بررسی و نقد مؤلفه‏ های فرهنگ شهروندی در داستان‏ها و حکایات کتاب فارسی بخوانیم دوره ابتدایی (با تأکید بر آموزش قانون‌‌مداری)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

2 دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

توجّه به فرهنگ شهروندی و آموزش آن، رویکردی نوین است که کشورهای توسعه یافته به آن پرداخته‌اند و نتایج موثر آن در رفاه وتوسعه جامعه باعث شده کشورهای در حال توسعه نیز ضرورت آن را درک کرده و زمینه آموزش را فراهم آورند. هدف از این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده، تعیین میزان حضور مضامین مرتبط با آموزش فرهنگ شهروندی و فرهنگ قانون‌مداری- به عنوان یکی از مؤلفه‌های اساسی آن- در محتوای داستان‏ها و حکایت‌های فارسی و نقد آن است. جامعه آماری این تحقیق، داستان‏ها و حکایت‌های کتاب فارسی بخوانیم دوره ابتدایی آموزش و پرورش سال 1394-1393 است. واحد زمینه نیز متن کتاب‏های یاد شده و واحد تحلیل (ثبت) مفاهیم مرتبط با آموزش فرهنگ شهروندی قانون‌مداری در نظرگرفته شده است. نتایج بدست آمده احاکی از این است که از کلّ 72 داستان وحکایت ثبت شده فقط 17 مورد دارای شاخص‌های مرتبط با قانون‌مداری بوده که اکثرا نیز در پایه های دوم و سوم هستند که دانش‌آموزان از توانایی و مهارت خوانداری کمتری برخوردارند. همچنین بررسی میزان فراوانی شاخص‌ها نشان می‏دهدفراوانی شاخص‌ها از یک تعادل نسبی برخوردار نیستند؛ بطوری که شاخص‌ رعایت حقوق شهروندان دارای 53 درصد و پایبندی به هنجارها، ارزش‏ها و قوانین و مقرّرات 5.9 درصد فراوانی است. همچنین 67 درصد از مضامین مطرح شده در شاخص‏ها دارای بار آموزشی منفی، در جهت تضعیف فرهنگ قانون‏مداری هستند و این موضوع با اهداف نظام آموزش و پرورش کشور مغایرت دارد و لزوم بازنگری و اعمال اصلاحاتی درخصوص محتوای این کتاب ها را ضروری می نمایاند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Tales of the Elementary School Books, Let's Read Persian (With a Focus on Law Abiding

نویسندگان [English]

  • Tahereh Ishani 1
  • Mahmoud Babaali 2
1 Institute for Humanities and Cultural Studies
2 Islamic Azad University Science and Research Branch
چکیده [English]

Tales of the Elementary School Books, Let's Read Persian
(With a Focus on Law Abiding)
 
T. Ishani*
Institute for Humanities and Cultural Studies     
M. Babaali**
Islamic Azad University of Tehran
 
Abstract
Developed countries pay much attention to civic culture and educating citizens in this regard; its beneficial results in welfare, development, and progress of society have made developing countries understand its necessity thus to provide training and research. The aim of this paper is to determine how civic culture education and law abiding is presented in elementary school Let's Read Persian books (second, third, fourth, fifth and sixth grades) in 1393-1394 (2014-2015) in Iran. The results show that of the total of 72 stories and tales, only 17 cases contain the component of law abiding, mostly in the second and third grade books for students with less reading ability. The frequency of indices also suggests there is not a relative balance so that the indices of citizenship rights are 53% and adherence to the norms, values, and laws and regulations is 5.9%. In addition, 67% of the themes have negative values undermining law abiding. Thus they are incompatible with the goals of the educational system requiring modification in the contents of these books.



 



