بررسی مراحل حل مسأله و ویژگی‌های حل‌کنندگان مسأله در ادبیات کودکان در ایران (بر مبنای بررسی و مقایسه‌ی داستان‌های تألیفی و ترجمه‌ای سال‌های 1385-1380 رده‌های سنی ب و ج)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه شیراز

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، بررسی و مقایسه کتاب‌های داستانی تألیفی و ترجمه‌ای بر اساس مراحل حل مسأله و ویژگی‌های حل‌کنندگان مسأله بود است. داستان‌های مورد بررسی در این پژوهش، شامل 10 کتاب داستانی تألیفی و 10 کتاب داستانی ترجمه‌ای برگزیده از سوی شورای کتاب کودک بین سال‌های 1380 تا 1385، متناسب برای گروه سنی "ب" و "ج" بود که با نظر متخصصان انتخاب شدند. این متون داستانی با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی قیاسی و بر اساس مراحل حل مسأله "دیویی" و ویژگی‌های حل‌کنندگان مسأله "گریفین" مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داد که در داستان‌های ترجمه‌ای، مرحله‌ی جمع‌آوری اطلاعات و در داستان‌های تألیفی مرحله‌ی ارائه‌ی راه حل‌ها و بررسی راه حل‌ها دارای بیشترین فراوانی بود و مرحله‌ی تعیین مسأله و تدوین نتایج و ارزیابی آنها در هر دو گروه داستان کمتر مشاهده شد. نتیجه دیگر اینکه ویژگی تفکر تعاقبی در داستان‌های ترجمه‌ای و ویژگی مقاومت در داستان‌های تألیفی به میزان بیشتری مشاهده شد و ویژگی‌های دانش پیشین و توجه به دیدگاه‌ها در هر دو گروه داستان کمتر مشاهده شد. در کل، کتاب‌های داستانی ترجمه‌ای از مراحل حل مسأله و ویژگی‌های حل‌کنندگان مسأله بیشتری نسبت به داستان‌های تألیفی برخوردار بود که با رعایت جوانب احتیاط می‌توان گفت غنی‌تر از داستان‌های تألیفی بودند. نتیجه دیگری که این پژوهش در پی داشت این بود که هر دو گروه متون داستانی، از اکثر مراحل حل مسأله و ویژگی‌های حل‌کنندگان مسأله برخوردار بودند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of Problem-Solving Stages and the Characteristics of Problem Solvers in Children's Stories in Iran: A Comparison of Persian and  Translated Storybooks Published Between 1380-1385

نویسندگان [English]

  • Mahboubeh Alborzi
  • Fatemeh Yousefi
Shiraz University
چکیده [English]

 

Alborzi* F. Yousefi**

Shiraz University
Abstract
The main goal of this research was a comparison of written stories in Persian and translated stories based on problem solving stages and the characteristics of problem solvers. The stories in this study consist of 10 written story books in Persian and 10 translated story books published between 1380-1385 which were selected by Children's Book Council of Iran. These stories were analyzed using the method of deductive qualitative content analysis according to the Dewey's problem-solving stages and Griffin's characteristics of problem solvers. The findings showed that, in translated stories, the "data collection stage" and in written stories, "check solutions" had the highest frequency. And "problem definition", "formulation of the result" and "evaluation" in both groups of books were lower. Also, results showed that the "consequential thinking characteristic" in translated stories and "persistence characteristic" in written stories were observed to a greater extent, and "prior knowledge" and "considering the viewpoints" in both groups were lower. On the whole, translated story books included more problem-solving stages and the characteristics of problem solvers components than written stories. It may be said that the translated books were richer than written story books. Another result was that both groups of the discussed stories possess the majority of problem-solving stages and characteristics of problem solvers.                                                     
 
 
 
* Associate Prof. of  Educational psychology, mahboobeh.alborzi@gmail.com
** MA Student of Educational psychology, fatemeh.yousefi87@yahoo.com

