گذر کنسروها از سرزمین بوف‌های کور (واکاوی پیوندهای بینامتنی رمان کنسرو غول با بوف کور)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه شیراز

چکیده

چکیده
مهدی رجبی از نویسندگان جوانی (متولد ۱۳۵۹) است که در حوزه‌ی ادبیات کودک و نوجوان نیز فعالیت می‌کند. در این زمینه، تاکنون ۸ اثر از رجبی منتشر شده که تعدادی از آن‌ها در کانون توجه منتقدان قرار گرفته‌اند. یکی از این آثار رمان کنسرو غول است. از ویژگی‌های پیدا و پنهان این اثر که بر آشنایان ادبیات معاصر ایران آشکارشدنی است، همانندی آن با یکی از برجسته‌ترین داستان‌های معاصر ایران و جهان است؛ خواننده‌ی کنسرو غول، در نخستین خوانش خود از این اثر، سایه‌روشن بوف کور را بر آن می‌بیند. با باز‌خوانی این آثار و درنگ بر جزئیات آن‌ها سایه‌ها کنار می‌روند و چگونگی گره‌خوردگی این اثر‌ها با یکدیگر روشن می‌شود. پژوهش پیش رو، حاصل پشت‌ سر گذاشتن این منزل‌هاست. زمینه‌ساز این حرکت، آشنایی با رویکرد بینامتنیت و آراء نظریه‌پردازان به‌نام آن بوده است؛ رویکردی که جوهره‌ی آن در کهن‌ترین کتاب‌های بلاغت فارسی و عربی نمودی آشکار دارد. آنچه بیش‌از هر چیز رمان رجبی را به بوف کور هدایت پیوند می‌دهد، شخصیت‌ها و نوع پردازش آن‌هاست. شیوه‌ی روایت، بن‌مایه و برخی توصیفات نیز پیوند میان این آثار را ژرف‌تر ساخته است؛ پیوندی که ژنت آن را «بینامتنیت ضمنی» می‌نامد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Passing of the Cans Through the Blind Owls' Land: A Study of the Intertextual Links of the Novel Canned Giant and the Blind Owl

نویسنده [English]

  • Samaneh Asadi
Shiraz University
چکیده [English]

 
 

Asadi*

Shiraz University
Abstract
Mahdi Rajabi is a relatively young author (born in 1980) who works in the field of children and adolescent literature. He has published 8 books, some of which have been critically acclaimed. One of these works is Canned Giant novel. The resemblance to the Blind Owl, one of the most distinguished contemporary tales in Iran and the world, is one of the features of this novel. In the first place, the reader of the novel notices the similarities between Canned Giant and the Blind Owl and as s/he keeps reading, s/he notices the influence of the Blind Owl. The following research studies the different aspects of such influence. Intertextuality and the views of its well-known theorists are applied to the work for analysis. The most obvious similarities between Rajabi's novel and the Blind Owl are the characters and how they are presented in the plot process. The narrative, motifs, and some descriptions also deepen the link between these works, a link that the Genette calls implicit intertextuality.
Keywords: Blind Owl, Intertextuality, Gerard Genette, Canned Giant, Sadegh Hedayat, Mehdi Rajabi.
 
