بررسی تطبیقی ساختار و درون مایه‌ی لالایی‌ها‌ی فارسی و عربی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه شیراز

چکیده

لالایی ­ها نخستین پیمان آهنگین و شاعرانه میان مادر و کودک است که طیف­های گوناگون از آرزوها، گلایه­ها، و نیایش­های مادرانه را درخود دارد و سینه به سینه از نسل­های گذشته به امروز رسیده است. با وجود گذشت زمان این نوع ادبی تازگی خود را حفظ کرده، به گونه­ای که هیچ نوع ادبی دیگر نتوانسته جایگزین آن شود. ویژگی دیگر لالایی­ این است که در همه­ی ادبیات­ها یافت می­شود و مخصوص ادبیات کشوری خاص نیست، از آن­جا که ادبیات تطبیقی میدانی گسترده­ برای کشف روابط پنهان میان ادبیات ملل گوناگون است؛ این مقاله برآن است تا لالایی­های فارسی و عربی را مورد بررسی تطبیقی قرار دهد و به مهم­ترین پیوندهای میان لالایی­ها در هر دو ادبیات اشاره کند. پژوهش صورت گرفته نشان می­دهد که ایجاد آرامش با تکرار مداوم ریتم­های خوشایند واگوکردن آرزوها و دردها و رنج­های مادران، زبان‌آموزی، اجتماعی کردن کودک و آموزش مفاهیم ارزشی جامعه، از مهم­ترین عناصر پیوند بین لالایی­ها در ادبیات فارسی و عربی است، هم‌چنین در هر دوی این لالایی­ها اثر طبیعت به خوبی آشکار است و طبیعت متمایز این دو سرزمین رنگ و بوی متفاوتی به این ترانه‌ها بخشیده و نیز باور‌های دینی مشترک پیوندی ناگسستنی میان آن­ها ایجاد کرده است.

 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Analysis of Structure and Themes of Persian and Arabic Lullabies

نویسندگان [English]

  • Hosein Kiani
  • Saeideh Hasan Shahi
Shiraz University
چکیده [English]

 
 

Kiyani* S. Hasanshahi**

Shiraz University
 
Abstract
Lullabies are the earliest poetic and rhythmic ways of connection between mother and child comprising an extensive range of mother's hopes, complaints and prayers inherited from previous generations. This type of literature has survived the passage of time in a way that no other literary form could replace it. Another characteristic of the lullabies is that they are not unique to any specific literature and exist in every literature. As such, they have similar structures and thematic characteristics. Comparative literature opens up a wide range of hidden relationships between literatures of different nations; this research aims at studying Persian and Arabic lullabies on the basis of American school of comparative literature. Hence, after an introduction to the topic and presenting the objectives and significance of the study, the theoretical framework is explained and then the structure and theme of the lullabies are compared in the two literatures. The study has indicated that establishing peace and calm through continuous repetition of the pleasant rhythms, reflecting mothers' wishes, pains and sorrows, language learning, socializing of the child and teaching society's values are among the most important similar components in Persian and Arabic lullabies. In both of these lullabies, the trace of nature is greatly felt; however, their different natures have made the two lullabies differ in some ways as well. Finally, common religious values have brought about an unbreakable tie between the two.

 


 
* Assistant Prof. of  Arabic Language & Literature, hkyanee@yahoo.com
** M.A. Student of  Arabic Language & Literature, sarahasanshahi@yahoo.com

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Arabic lullabies
  • Children's literature
  • Comparative Literature
  • Persian and Structure
  • Theme
ایچیسون، جین. (1372). زبان و ذهن روان- زبان‌شناسی. ترجمه‌ی محمد فائض. تهران: نگاه.
پلووسکی، آن. (1368). ارزیابی کتاب‌های کودکان در کشورهای روبه رشد. ترجمه‌ی امیر فرهمندپور. تهران: سروش.
جمالی، ابراهیم. (1387). لالایی در فرهنگ مردم ایران. تهران: صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
حسن­لی، کاووس. (1382). «لالایی­های مخملین نگاهی به خواستگاه و مضامین لالایی‌های ایرانی». مجله‌ی زبان وادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان. شماره­ی اول. صص61-80.
حکیمی، محمود. مهدی کاموس. (1382). مبانی ادبیات کودکان و نوجوانان، ادبیات دینی. تهران: آرون.
داد، سیما. (1385). فرهنگ اصطلاحات ادبی. تهران: مروارید.
زلط، احمد. (1997). أدب الطفوله اصوله و مفاهیمه. رؤی تراثیة. القاهرة: الشرکة العربیة للنشر و التوزیع.
سعیدجمال­الدین، محمد. (1390). ادبیات­تطبیقی پژوهشی تطبیقی در ادبیات فارسی و عربی. ترجمه‌ی سعید حسام­پور و حسین کیانی. شیراز: دانشگاه شیراز.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1386). موسیقی شعر. تهران: آگاه.
طاهری، روح­انگیز. (1388). «لالایی در فرهنگ مردم ایران». کتاب ماه علوم اجتماعی، شماره‌ی 16، صص50-52.
علوان سلمان، محمد. (2008). الایقاع فی شعر الحداثة. الإسکندریة: العامریة .
فتوحی، محمود. (1386). بلاغت تصویر. تهران: سخن.
قزل‌ایاق، ثریا. (1385). ادبیات کودکان؛ تولد تا  سه سالگی. تهران: درخت بلورین.
ـــــــــــ . (1386). ادبیات کودکان و نوجوانان و ترویج خواندن. تهران: سمت.
کیانوش، محمود. (1379). شعر کودک در ایران. تهران: آگاه.
محمدی، محمدهادی و زهره قایینی. (1380). تاریخ ادبیات کودکان ایران (ادبیات شفاهی و دوران باستان). تهران: چیستا.
معروف، یحیی. (1385). العروض العربی البسیط. تهران: سمت.
معلوف، لویس. (1377). ترجمه المنجد. مترجم: مصطفی رحیمی. تهران: صبا.
مفتاح، محمد. (1992). تحلیل الخطاب الشعری (استراتیجیة التناص). بیروت: المرکز الثقافی العربی.
نورتون، دونا. (1385). شناخت ادبیات کودکان از روزنه چشم کودک، گونه‌ها. کاربردها ترجمه: منصوره راعی و دیگران. تهران: قلمرو.
وینگ، ریچارد. (1366). دعوت به شنیدن. ترجمه: محمد فائض. تهران: نگاه.
هدفیلد، جیمز آرتور. (1362). روان‌شناسی کودک و بالغ. ترحمه‌ی مشفق همدانی، تهران: صفی علیشاه.
 
ب: پایگاه­های اینترنتی
دهنون، أمال. (2008). «جمالیات التکرار فی القصیدة المعاصرة». مجلة کلیة الآداب و العلوم الإنسانیة، جامعة محمد خیضر بسکرة. العددان الثانی و الثالث. گرفته شده از پایگاه اینترنتی زیردر تاریخ 18/7/2010:
سلیمان، محمد الفاضل.(2008/12/3).«أغانی المهد فی العالم». گرفته از سایت زیر در تاریخ15/6/2010:
محمدحسین، حسین. (2008/27/4). موسوعة اهازیج وأغانی الأطفال الشعبیة - ملتقی البحرین. گرفته شده از سایت زیر در تاریخ15/6/2010: