شخصیت‌سازی و شخصیت‌پردازی در آثار اقتباسی از مثنوی مولوی برای کودکان و نوجوانان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه شیراز

چکیده

شخصیت­سازی و شخصیت­پردازی یکی از عناصر مهم در آثار داستانی کودک و نوجوان است و به دلیل اهمیت فراوان آن، نویسندگان همواره در گزینش و عملکرد شخصیت­های داستانی آثار خود دقت کرده­اند. در آثار ادبی اقتباسی از متون کهن نیز شخصیت­پردازی از جایگاه مهمی برخوردار است؛ به گونه­ای که شخصیت­ها ابزار بیان اندیشه­ و پیام نویسنده قرارگرفته­اند. شخصیت­های آثار اقتباسی از مثنوی بهترین نمونه برای اثبات این ادعا هستند. در این مقاله، نخست انواع شخصیت در 35 اثر اقتباسی از مثنوی، از جمله خاله خودپسند، راز و پرنده سخن­گو، برای کودکان و نوجوانان، معرفی و دسته­بندی شده است، در ادامه مهم‌ترین ویژگی­های شخصیت­های این آثار معرفی شده­ و میزان دخل و تصرف نویسندگان در شخصیت­­پردازی آثار اقتباسی روشن شده­ است. آثار مورد نظر به چند دلیل از بین 128 اثر اقتباسی از مثنوی انتخاب شده ­است؛ دلیل اول آن که این آثار غالباً تک روایتی بوده و مجموعه­های داستانی به دلیل طولانی بودن آن­ها، از حوزه­ی این پژوهش خارج شده­اند و دیگر آن که این پژوهش، فقط آثار اقتباسی بازآفرینی و بازنویسی را بررسی کرده و دیگر انواع اقتباس، از حوزه­ی بررسی خارج شده­اند. هدف از بررسی شخصیت­ها در آثار اقتباسی از مثنوی این است که انواع شخصیت­ها مشخص و دسته‌بندی شده و شیوه­های پردازش آن­ها بررسی شود. دسته‌بندی شخصیت­ها، بررسی جنبه­های نمادین آن­ها و کشف نوآوری­ها در شخصیت­سازی این آثار از جمله، ورود شخصیت­های کودک­ و نوجوان و شخصیت­های مؤنث، از مهم­ترین یافته­های پژوهش حاضر است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Characterization and Personification in the Adaptation Works of Masnavi of Molavi for Children and Young Adults

نویسندگان [English]

  • Mohammad Yousef Nayyeri
  • Parvin Mortezaei
Shiraz University
چکیده [English]

Y. Nayyeri* P. Mortezaei**

Shiraz University
 
Abstract
Characterization and personification are two important components in the fictional works for children and young adults and due to their prime importance, writers pay much attention to the selection and performance of fictional characters of their works. They are also of great importance in the adaptation of ancient literary texts so that the characters are the means of expressing the writers’ thoughts and messages. The characters of adapted works of Molavi best represent this subject. In this paper different types of characters in 35 adapted works of Masnavi for children and young adults, namely the self-willed aunt, the secret of the talking bird, are introduced and categorized. The most important characteristics of these works are presented and it is argued how the writers have made changes in characterization. The works are selected from among 128 adaptations due to several reasons; the first one is that these works are often single- narrative works; collections of stories were not considered because of their length. This research is dedicated just to the investigation of recreated and rewritten adaptation works. The aim of studying characters in the adaptation works of Masnavi is that all types of characters can be clarified and categorized and also their symbolic aspects discussed.
 
 
 
* Professor of Persian Language & Literature, nayyeri@rose.shirazu.ac.ir
** PH.D Candidate of Persian Language & Literature, parvin.mortezaie@yahoo.com

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: children’s and young adults’ literature
  • description
  • character
  • personification
  • conversation
  • Masnavi of Molavi

