شگردهای تمرکززدایی در قصه‌های ایرانی به کوشش انجوی شیرازی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه شیراز

چکیده

چکیده
پژوهش حاضر با هدفِ یافتن ژرف‌ساخت‌های تمرکززدایانه به‌سراغ افسانه‌های عامیانه‌ی ایرانی رفته‌است تا با کنکاش در آن‌ها این ظرفیت‌های نهفته را آشکارسازد. بنابر یافته‌های پیاژه، تمرکززدایی- تمرکزگرایی اصلی‌ترین ژرف‌ساخت ذهنی کودک است که بنابر پیشنهاد خسرونژاد در قالب شگردهایی ویژه در ادبیات کودک نمودمی‌یابد. ضرورت این پژوهش، در ادامه‌ی نظریه‌ی معصومیت و تجربه، تسهیل روند ‌استقلال‌بخشیدن به ماهیت ادبیات کودک است. در این پژوهش ۳۰ افسانه از مجموعه افسانه‌های انجوی شیرازی برگزیده و با روش تحلیل محتوای کیفی و تلفیقی از قیاس و استقرا، بر پایه‌ی نظریه‌ی معصومیت‌وتجربه، کاویده شدند. یافته‌های این پژوهش نشان‌داد که از میان شگردهای تمرکززدایانه‌ی معصومیت و تجربه، شگردهای «اغراق» و «پایان‌خوش» و «سپیدنویسی» در همه‌ی این افسانه‌ها وجودداشتند درحالی‌که شگرد «نمای دور و نزدیک» در هیچ‌یک از افسانه‌ها یافت‌نشد. جلوه‌های تازه‌ی تمرکززدایی در افسانه‌های انجوی شیرازی در قالب 1۳ شگرد به‌دست ‌آمدند که عبارت‌اند از: یک‌صحنه‌ با دو نما، صحنه‌های هم‌زمان، نمای باز و نمای بسته، زنجیره‌ی رخ‌دادها (خوش‌اقبالی و بداقبالی)، رگبار وارونگی، جابه‌جایی قهرمان، چند‌مجلسی، غافل‌گیری، مناظره، برچسب (متضاد یا هم‌سان)، قصه‌درقصه، قصه‌های‌زنجیره‌ای و دگردیسی. آن‌چه در همه‌ی این شگردها سبب تمرکززدایی می‌شد، نوعی حرکت و غفلت‌زدایی یا انتظارشکنی بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Decentration Techniques in Iranian Folktales by Enjavi Shirazi

نویسنده [English]

  • Neda Moradpour
Shiraz University
چکیده [English]

 
 

Moradpour*

Shiraz University
 
Abstract
The present paper studies the manifestations of decentration devices in Persian folktales.  As Piaget asserts decentration is a central attribute of children's mind and as Khosronejad  has suggested, decentration is manifested through some devices in children's literature. This study is intended to make a new contribution to the independency of children's literature. Following the theory of innocence and experience, Enjavi Shirazi's Folktales are studied through qualitative deductive content analysis. The findings revealed that overstating and happy ending were the devices that proved to be present in all of the folktales. , Close up and Wide shot, however, had no manifestation in the studied samples. The findings also revealed 13 new manifestations of decentration: A single scene from two different perspectives, simultaneous scenes, Superficial glance and profound , Chain of events, Burst of Inversions, The Displacement of Hero, Being episodic, Surprisal, Dialogue/Discussion, Labeling, Frame tale, Cumulative tales, Metamorphosis.
 
 
* MA in Children's and Young Adult Literature, neda.moradpour@gmail.com

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Decentration
  • Centration
  • Piaget
  • Tale
  • Folktale
  • Khosronejad
انجوی شیرازی، ابوالقاسم. (۱۳۵۲). قصه‌های ایرانی. تهران: امیرکبیر.
ــــــــــــــــــــــــ . (۱۳۵۳). عروسک سنگ صبور. تهران: امیرکبیر.
ــــــــــــــــــــــــ . (۱۳۵۷). تمثیل و مثل. تهران: امیرکبیر.
چمبرز، ایدن. (۱۳۸۷). «خواننده‌ی درون کتاب»، [ترجمه‌‌ی طاهره آدینه‌پور]، در دیگرخوانی‌های ناگزیر؛ رویکردهای نقد و نظریه‌ی ادبیات کودک. به کوشش مرتضی خسرونژاد، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، صص۱۱۳-۱۵۲.
خسرونژاد، مرتضی. (۱۳۸۲). معصومیت و تجربه؛ درآمدی بر فلسفه‌ی ادبیات کودک. تهران: مرکز.
ـــــــــــــــــ . (۱۳۹۰). چگونه توانایی تفکر فلسفی کودکان را پرورش دهیم؟؛ ضمیمه‌ی داستان‌های فکری. مشهد: به‌نشر.
دونالدسون، مارگارت. (۱۳۷۰). ذهن کودک. ترجمه‌ی حسین نائلی، مشهد: آستان قدس رضوی.
سلدن، رامان و پیتر ویدوسون. (۱۳۷۷). راهنمای نظریه‌ی ادبی معاصر. ترجمه‌ی عباس مخبر، تهران: نشر نو.
فلیک، اووه. (۱۳۸۸). درآمدی بر تحقیق کیفی. ترجمه‌ی هادی جلیلی، تهران: نی.
مارزلف، اولریش. (۱۳۷۶). طبقه‌بندی قصه‌های ایرانی. ترجمه‌ی کیکاووس جهانداری، تهران: سروش.
مرادپور، ندا. (۱۳۹۱). شگردهای تمرکززدایی در قصه‌های ایرانی. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز.
 Khazaie, D & Khosronejad, M. (2007). “A Genetic Epistemological reading of Tale from shakespear and persian folktales”. The Charles Lamb Bulletin. New series No. 17, PP.15-23.
Mayring, P. (2000). “Qualitative Content Analysis”. Forum Qualitative Sozial Forschung. Volume 1.