بررسی عناصر شخصیت و حادثه در داستان «اولدوز و عروسک سخن‌گو» از صمد بهرنگی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه امام رضا مشهد

چکیده

در این جستار به بررسی دو عنصر شخصیت و حادثه، در داستان اولدوز و عروسک سخن‌گوی صمد بهرنگی پرداخته شده و با این هدف که صفات ارزشی و ضد ارزشی، محصول شخصیت پردازی داستان است، یا منوط به حوادث آن از متغیرهای پویایی شخصیت‌ها، هشت نمونه‌ی غم ‌ـ شادی ‌ـ ترس ـ عصبانیت ـ امید ـ ناامیدی ـ صبوری ـ کم‌صبری انتخاب و با روش تحلیل محتوا ارزیابی شده است. با تحلیل آماری داده‌ها مشخص شد؛ بالاترین فراوانی مربوط به عصبانیت (18مورد) و کم‌ترین فراوانی مربوط به ناامیدی (4مورد) است. این میزانِ کمیت و کیفیت تغییرات (پویایی شخصیت‌ها) به همراه رخداد کنش‌ها از سوی شخصیت‌ها، باعث تبیین رفتارهای مثبت و منفی در آن‌ها می‌شود که هم دستاورد ارزشی و هم کارکرد ضد ارزشی دارد. بنابراین در این داستان شخصیت‌ها گوی سبقت را از حوادث، ربوده‌اند و ایجاد ارزش‌زایی یا ارزش‌گریزی کرده‌اند. خمیر مایۀ ایدئولوژیک نویسنده و دگردیسی‌های سیاسی و اجتماعی زمان او نیز بر این عملکرد، تاثیر مستقیم داشته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Character and Accident in Behrangi's Story "Ulduz and The Talking Doll"

نویسنده [English]

  • Shahrzad Radmanesh
Emamreza University of Mashhad
چکیده [English]

 
 

Radmanesh*

Emam Reza University of Mashad
 
Abstract
Two elements of character and accident are studied in this paper to see if value added characteristics are a result of characterization or if they are dependent upon events. Eight variables of dynamic characters, sadness, happiness, fear, anxiety, hope, despair, patience, and intolerance were selected and studied using content analysis. The statistical analysis showed that anxiety had the highest prevalence—18 times repeated—while despair had the lowest frequency of 4 times. The high and low number of changes along with events and happenings by characters presents negative or positive behaviors on the part of the characters. Thus characters in this story overwhelm events adding positive or negative values.  Also the writer's ideological views as well as political and social changes of his time have directly affected the outcome.
 