* Assistant  Prof  of English Language and Literature, Tahereh.ishany@gmail.com


** MA in  cultural Affairs Management, babaalimba@gmail.com

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords:  civic culture
  • Let's Read Persian
  • elementary school books
  • law abiding
  •  story
  • tale
آشوری، داریوش. (1380). تعریف‌ها و مفهوم فرهنگ. تهران: آگاه.
بخشی‌پور، طاهره. (1389). تحلیل محتوای کتاب‏های فارسی دوره‌ی ابتدایی از نظر میزان ارتباط با مفاهیم آموزش شهروندی. پایان‏نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی.
حق‌پناه، رضا. (1377). «جایگاه قانون و قانون‏گرایی در قرآن». اندیشه حوزه، سال 4،  شماره 14، صص 253-278.
دبیرخانه‌ی شورای عالی آموزش و پرورش. (1377). مجموعه مصوّبات شورای عالی آموزش. تهران: وزارت آموزش و پرورش.
دبیرخانه‌ی شورای عالی آموزش و پرورش (1389الف).سند تحوّل راهبردی نظام تربیت رسمی و عمومی جمهوری اسلامی ایران در افق چشم‌انداز.تهران: وزارت آموزش و پرورش.
دبیرخانه‌ی شورای عالی آموزش و پرورش. (1389ب). طرح تدوین سند ملی آموزش و پرورش، گزارش نهایی تلفیق یافته‌های مطالعات نظری (بخش دوم: فلسفه‌ی تربیت رسمی و عمومی در جمهوری اسلامی). تهران: وزارت آموزش و پرورش.
دهخدا، علی‌اکبر. (1362). لغت‌نامه، جلد 29، تهران: مؤسسه لغتنامه دهخدا.
دفتر تألیف کتاب‏های درسی ابتدایی و متوسطه نظری. (1393). فارسی (خوانداری) دوم دبستان. تهران: اداره کل نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی وزارت آموزش و پرورش سازمان پژوهش و برنامه‏ریزی درسی.
دفتر تألیف کتاب‏های درسی ابتدایی و متوسطه نظری. (1393). فارسی (خوانداری) سوم دبستان. تهران: اداره کل نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی وزارت آموزش و پرورش سازمان پژوهش و برنامه‏ریزی درسی.
دفتر تألیف کتاب‏های درسی ابتدایی و متوسطه نظری. (1393).فارسی (خوانداری) چهارم دبستان. تهران: اداره کل نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی وزارت آموزش و پرورش سازمان پژوهش و برنامه‏ریزی درسی.
دفتر تألیف کتاب‏های درسی ابتدایی و متوسطه نظری. (1393). فارسی (خوانداری) پنجم دبستان. تهران: اداره کل نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی وزارت آموزش و پرورش سازمان پژوهش و برنامه‏ریزی درسی.
دفتر تألیف کتاب‏های درسی ابتدایی و متوسطه نظری. (1393). فارسی (خوانداری) ششم دبستان. تهران: اداره کل نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی وزارت آموزش و پرورش سازمان پژوهش و برنامه‏ریزی درسی.
رضوانی‌پور، مهدی. (1390). «قانون و فرهنگ قانون­مدار». ماه‌نامه تجلی، شماره65، صص 2 -3.
سند چشم‌انداز توسعه 20 ساله جمهوری اسلامی ایران. (1382). ایران 1404، مصوب 1382.
شریفی، سعید. (1388). «تدوین مؤلفه‌های فرهنگ شهروندی در حیطه‌ی ارزش‏ها  و هنجارها برای دانش‌آموزان دوره‌ی راهنمایی تحصیلی». فصلنامه علمی- پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، سال 2، شماره 5، صص 57-74.
شعاری‌نژاد، علی‌اکبر. (1374).  نقش فعالیت‌های فوق برنامه در تربیت نوجوانان. تهران: اطلاعات.
صالحی امیری، سیدرضا. (1386). مفاهیم و نظریه های فرهنگی. تهران: ققنوس.
فالکس، کیث. (۱۳۸۱). شهروندی. ترجمه‌ی محمدتقی دلفروز، تهران: کویر.
فتحی و اجارگاه، کوروش و واحدچوکده، سکینه. (1388). آموزش شهروندی در مدارس. تهران: آبیژ.
فرمهینی فراهانی، محسن. (1389). تربیت شهروندی. تهران: آبیژ.
کارگروه تدوین شاخص‏های فرهنگی. (1389). شاخص‌های راه‌بردی، ابعاد و مؤلفه‌های فرهنگی (ویرایش سوم). تهران: دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی.
کوشا، محمد مهدی. (۱۳۸۷). دانستنی‌های سیاست شهروندی. تهران: دفتر برنامه­ریزی اجتماعی و مطالعات فرهنگی وزارت علوم.
گیدنز، آنتونی. (1378). اندیشه‏های بنیادی در جامعه‌شناسی. ترجمه‌ی منوچهر صبوری، تهران: نی.
لطف‌آبادی، حسین. (1385). «آموزش شهروندی ملی و جهانی همراه با تحکیم هویت و نظام ارزشی دانش‌آموزان». فصل‌نامه نوآوری‏های آموزشی، سال 5، شماره ،17 صص 11-44.
هاشمیان‌فر، سیدعلی. (1391). «بررسی فرهنگ شهروندی ساکنان بافت حاشیه‌ای شهر اصفهان». فصلنامه مطالعات جامعه‌شناختی شهری، سال 2، شماره 3. صص 209-230.