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: problem solving thinking
  • Dewey's problem-solving stages
  • Griffin's characteristics of problem solvers
  • written stories
  • translated stories
احمدی حق، فاطمه. (1382). مزدک گرسنه. تهران: شباویز.
احمدی، احمدرضا. (1385). نشانی. تهران: شباویز.
اسکندری، حسین و ژاله کیانی. (۱۳۸۶). «تأثیر داستان بر افزایش مهارت فلسفه‌ورزی و پرسشگری در دانش‌آموزان». مطالعاتبرنامهیدرسی، س۲، ش۷، صص۱-۳۶.
اسمیت، فیلیپ. (1377). فلسفه­ی آموزش و پرورش. ترجمه‌ی سعید بهشتی، مشهد: آستان قدس رضوی.
اکرمی، جلال‌الدین. (1380). مرغ مهاجر. تهران: شباویز.
ــــــــــــــــــ. (1384). آخرین آواز مترسک. تهران: شباویز.
البرزی، محبوبه. (۱۳۸۶). تبیینواسطه‌گریباورهایانگیزشیدرمدلخلاقیتکودکانبارویکردبهمتغیرهایخانوادگی،مدرسه‌ایوباورهایاسنادیدردانش‌آموزانمقطعابتدایی. پایان‌نامه‌ی دکتری علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه شیراز.
انده، میکائیل. (1385). آدمک هاپ هار. ترجمه‌ی کیوان جلالیان. تهران: مرکز.
ایمان، محمدتقی؛ افراسیابی، حسین. (1386). «عوامل اجتماعی اقتصادی موثر بر اثربخش الگوی حل مسأله ی والدین در زمینه مسائل جوانان». مجله علمی پژوهشی دانشگاه اصفهان، سال4، شماره‌ی 24، صص 121-140.
برانکووا، والاستا.  (1382). آدم برفی مهربان. ترجمه‌ی مهدی شجاعی، تهران: نیستان.
براوادی، محمود. (1383). ابلکیک پاکوتاه. تهران: شباویز.
پاتر، بیتریکس. (1383). خرگوش کوچولو. ترجمه‌ی طاهره آدینه‌پور، تهران: علمی و فرهنگی.
پریرخ، مهری و همکاران. (۱۳۸۸). «ردپای مفاهیم فلسفی در داستان‌های کودکان؛ پژوهشی پیرامون شناسایی عناصر مرتبط با آموزش تفکر فلسفی». مطالعه‌یکتابداریوعلوماطلاعاتوعلومتربیتیوروان‌شناسی.س۱۶، ش۴، صص57-80
پورخالقی، مهدخت. (۱۳۸۱).  درختدرشاهنامه. مشهد: آستان قدس رضوی.
پوپر، کارل ریموند. (۱۳۸۳).  زندگیسراسرحلمسألهاست. ترجمه‌ی شهریار خواجیان، تهران: مرکز.
حسینی، علی‌اکبر. (۱۳۴۸). تفکرخلاق: هدفغائیتعلیموتربیت. تهران: دانشگاه پهلوی.
خسرونژاد، مرتضی. (۱۳۸۹). معصومیتوتجربه؛ درآمدیبرفلسفه‌یادبیاتکودک. تهران: مرکز.
دال، رول. (1382). من و زرافه و پلی. ترجمه‌ی محبوبه نجف خانی، تهران: افق.
ـــــــــ (1383الف). تمساح غول پیکر. ترجمه‌ی محبوبه نجف خانی، تهران: افق.
ـــــــــ (1383ب). تشپ کال. ترجمه‌ی محبوبه نجف خانی، تهران:  افق.
رشتچی، مژگان. (۱۳۸۹). «بررسی نظریه‌ی ویگوتسکی از دیدگاه روان‌شناسی و ارتباط آن با مبانی نظری آموزش فلسفه به کودکان». تفکروکودک، س۱، ش۱، صص۳-۲۰.
سیدآبادی، علی اصغر. (1380). خانم معلم و آقای نقاش. تهران: شباویز.
سیف، علی‌اکبر. (۱۳۸۷). روان‌شناسیپرورشی،روان‌شناسییادگیریوآموزشی. تهران: دوران.
شریعتمداری، علی. (۱۳۶۹). روان‌شناسیتربیتی. تهران: امیرکبیر.
شعبانی، حسن. (۱۳۸۲). روشتدریسپیشرفته؛ آموزشمهارت‌هاوراهبردهایتفکر. تهران: سمت.
شهبازی، سارا؛ حضرتی، مریم؛ معطری، مرضیه؛ حیدری، محمد. (1391). «تأثیر مهارت حل مسأله بر هوشبهر هیجانی دانشجویان پرستاری شیراز». مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، شماره­ی 12، صص 67-76.
فراهانی، جمیله. (1383). خاله پیرزن و گربه ی سیاه. تهران: شباویز.
فولادچنگ، محبوبه. (۱۳۷۵). نقشپردازششناختیدرعملکردحلمسأله. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه شیراز.
فیشر، رابرت. (۱۳۸۵). آموزشتفکربهکودکان. ترجمه‌ی مسعود صفایی مقدم و افسانه نجاریان، اهواز: رسش.
کاکاوند، کامبیز. (1383). نردبان. تهران: شباویز.
مک براتنی، سام. (1381). کیسه جادویی. ترجمه‌ی افسانه‌ شعبان نژاد، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
ــــــــــــــ. (1381). زیر نور ماه. ترجمه‌ی افسانه‌ شعبان نژاد، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
 مکتبی‌فرد، لیلا. (۱۳۸۹). بررسیتناسبمحتوایداستان‌هایتألیفیایرانیبرایکودکانگروهسنی«ج» بامهارت‌هاومؤلفه‌هایتفکرانتقادی. پایان‌نامه‌ی دکتری علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز.
میری، زهره و همکاران. (۱۳۹۱). «تأثیر مهارت‌های حل مسأله بر یادگیری خودنظم‌جویی دانش‌آموزان». فصلنامه‌یرشدآموزشمشاورمدرسه، ش۲۷، صص 24-29.
نادی، محمدعلی و همکاران. (۱۳۹۰). «تأثیر آموزش تفکر انتقادی، حل مسأله و فراشناخت بر یادگیری خودراهبر در دانشجویان». پژوهشدربرنامه‌یدرسی، س۸، ش۱و۲، صص 53-61
نقیب‌زاده، میرعبدالحسین. (۱۳۷۵). درآمدیبرفلسفه. تهران: طهوری.
نوردکوئیت، سون. (1385). کیک تولد. ترجمه‌ی نسرین وکیلی، تهران:  مبتکران.
نوزانی، معصومه. (1382). من و مدادرنگی‌ها. تهران: شباویز.
وایگلت، اودو. (1385). خواب‌آور تنها. ترجمه‌ی پریسا برازنده، تهران: منادی  تربیت.
یوسفی، محمدرضا. (1380). ننه انسی ستاره بود. مشهد: آستانه قدس رضوی.
Dewey, J. (1933). How  we Think. New York: Heath.
Maykut, P. & Morehouse, R. (1996). Beginning Qualitative Research. London: The Falmer press.
 Mayring, Philipp. (2000). “ Qualitative Content Analysis”. Forum Qualitative Sozial Forschung. Volume 1.
 Griffin, Shari L. (2005). “It’s the Thougth Conts: The Portrayal Of Problem Solving In Childrens Literature”. phd. Department of Gurriculum and Instruction, University of Wyming.
Guilford, J. P. (1950)."Creativity" American Psychologist. Vol. 5,pp. 444- 454.
Guss, D.& Tuson, T. (2009)." Fire and Ice: Cultural Influences on Complex Problem Solving".Department of Psychology, 1 UNF Drive
Osborn, A (1953) Applied Imagination. New York: Charles Scribner.