بررسی شگردهای خوانش انتقادی در کتاب های تصویری داستانی ایرانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشجو/ دانشگاه شیراز

چکیده

چکیده
نابرابری قدرتِ آفرینندگان آثار ادبی ویژه‌ی کودکان و نوجوانان با مخاطبان خود از یک سو و پذیرش ناگزیری آغشته‌بودن متن‌های کودکان و نوجوانان به ایدئولوژی ازسوی دیگر، منتقدان و نظریه‌پردازان ادبیات کودک را به این بحث کشانده است که باید خوانندگان کم‌سال را از حضور و چگونگی حضور ایدئولوژی در متن آگاه کرد تا خواننده به‌جای پذیرش یک‌سویه به خواننده‌ی کنشگر متن تبدیل شود و بدین وسیله، خود را از فشار ایدئولوژی کتاب برهاند.سخنان نودلمن (۲۰۰۰) پیرامون تأثیر فاصله‌گذاری بر مخاطب، مگیلیس (۲۰۰۹) در اهمیت و کارکرد چندصدایی، استیونز (۲۰۱۱) درباره‌ی نقش گفت‌وگومندی نمونه‌هایی از ادعای یادشده‌‌اند.ضمن تأکید بر نقش مابان و آموزگاران، می‌توان انتظار داشت که مؤلفان آثار، راه خوانش انتقادی را بر خواننده باز گذارند. برخی کتاب‌های تصویری‌داستانی که در دهه‌های اخیر در ایران منتشر شده است، نشان از توجه بعضی پدیدآورندگان این آثار به چنین رویکردی دارد.مقاله‌ی حاضر، به‌دنبال کشف شگردهایی است که آفرینندگان کتاب‌های تصویری‌داستانی ایران، جهت گسترش توانایی خوانش انتقادی خوانندگان کم‌سال خویش به‌کار می‌گیرند. این پژوهش از نوع کیفی، روش داده‌یابی اسنادی و روش داده‌کاوی، تحلیل محتوا به روش استقرایی است. تحلیل‌های این پژوهش نشان می‌دهد که هر دو نمونه‌ی پژوهش، در این مسیر گام برداشته‌اند؛ اما امکان خوانش انتقادی در آن‌ها به‌صورت کامل فراهم نیامده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of Critical Reading Strategies in Iranian Picture Books

نویسندگان [English]

  • Mahnaz Joukari
  • Atiyeh Firouzmand
Shiraz University
چکیده [English]

A Study of Critical Reading Strategies in Iranian Picture Books
 
M. Jowkari*        A. Firouzmand**
Shiraz University
 
Abstract
Power inequality between creators and readers of literary books  for teenagers and youth on the one hand, and inevitability of ideology impregnating such literary works on the other hand, hasled critics and theorists of children literature to come to the conclusion that young readers should know about presence and quality of ideology in the text. Thus, instead of accepting one sided strategy, readers can become active and actor of a text to release themselves from the pressure of ideology. The guidelines of Nodelman (2000) about the impact of distancing on reader, McGillis' (2009) views on the importance and functions of polyphony and Stephens' (2011)  ideas on the role of dialogism support such claims. Alongside the role of parents and teachers, it can be expected that authors openly choose critical reading. Some picture books recently published in Iran show that some authors pay attention to such critical reading.  This paper seeks to find authors' strategies for widening the critical reading ability in picture books. This research uses qualitative method, documentary data mining, and inductive content analysis. The research analysis shows that selected samples try to follow this idea; however they have not fully embraced the critical reading possibilities.
Keywords: 
 


 



* MA In Children's Literature, m.jokari67@gmail.com


** MA in  Children's Literature, atiyehfiruzmand@gmail.com

کلیدواژه‌ها [English]

  • Critical reading
  • Dialogism
  • Distancing. Ideology
  • Picture books
احمدی، بابک. (۱۳۸۰). ساختار و تأویل متن. تهران: مرکز.
اکبرپور، احمد. (۱۳۹۰). غول و دوچرخه. تهران: افق.
پاینده، حسین. (۱۳۸۵). نقد ادبی و دموکراسی: جستارهایی در نظریه و نقد ادبی جدید. تهران: نیلوفر.
پورنامداریان، تقی. (۱۳۸۰). «بلاغت مخاطب و گفت‌وگوی با متن». نقد ادبی، سال۱، شماره۱، صص ۵۳-۷۴.
تعاونی (خالقی)، شیرین. (۲۵۳۵). تکنیک برشت. تهران: امیرکبیر.
خسرونژاد، مرتضی. (۱۳۸۳). معصومیت و تجربه: درآمدی بر فلسفه ادبیات کودک.  تهران: مرکز.
شمس، محمدرضا. (۱۳۸۹). من من کله‌گنده. تهران: افق.
صهبا، فروغ. (۱۳۹۲). کارکرد ابهام در فرایند خوانش متن. تهران: آگه.
نودلمن، پری. (۱۳۹۲). «بیننده‌ی نهفته». ترجمه‌ی گلبو مهاجر و سمانه قاسمی، مجله روشنان، دفتر 15، صص۳۲ـ۴۲.
Khosronejad, Morteza. (2004). “Null Theme and its role in imaging Childhood in Young Adult’s Fiction”. Paper presented in ACLAR conference, Sydney, 17-18.
McCallum, Robyn & Stephens, John. (2010). “Ideology and Children’s Books”. in Handbook of Research on Children's and Young Adult Literature, Karen Coates, Shelby Wolf, Patricia Enciso, and Christine Jenkins (eds), London and New York: Routledge, 2010: 359-71.
Stephens, John. (2003). Language and Ideology in Children’s Fiction. Printed and bound by Antony Rowe Ltd, Eastbourne.
Knowles, Murray & Malmkjaer, Kirsten. (1996). Language and Control in Children’s Literature. Simultaneously published in the USA and Canada by Routledge.
Nodelman, Perry. (2000). “The Implied Viewer: Some Speculations about What Children’s Picture Books Invite Readers to Do and to Be”. Appears in CREArTA, Sydney.