 
*  PhD Candidate of Persian Language and Literature, samanehassadi@yahoo.com

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Blind Owl
  • Intertextuality
  • Gerard Genette
  • Canned Giant
  • Sadegh Hedayat
  • Mehdi Rajabi
آلن، گراهام. (۱۳۸۵). بینامتنیت. ترجمه‌ی پیام یزدانجو، تهران: مرکز.
احمدی، بابک. (۱۳۷۰). ساختار و تأویل متن. تهران: مرکز.
باقری، نرگس. (۱۳۹۳). «بینامتنیت در فراداستان قلب زیبای بابور، نوشته‌ی جمشید خانیان و مخاطب نوجوان». مطالعات ادبیات کودک، د۵، ش۲، صص۱-۲۴.
تویسرکانی، آزاده. (۱۳۸۳). «با رنگ‌ها مدیتیشن کنید؛ تأثیرات شفابخش رنگ زرد». دو ماهنامه‌ی روان‌شناسی جامعه، ش۲۰، صص۳۸-۳۹.
حسام‌پور و همکاران. (۱۳۹۵). «درنگی بر پیوندهای بینامتنی در داستان در باغ بزرگ باران می‌بارید، نوشته‌ی احمدرضا احمدی». مطالعات ادبیات کودک، د۷، ش۱، صص۲۵-۴۸.
رجبی، مهدی. (۱۳۸۶). معمای دیوانه‌ی کله‌ آبی. تهران: علمی و فرهنگی.
ـــــــــــ.. (۱۳۸۶). یوناتارا گم شد. تهران: علمی و فرهنگی.
ـــــــــــ.. (۱۳۸۷). گریه نکنید مثل ابر باهار. تهران: علمی و فرهنگی.
ـــــــــــ.. (۱۳۸۹). خاطرات چوپان چاق. تهران: علمی و فرهنگی.
ـــــــــــ.. (۱۳۹۱). لولو شب‌ها گریه می‌کند. تهران: چکه.
ـــــــــــ.. (۱۳۹۲). کنسرو غول. تهران: افق.
ـــــــــــ.. (۱۳۹۳). درخت پول. تهران: گیسا.
ـــــــــــ . (۱۳۹۳). کابوس اسب. تهران: افق.
ساطعی، عشرت. (۱۳۷۲). «آثار روانی رنگ‌ها». ماهنامه‌ی پیوند، ش۱۷۰، صص۳۶-۴۱.
سخنور، جلال و سعید سبزیان مرادآبادی. (۱۳۸۷). «بینامتنیت در رمان‌های پیتر اَکروید». پژوهشنامه‌ی علوم انسانی، ش۵۸، صص۶۵-۷۸.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (۱۳۸۵). صور خیال در شعر فارسی. تهران: آگاه.
صفوی، کورش. (۱۳۷۶). «مناسبات بینامتنی». در: دانشنامه‌ی ادب فارسی، به‌سرپرستی حسن انوشه، ج۲. تهران: سازمان چاپ و انتشارات، ص۱۲۷۶.
نامورمطلق، بهمن. (۱۳۸۶الف). «ترامتنیت؛ مطالعه‌ی روابط یک متن با دیگر متن‌ها». پژوهشنامه‌ی علوم انسانی، ش۵۶، صص۸۳-۹۸.
ـــــــــــــــــ . (۱۳۸۶ب). «مطالعه‌ی ارجاعات درون‌متنی در مثنوی با رویکرد بینامتنی». پژوهشنامه‌ی علوم انسانی، ش۵۴، صص۴۲۹-۴۴۲.
ــــــــــــــــ . (۱۳۹۰). درآمدی بر بینامتنیت؛ نظریه‌ها و کاربردها. تهران: سخن.
نظامی عروضی، احمدبن‌عمر (۱۳۸۳). چهار مقاله. به‌تصحیح محمد قزوینی، تهران: جامی.
هدایت، صادق. (۱۳۵۶). بوف کور. تهران: جاویدان.
Gerard, Genette. (1982). Palimpsestes. Paris: Seuil.
Latham, Don. (2008). “Empowering Adolescent Readers; Intertextuality in Three Novels by David Almond”.Children's Literature in Education, V39, pp213-226.
Lundin, Anne. (1998). “Intertextuality in Children's Literature”. Journal of Education for Library and Information Science, N3, pp210-213.
O’Sullivan, Emer. “Comparing Children's Literature”. (2002). GFL Journal, Frankfurt, N2, pp32-56.
Wikie-stibbs, Christine. (2005). “Intertextuality and child reader”. In: Understanding Children's Literature. By Peter Hant. Landan: Routledge.