 
* MA in Children's and Young Adult Literature, shahrzad.radmanesh@gmail.com

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Value
  • dynamic event
  • character
  • action
امید، مسعود. (۱۳۸۰). «درآمدی بر اخلاق‌شناسی حِکمی و فلسفی استاد محمدتقی جعفری».نقد و نظر، شماره۲۵و۲۶، صص۳۹۸-۴۴۰.
امین، حسن. (۱۳۸۴). ادبیات معاصر ایران. تهران: دایرةالمعارف ایران‌شناسی.
ایروانی، شهین و خدیجه مختاری. (۱۳۹۰). «جایگاه مفاهیم فلسفی در ادبیات داستانی کودک ایران». مطالعات ادبیات کودک، سال۲، شماره۱، صص۱-۳۲.
بهرنگی، اسد. (۱۳۷۸). برادرم صمد بهرنگی؛ روایت زندگی و مرگ او. تبریز: بهرنگی.
بهرنگی، صمد. (۱۳۴۴). کندوکاو در مسائل تربیتی ایران. بی‌جا: بی‌نا.
ـــــــــــــ . (۱۳۸۳). مجموعه‌ی کامل قصه‌های بهرنگ. تبریز: اختر.
بهزادی، بهزاد. (۱۳۸۲). فرهنگ آذربایجانی‌فارسی. تهران: فرهنگ معاصر.
پراپ، ولادیمیر. (۱۳۶۸). ریخت‌شناسی قصّه. ترجمه‌ی مدیا کاشیگر، تهران: روز.     
پروینی، خلیل و ابراهیم دیباجی. (۱۳۷۸). «تحلیل عناصر داستانی در داستان‌های قرآن». مرکز تحقیقات علوم کامپیوتری علوم اسلامی مدرس، شماره۴، صص۱-۱۶.
پرین، لورانس. (۱۳۷۸). ادبیات داستانی ساختار، صدا و معنی. ترجمه‌ی حسن سلیمانی و فهیمه اسماعیل‌زاده، تهران: رهنما.
پورخالقی‌چترودی، مه‌دخت و مریم جلالی. (۱۳۸۹). «فانتزی و شیوه‌های فانتزی‌سازی شاهنامه در ادبیات کودک و نوجوان». مطالعات ادبیات کودک، سال۱، شماره۲، صص۵۵-۷۴.
پورشهرام، سوسن. (۱۳۸۹). «خوانشی ساختارگرایانه از داستان کلاغ‌های نادر ابراهیمی». مطالعات ادبیات کودک، سال۱، شماره۲، صص۱-۲۶.
جمشیدی، سیدمحمدرضا.(۱۳۶۸). «ارزش و ارزش‌شناسی». فرهنگ، شماره۴و۵، صص ۳۸۹-۳۹۸.
جوزدانی، عذرا. (۱۳۸۱). «اولدوز ستاره‌ای در آسمان عشق، عدالت و آزادی» در فرهنگ توصیفی شخصیت‌های داستانی نوجوان. تهران: آفتابگردان، صص۱۲۲-۱۴۳.
جیمز، آلیسون و همکاران. (۱۳۸۵). جامعه‌شناسی دوران کودکی؛ نظریه‌پردازی درباره‌ی دوران کودکی. ترجمه‌ی علی‌رضا کرمانی و علی‌رضا ابراهیم آبادی، تهران: ثالث.
حاج نصرالله، شکوه. (۱۳۸۱). «افسانه‌ها میراث فرهنگ اقوام و ملل»، در مجموعه‌ مقالات اولین همایش ادبیات کودک و نوجوان. دانشگاه بیرجند، صص۵۵-۷۶.
حجازی (فراهانی)، بنفشه. (۱۳۸۰). ادبیات کودک و نوجوان؛ ویژگی‌ها و جنبه‌ها. تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
حکیمی، محمود و کاموس مهدی. (۱۳۸۲). مبانی ادبیات کودکان و نوجوانان. ج۱. تهران: آرون.
خزاعی، زهرا. (۱۳۸۰). «اخلاق فضیلت‌مدار». نامه‌ی مفید، شماره۲۸، صص۴۱-۶۴.
خسرونژاد، مرتضی. (۱۳۸۹). معصومیت و تجربه؛ درآمدی بر فلسفه‌ی ادبیات کودک. تهران: مرکز.
درویشیان، علی‌اشرف و رضا خندان ‌مهابادی. (۱۳۷۹). داستان‌های محبوب من. ج۶، تهران: چشمه.
دقیقیان، شیرین‌دخت. (۱۳۷۱). منشأ شخصیّت در ادبیات داستانی. تهران: آزاده.
رضایی، عرب‌علی. (۱۳۸۲). واژگان توصیفی ادبیات انگلیسی‌فارسی. تهران: الوان.
سیدحسینی، رضا. (۱۳۸۱). مکتب های ادبی. ج۱. تهران: نگاه.
صادقی‌بروجنی، خسرو. (۱۳۸۲). «صمد عاشیق ملیت». چیستا، ش۲۰۱، صص۱۹-۲۱.
صفریان، سلمان. (۱۳۹۱). تحلیل محتوای آثار صمد بهرنگی. تهران: اندیشه‎ی نو.
صیاد‌کوه، اکبر و مانا اخلاق. (۱۳۸۷). «عنصر شخصیت در حکایت‌های حدیقه‌ی سنایی». گوهر گویا، سال۲، شماره۶، صص 135-154.
عمو‌زاده‌خلیلی، فریدون. (۱۳۸۱). فرهنگ توصیفی شخصیت‌های داستانی نوجوان، ج۱، تهران: آفتابگردان.
فتوحی، محمود. ( ۱۳۸۹). آیین نگارش مقاله‌ی علمی‌پژوهشی. تهران: سخن.
قرشی، محمدحسین. (۱۳۸۵). «گزارش شورای کتاب کودک تهران، شماره‌ی دوم»، در بررسی مشکلات ترجمه‌ی ادبیات کودکان. تهران: صنم، صص۱۹۴-۲۰۵.
کریمی، عبدالعظیم. (۱۳۷۶). «تفکّر شهودی در کودکان و بازگشت به کودکی». پژوهش‌نامه‌ی زبان و ادبیّات کودک و نوجوان، شماره۱۰، صص۷-۲۷.
محمدی، محمدهادی. (۱۳۷۸). روش‌شناسی نقد ادبیات کودکان. تهران: سروش.
محمودی تازه‌کند، فاطمه. (۱۳۹۱). «گفتمان، قدرت و زبان در قصه‌های بهرنگی از دیدگاه تاریخ‌گرایی نوین». نقدادبی، سال۵، شماره۱۷، صص۱۷۵-۱۹۱.
هانت، پیتر. (۱۳۸۶). درک ادبیات کودکان جهان. ترجمه‌ی محمود نورمحمدی، تهران: سایه‌گستر.
هدایتی، مهرنوش و مژگان زریباف. (۱۳۹۱). «پرورش هوش معنوی از طریق برنامه‌ی فلسفه برای کودکان». پژوهشگاه تفکر و کودک علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال۳، شماره۱، صص۱۳۵-۱۶۶.
هجری، محسن. (۱۳۸۲). «جست‌وجوی فضاهای خاکستری؛ پژوهشی فلسفی در اندیشه و آثار صمد بهرنگی». کتاب ماه کودک و نوجوان، شماره۶۵، صص۱۴۷-۱۷۱.
یار‌محمدی، لطف‌الله‌ و همکاران. (۱۳۸۹). «مقایسه‌ی تحلیل انتقادی گفتمان داستان‌های کوتاه معاصر بزرگ‌سالان و داستان‌های کوتاه معاصر نوجوانان». مطالعات ادبیات کودک، سال۱، شماره۱، صص۱۴۳-۱۶۶.