مراجع

آهو در طویله. (بی­تا). تهران: ابتکار.
اروجلو، فریدون. (1385). پسرک باهوش. تصویرگر: سلیم صالحی، تهران: مؤسسه فرهنگی هنری طاهر.
ـــــــــــــــ (1385). تدبیر کودکانه. تصویرگر: سلیم صالحی، تهران: مؤسسه فرهنگی هنری طاهر.
اسماعیلی سهی، مرتضی. (1376). حکایت مرد و دریا. تصویرگر: مرتضی اسماعیلی سهی، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
ایرانی، ناصر. (1364). داستان: تعاریف، ابزارها و عناصر. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
ـــــــــــ (1366). فیل در خانه تاریک. تصویرگر: بهرام خائف، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
براهنی، یونس. (1388). هنر داستان­نویسی. تهران: نگاه.
پایور، جعفر. (1380). «بررسی چند دهه بازنویسی از مثنوی». کتاب ماه کودک و نوجوان، شماره‌ی 43، صص16-22.
پریرخ، زهره. (1386). راز. تصویرگر: پژمان رحیمی زاده، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
پوروهاب، محمود. (1386). پیر چنگی. تصویرگر: علی شکاری، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
دستوم، حسین. (بی­تا) طوطی کچل. تصویرگر: احمد قربانی، تهران: قصه خونه (لیات).
رحماندوست، مصطفی. (1364). خاله خودپسند. تصویرگر: سلمان بابایی، تهران: پیام آزادی.
رؤیا. (1364). پرنده سخن­گو. تصویرگر: بهمن دادخواه، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
سنجری، جمیله. (1384). نقد و بررسی آثار بازنویسی از شاهنامه، کلیله و دمنه، مرزبان‌نامه، منطق الطّیر، مثنوی و گلستان برای کودکان و نوجوانان.پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشگاه کرج.
سیگر، لیندا (بی­تا). خلق شخصیت­های ماندگار. ترجمه‌ی عباس اکبری. تهران: مرکز گسترش سینمای تجربی.
شامانی، محمدعلی. (1364). بدنبال میوه زندگی. تصویرگر: سیاوش ذوالفقاریان، تهران: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
شایسته، خسرو. (1368). قصه شیاد و مردشتردار. تصویرگر: رضا زاهدی، تهران: سپیده.
شریف­رضویان، مریم. (1381). فرار از سرنوشت. تصویرگر: سلیم صالحی، تهران: مؤسسه فرهنگی هنری طاهر.
ــــــــــــــــــ (1380). آینه­ای برای تو. تصویرگر: سلیم صالحی، تهران: مؤسسه فرهنگی هنری طاهر.
ــــــــــــــــــ (1380). شغالی که طاووس شد. تصویرگر: سلیم صالحی، تهران: مؤسسه فرهنگی هنری طاهر.
ـــــــــــــــــ (1380). قدرتی که سود نداشت. تصویرگر: سلیم صالحی، تهران: مؤسسه فرهنگی هنری طاهر.
ــــــــــــــــــ (1381). طلسم. تصویرگر: سلیم صالحی، تهران: مؤسسه فرهنگی هنری طاهر.
ــــــــــــــــــ (1381). هم زشت، هم زیبا. تصویرگر: سلیم صالحی، تهران: مؤسسه فرهنگی هنری طاهر.
ــــــــــــــــــ (1382). طاووس عاقل. تصویرگر: سلیم صالحی، تهران: مؤسسه فرهنگی هنری طاهر.
ــــــــــــــــــ (1383). راز پنهان. تصویرگر: سلیم صالحی، تهران: مؤسسه فرهنگی هنری طاهر.
ــــــــــــــــــ (1383). طبیب دانا. تصویرگر: سلیم صالحی، تهران: مؤسسه فرهنگی هنری طاهر.
شهریاری، خسرو. (1382). طوطی. تصویرگر: رضا درخشانی، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
شمس، محمدرضا. (1386). طوطی و بقال. تصویرگر: امیر شعبانی­پور، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
صالحی، آتوسا. (1386). طوطی و بازرگان. تصویرگر: نیره تقوی، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
عالی پیام، ماشاءالله. (1366). شکارچی و خرس. تهران: گلبرگ.
ـــــــــــــــــ (1366). الاغ عاقبت بخیر. تهران: گلبرگ.
عبداللهیان، حمید. (1380). «شیوه­های شخصیت­پردازی». ادبیات داستانی، شماره­ی 1، صص62-70.
قاسم­نیا، شکوه. (1386). پرنده سخن­گو. تصویرگر: مهکامه شعبانی، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
گل­محمدی، فیروزه. (1384). راز آن درخت. تصویر: فیروزه گل­محمدی، تهران: افق.
مستور، مصطفی. (1387). مبانی داستان کوتاه. تهران: مرکز.
ملامحمدی، مجید. (1386). آرزوی بزرگ خیلی بزرگ. تصویرگر: علی شکاری، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
مولوی، جلال الدین محمد. (1388). مثنوی. تهران: علمی و فرهنگی.
میرزابیگی، علی. (1361). روستایی و شیر. تصویرگر: پرویز کلانتری، تهران: امیرکبیر.
میرصادقی، جمال. (1388). عناصر داستان. تهران: سخن.
نورتون، دونا. (1382). شناخت ادبیات کودکان: گونه­ها و کاربردها از روزن چشم کودک. تهران: قلمرو.
وظیفه­شناس، شراره. (1386). مرد جوان و خیاط حیله­گر. تصویرگر: راشین خیریه، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
یونگ، اد. (1383). 7 موش کور. تصویرگر: اد.یونگ، ترجمه‌ی سیدمهدی شجاعی، مهدی پوررضاییان، تهران: کتاب نیستان.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 26 مهر 1391
  • تاریخ پذیرش: 26 مهر 1391

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار