بررسی ساختار سینمایی و ادبی انیمیشن ملک خورشید (بازشناسی یکی از ابعاد ادبیات کودک در ایران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تربیت مدرس تهران

2 دانشگاه هنر تهران

چکیده

انیمیشن ملک خورشید، به طراحی و کارگردانی، على‏اکبر صادقى در کانون پرورش فکرى کودکان و نوجوانان در سال 1354 و به مدت 16 دقیقه تهیه شده است. تحلیل آثار ارزشمند علی­اکبر صادقی علاوه براین­که عرصه­ی تازه‏اى را پیش رو مى‏گشاید، مى‏تواند ویژگی­هاى دوره و بخشى از تاریخ انیمیشن ایران را نیز ثبت کند. اقتباس و انطباق این فیلم با منظومه­های عاشقانه‌ی ادب فارسی و میزان موفقیت آن در نزدیک شدن به فضای قصه­های عامیانه به عنوان الگوی موفقی در بین آثار اقتباسی قابل بررسی است. در این مقاله مؤلفان، زندگی و آثار علی اکبر صادقی و انیمیشن ملک خورشید وی را معرفی و از دو منظر ادبی و سینمایی و با روش تحلیل محتوا ساختاریابی می­کنند. در ساختاریابی ادبی، عناصر ساختاری داستان چون کنش، وضعیت، شخصیت، گره‌افکنی، اوج داستان و گره‌گشایی بررسی و عناصر ساختاری فیلم انیمیشن نیز با متن افسانه در فیلم ملک خورشید انطباق داده می­شود. در ساختاریابی سینمایی، عناصر ساختاریِ طراحی بصری شامل طراحی تصویر، طراحی پس زمینه، رنگ و خط، حرکت و عناصر ساختاریِ طراحی صوتی چون کلام، جلوه‌های صوتی، موسیقی متن و طرح ساختاری روایت و هم­چنین ساختارهای روایی در انیمیشن ملک خورشید به تفصیل بررسی می­شود. درادامه­ی مقاله، مؤلفان مقایسه­ای بین بن­مایه­های منظومه­های عاشقانه و فیلم ملک خورشید به عمل می­آورند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Structural Study of Cinematic and Literary Aspects in Malek Khorshid Animation

چکیده [English]

 
 

A. Safoura* H. Zolfaghari** S. Samanian***          

            Tarbiat Modarres University                Tehran University
 
"Malek Khorshid", a sixteen minute animation, was produced by Ali Akbar Sadeghi in the Institute for the Intellectual Development of Children and Young Adults (kanoon parvaresh fekri koodakan va nojavanan) in 1975. Sadeghi is one of the forerunners of animation in Iran. And an analysis of his works helps us to appreciate the history of Iranian Animation. This film shows us one of the most successful adaptations of Iranian folkloric stories, thus it can be considered as a model for adaptation from other Iranian folktales. The research uses content analysis approach as well as bio-filmography. The animation is analyzed from a literary aspect as well as cinematic features. Elements of action, characterization, complication, climax and conclusion are studied and cinematic structure, visual design elements consisting of concept, background drawing, color, movements, sound and visual effects are also discussed. Some motifs such as love, choice of short but dangerous roads, princess captured by demon, and killing of dragons are also compared in the folklore and the animation.
                                                                                 
 
 
 
* Ph. D Candidate of Cinema & Animation, safoora_m@yahoo.com
**Assistant Professor of Persian Language & Literature,zolfagari_hasan@yahoo.com
*** Assistant Professor of Handy Crafts, samanian_s@yahoo.com
Received:8/21/2010             Accepted:6/13/2011

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: Ali Akbar Sadeghi
  • Cinematic structure
  • Iranian animation
  • literary structure
  • Love legends
  • “Malek Khorshid" Animation.      
آزادی، نقش‌نژاد، آذین، مینا. (1388). «معرفی و بررسی نقش تفکر عنصرگرایانه در دست‌یابی به انیمیشن بومی ایران». مجموعه مقالات نخستین همایش ملی انیمیشن ایران، تهران: دانشکده‌ صدا و سیما. صص 197-213.
ابراهیمى، نادر. (1371). الفبا. تهران: فرهنگان.
اسلین، مارتین. (1375). دنیای درام. ترجمه‌ی محمد شهبا، تهران: فارابی.
افشاری، مهران. (1385). تازه به تازه نو به نو. تهران: ‌چشمه.
انجوی شیرازی، ابوالقاسم. (1352). تمثیل و مَثَل. ج1،  تهران: امیرکبیر.
ــــــــــــــــــــــــ. (1383). قصّه‌های ایرانی. (2 جلد)، تهران: امیرکبیر.
ایگلتون، تری. (1386). پیش درآمدی بر نظریه ادبی. ترجمه‌ی عباس مخبر، تهران: مرکز.
بورگل، ی. ک. (1374). منظومه­ی عاشقانه. ترجمه‌ی فرزانه طاهری، نشر دانش، سال 11، شماره‌ی6. ص 19.
پراپ، ولادیمیر. (1371). ریشه‌های تاریخی قصّه‌های پریان. ترجمه‌ی فریدون بدره‌ای، تهران: توس.
خواجوی کرمانی. (1319). سام‌نامه. (2 جلد)، تصحیح اردشیر بنشاهی (خاضع)؛ بمبئی.

خوشدل و صادقی. ( 1377). «مجموعه گفته‏ها و نوشته‏ها درباره­ی سینمای انیمیشن». رؤیاهای بیداری، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.

دوبروئین. ج. ت. ث. (1382). ادبیات داستانی در ایران زمین. مقالات دانشنامه­ی ایرانیکا، تهران: امیرکبیر.
ذوالفقاری، حسن. (1374). منظومه‏های عاشقانه‏ی ادب فارسی. تهران: نیما.
ــــــــــــــــ. (1385و1386). «چاهانه، سیری در چاه­های معروف اسطوره­ای و بن‌مایه­های...». فصل‌نامه­ی علوم­انسانی دانشگاه­الزهرا، سال 16 ­و 17. شماره‌ی 61 و62. صص129-155.
شعار، جعفر. (1347) قصه‌ی حمزه (حمزه‌نامه). (ج2)، تهران: دانشگاه تهران.
شمیسا، سیروس. (1383). نقد ادبی. تهران: فردوس.
صالحی‌فر، عباس. (1389). شاخصه­های طراحی کاراکتر ملی در انیمیشن ایران. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد انیمیشن دانشگاه تربیت مدرس تهران.
صفورا، محمدعلی. (1378). تحلیلی بر آثار انیمیشن علی‌اکبر صادقی. پایان­نامه‌ی کارشناسی ارشد انیمیشن دانشگاه تربیت مدرس تهران.
ــــــــــــــــــ. (1386). «قصه‌ها و افسانه‌های ایرانی در انیمیشن ایران». کتاب ماه هنر، شماره‌ی 103 و 104، صص 94-104.
عمران، رویا. (1385). «زندگی و آثار علی اکبر صادقی». رشد آموزش هنر، شماره‌ی 7، صص 48-51.
فردوسی، ابوالقاسم. (1374). شاهنامه. به کوشش سعید حمیدیان (از روی چاپ مسکو)، تهران: داد.
فرنیس، مورین. (1384). زیبایی‌شناسی انیمیشن. ترجمه‌ی اردشیر کشاورز؛ تهران: دانشکده صدا وسیما.
مارزلف، اولریش. (1385). گنجینه­ای از گزاره­های قالبی داستان عامیانه­ی حسین کرد. ترجمه­ی عسکر بهرامی. تهران: چشمه.
قصّه­ی حسین کرد شبستری. (1387). تصحیح ایرج افشار و مهران افشاری، تهران: چشمه.
محجوب، محمدجعفر. (1381). ادبیات عامیانه ایران، به کوشش حسن ذوالفقاری، تهران: چشمه.
یوسفی، غلامحسین. (1358). امیرارسلان. دیداری با اهل قلم، ج2، مشهد: دانشگاه مشهد.