نگاهی به گستره ی طنز و مطایبه و شگردهای آفرینش آن در آثار فرهاد حسن زاده (با تاکید بر سه جلد کتاب "روزنامه سقفی")

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه گیلان

چکیده

فرهاد حسن زاده (متولد1341) یکی از نویسندگان طنز پردازی است که در عرصه ی ادبیات کودکان و نوجوانان به خوبی درخشیده است . از بهترین آثار طنز وی مجموعه کتاب هایی به نام «روزنامه سقفی» و «لطیفه های ورپریده» است. در این کتاب ها که تقلیدی طنزآمیز از مطبوعات جدی بزرگسالان است، کارکترهای کودک و نوجوان آن در قالب هیات تحریریه یک روزنامه به بیان طنزآمیز مسایل روزمره ی کودکان و نوجوانان در جامعه امروز می پردازند که این روش به دلیل زاویه دید متفاوت و کودکانه کارکترهای آن، این اثر را از شیرینی و جذابیت بسیاری برخوردار ساخته است. این کتاب ها به دلیل ویژگی های مطبوعاتی آن ، بیشتر بر طنزهای کلامی تکیه دارند اما علاوه بر آن طنزهای موقعیتی هم در آنها دیده می شود. بر اساس یافته های این مقاله، یکی از دلایل برجستگی طنز حسن زاده در این آثار به کارگیری طیف وسیعی از شگردهای طنز آفرینی است که با ویژگی های سنی و ظرفیت های زبانی کودکان و نوجوانان متناسب است. این شگردها را می توان در سه دسته عمده ی لطیفه ، نقیضه و سایر شگردها تقسیم نمود . هدف این مقاله طبقه بندی و تحلیل این شگردها با روشی توصیفی- تحلیلی است تا تاثیر این شگردها بر موفقیت طنز حسن زاده بررسی نمایند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of Techniques of Satire and Sarcasm in the Works of Farhad Hasanzadeh (with an Emphasis on his Book  Classmate's Wall Newspaper on the Ceiling)

نویسندگان [English]

  • Ali Safaei
  • Hosein Adhami
Guilan University
چکیده [English]

 
 
 

Safaei* H. Adhami**  

Guilan University
 
Abstract
Farhad Hasanzadeh, borne in 1962, is well-known children's literature writer and satirist. Among his best humorous books are Classmate's Wall Newspaper on the Ceiling and Cursed Jokes. In these books, which are parodies of adult’s serious newspapers, the children and teenage characters as the paper staff, target the day to day problems of the children and teenagers in the society satirically. The different and childlike view points of the characters of the books make them very interesting. Due to their press-based characteristics, the emphasis is more on verbal irony but there are also some irony situation. It is argued that one of the reasons for Hasanzadeh’s outstanding use of irony is that he implements of a wide range of satirical technics which are appropriate for the verbal capacity and age related qualities of the children and teenagers. These techniques can be divided into 3 categories of ‘joke, parody and other techniques. The objective of the present article is to categorize and analyze these technics through a descriptive- analytic approach in order to study how influential they are in Hasanzadeh's success in his books.  . 
 
 
* Associate Prof. of Persian Language and Literature, safayi.ali@gmail.com
** MA in Persian Language and Literature, hosien.adhami@yahoo.com

