بررسی نظام باورها در قصه‌های عامیانه‌ی طبقه‌بندی‌شده‌ی ایرانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه پیام نور مشهد

2 عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور// مدیر اجرایی فصلنامه پژوهشهای ادبی و بلاغی

چکیده

نظام باورهای فردی در انسان زیربنای تفکر و در پی آن زیرساخت کنش‌های اجتماعی فردی است. در این نظام عواملی همچون شجاعت، قدرت، تمایل به کسب ثروت، معنویت، موفقیت و غیره هرکدام جایگاهی می‌یابند تا با تقویت عناصر مرتبط با آن، تیپ شخصیتی فرد در آینده ترسیم‌شود.قصه‌های عامیانه هر فرهنگ و ملتی علاوه بر جنبه سرگرمی، بخشی از این باورها را در خود جای داده و به صورتی غیرمستقیم آنها را ترویج می‌نماید.ترویج خویشتن‌باوری و تاکید بر یافتن جنبه‌های خودشکوفایی و دستیابی به موفقیت در زمینه‌های روانی، اجتماعی و اقتصادی در زمان حاضر نیز براساس تحلیل-های نظری و برخی تمثیل‌های روایی به مخاطبان عرضه می‌شوند.
در این تحقیق از153 قصه عامیانه ایرانی که بر اساس روش تیپ‌شناسی آرنه/تامپسون طبقه‌بندی شده بودند، باورهای مورد نظر استخراج شده و نتایج حاصل از آن بر پایه نظریه‌های معتبر روانشناسی مورد ارزیابی قرار‌گرفته است. نتایج به دست آمده نشان‌می‌دهد که باورهای پنهان شده در قصه‌های عامیانه ایرانی در برخی موارد توجه چندانی به رشد شخصیت و تعالی انگیزشی مخاطبان خود نداشته‌اند و در پاره‌ای موارد نیز به ترویج الگوهای نادرست برای مخاطبان خود پرداخته‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of Belief Structure in Iranian Folk Tales

نویسندگان [English]

  • Mohammad Javad Erfani Beyzaei 1
  • Mohsen Rahimi 2
1 Payam Nour University of Mashhad
2 Payam Nour University
چکیده [English]

 
 

Erfanee Beizaee* M. Rahimi** 

Payam Nour University of Mashhad
 
Abstract
Belief structure is basis of thoughts and individual social actions in human beings. In this Elements such as courage, power, wealth, spirituality, and success each have a place in such a structure to mold and strengthen the type of personality of each individual. In addition to entertainment aspect of folk tales of each nation, they contain and promote such beliefs indirectly. Nowadays economical, psychological and social success and self-actualization, breakthrough and self-esteem are promoted through tales and stories. In this study based on Arene\Thompson classification, the beliefs were extracted from 153 Iranian folk tales and the final results has been evaluated based on psychological theories. The results show some Iranian folk tales have not paid much attention to personality development and in some other cases had been introducing incorrect patterns. 
 
 
 
* Assistant Prof. of Persian Language and Literature, mj_erfani@yahoo.com
** PhD student in Persian Language and Literature, Rahimi-mohsen@hotmail.com

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Belief structure
  • Folk Tales
  • Iranian Tales
اتکینسون، ریتا.ال و همکاران. (۱۳۸۱). زمینه‌ی روان‌شناسی هیلگارد. ترجمه‌ی محمدتقی براهنی، تهران: رشد.
امانی، غفور و فریده آذرنوید. (۱۳۸۳). ادبیات کودکان و نوجوانان. اردبیل: نیماکتیبه.
بتلهایم، برونو. (۱۳۸۴). کودکان به قصه نیاز دارند. ترجمه‌ی کمال بهروزکیا، تهران: افکار.
بیانی، احمد. (۱۳۷۴). روان‌شناسی قصه: قصه‌ها و باورها؛ پژوهشی در ادبیات ملل. تهران: صابرین.
تمیم‌داری، احمد. (۱۳۷۷). داستان‌های ایرانی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و تمدن اسلامی.
حجازی، بنفشه. (۱۳۷۴). ادبیات کودکان و نوجوانان؛ ویژگی‌ها و جنبه‌ها. تهران: روشنگران.
حجازی، بهجت‌السادات. (۱۳۸۷). «روان‌شناسی شخصیت در تاریخ بیهقی». فصلنامه‌ی کاوش‌نامه، سال۹، شماره۱۶، صص۹-۴۰.
حداد، حسین. (۱۳۸۷). بررسی عناصر داستان‌های ایرانی؛ مجموعه‌مقاله. تهران: سوره‌ی مهر
خراسانی، محبوبه. (۱۳۸۷). «اخلاق‌نامه‌نویسی در ایران و جایگاه اخلاق جلالی». فصلنامه‌ی پژوهش‌های ادبی، سال۵، شماره۲۰.
شاملو، سعید. (۱۳۷۷). مکتب‌ها و نظریه‌ها در روان‌شناسی شخصیت. تهران: رشد.
ـــــــــــ . (۱۳۸۲). روان‌شناسی شخصیت. تهران: رشد.
شولتز، دوان پی. (۱۳۷۸). نظریه‌های شخصیت. ترجمه‌ی یوسف کریمی و فرهاد جمهوری، تهران: ارسباران.
کرین، ویلیام. (۱۳۸۴). نظریه‌های رشد؛ مفاهیم و کاربردها. ترجمه‌ی غلامرضا خوی‌نژاد و علیرضا رجایی، تهران: رشد.
گرین، الین. (۱۳۷۸). هنر و فن قصه‌گویی. ترجمه‌ی طاهره آدینه‌پور، تهران: ابجه.
مارزلف، اولریش. (۱۳۷۶). طبقه‌بندی قصه‌های ایرانی. ترجمه‌ی کیکاووس جهانداری، تهران: سروش.
ناظمی، یحیی. (۱۳۸۵). ادبیات کودکان؛ رویکردی بر قصه‌گویی و نمایش خلاق. تهران: چاپار.
یاوری، حسین و مریم مسیحا. (۱۳۸۸). فرهنگ عامه. تهران: آذر؛ سیمای دانش.
Gessel, A & F. L. Ilg. (1949). Infant and child in the culture of today. New York: Harper & Row Pub.