. (1378). هنر و فن قصه­گویی. تهران: ابجد.
گیدنز، آنتونی. (1384). جامعه­شناسی. ترجمه ی منوچهر صبوری،تهران: نی.
لارسن، کالوین جی. (1377). نظریه­های جامعه­شناسی محض و کاربردی. ترجمه­ ی غلام­عباس توسلی و رضا فاضل. تهران: سمت.
مدرسی، یحیی.‌ (1368). درآمدی بر جامعه­شناسی زبان. تهران: مؤسسه ی مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
مقصودی، سوده. (1383). «بررسی نقش زن در داستان­های کودکان». پژوهش زنان، شماره ی 3. صص41-55.
منینگ، فلیپ. (1380). ایروینگ گافمن و جامعه­شناسی نوین. ترجمه ی ثریا کامکار، ناشر: مترجم.
ناظمی، یحیی. (1385). رویکردی بر قصه­گویی و نمایش خلاق. تهران: چاپار.
ولی­زاده، وحید. (1387). «جنسیت در آثار رمان­نویسان زن ایرانی». نقد ادبی، شماره ی 1، صص 191-224.
هارتمن، والتروت. (1379). «پدر در ادبیات کودک اتریش». کتاب ماه کودک و نوجوان، شماره ی37، صص57-60.
هدایت، ندا. (1384). «تأثیر جنسیت بر نحوه­ی بیان تقاضا (پژوهشی در حوزه­ی جامعه­شناسی زبان) ». پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره‌ی 4، صص 17-40.
یوسفی، محمدرضا. (1384). نامه­هایی به آقاغوله. تهران: کتاب چرخ و فلک.
McCabe, J. et, all .(2011). "Gender in twentieth century children’s books: Patterns of disparity in titles and central characters". Gender & Society, 25(2), PP. 197-226.