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Children and Young Adult Literature
  • techniques of satire
  • Farhad Hasanzadeh
اخوان‌ثالث، مهدی. (۱۳۷۴). نقیضه و نقیضه‌سازان. تهران: زمستان.
اخوت، احمد. (۱۳۷۱). نشانه‌شناسی مطایبه. اصفهان: فردا.
ــــــــــــ. (۱۳۸۴). لطیفه‌ها از کجا می‌آیند؟. تهران: قصه.
ادهمی، حسین. (۱۳۹۰). بررسی ساز و کارهای آفرینش طنز در داستان‌های هوشنگ مرادی کرمانی. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد دانشگاه گیلان.
اصلانی، محمدرضا. (۱۳۸۵). فرهنگ واژگان و اصطلاحات طنز. تهران: کاروان.
امینی، اسماعیل. (۱۳۸۵). خندمین‌تر افسانه. تهران: سوره‌ی مهر.
انوشه، حسن. (۱۳۸۱). دانشنامه‌ی ادب فارسی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
برگسون، هانری لویی. (۱۳۷۹). خنده. ترجمه‌ی عباس میرباقری، تهران: شباویز.
بهزادی‌اندوهجردی، حسین. (۱۳۷۸). طنز و طنزپردازی در ایران. تهران: صدوق.
پلارد، آرتور. (۱۳۸۶). طنز. ترجمه‌ی سعید سعیدپور، تهران: مرکز.
جوادی، حسن. (۱۳۸۴). تاریخ طنز در ادبیات فارسی. تهران: کاروان.
حجوانی، مهدی. (۱۳۸۹). زیباشناسی ادبیات کودک. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
حری، ابوالفضل. (۱۳۸۷). درباره‌ی طنز. تهران: سوره‌ی مهر.
حسن‌زاده، فرهاد. (۱۳۸۴). لطیفه‌های ورپریده. تهران: پیدایش.
ـــــــــــــــ . (۱۳۹۰الف). روزنامه سقفی همشاگردی. تهران: افق.
ـــــــــــــــ . (۱۳۹۰ب). دومین روزنامه سقفی همشاگردی. تهران: افق.
حلبی، علی‌اصغر. (۱۳۶۵). مقدمه‌ای بر طنز و شوخ‌طبعی در ایران. تهران: پیک ترجمه و نشر.
خسرونژاد، مرتضی. (۱۳۸۹). معصومیت و تجربه؛ درآمدی بر فلسفه ادبیات کودک. تهران: مرکز.
داد، سیما. (۱۳۸۷). فرهنگ اصطلاحات ادبی. تهران: مروارید.
سادات‌اخوی، محمد. (۱۳۹۱). «آفتاب لب بام؛ گام‌هایی در خیابان طنز نوجوانان»، در مجموعه‌مقالات کتاب طنز۶. تهران: سوره‌ی مهر.
سلیمانی، محسن. (۱۳۹۱). اسرار و ابزار طنزنویسی. تهران: سوره‌ی مهر.
ضیایی، رفیع. (۱۳۸۵). «مقولات کلی شوخ‌طبعی»،در مجموعه‌مقالات کتاب طنز۵. تهران: سوره‌ی مهر.
فتوحی، محمود. (۱۳۹۱). سبک‌شناسی نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها. تهران: سخن.
قریشی، عمادالدین. (۱۳۹۰). «نبودن اما بودن؛ مروری اجمالی بر طنز کودکان و نوجوانان». در مجموعه‌‌‌‌مقالات کتاب طنز۶، تهران: سوره‌ی مهر.
قزل‌ایاغ، ثریا. (۱۳۸۸). ادبیات کودکان و نوجوانان و ترویج خواندن. تهران: سمت.
کردچگینی، فاطمه. (۱۳۸۸). «شکل دگر خندیدن». در مجموعه‌مقالات کتاب طنز۵، تهران: سوره‌ی مهر.
کریچلی، سیمون. (۱۳۸۴). در باب طنز. ترجمه‌ی سهیل سمی، تهران: ققنوس.
محمدی، محمدهادی و زهره قایینی. (۱۳۸۴). تاریخ ادبیات کودکان ایران. ج۶. تهران: چیستا.
مرچنت، ملوین. (۱۳۷۷). کمدی. ترجمه‌ی فیروزه مهاجر، تهران: مرکز.
موسوی گرمارودی، سیدعلی. (۱۳۸۸). دگر خنده. تهران: انجمن قلم.
میرصادقی، میمنت. (۱۳۷۳). واژه‌نامه‌ی هنر شاعری. تهران: کتاب مهناز.
نجف‌زاده بارفروش، محمد و مرتضی فرجیان. (۱۳۷۰). طنزسرایان از مشروطه تا انقلاب. ج۳. تهران: بنیاد.
نیکوبخت، ناصر. (۱۳۸۰). هجو در شعر فارسی. تهران: دانشگاه تهران.