بررسی عناصر و مضامین دینی و میهنی در اشعار کتابهای فارسی دوره‌ی راهنمایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

به نظر بسیاری از پژوهندگان آموزش و پرورش، بنیان‌های فکری، فرهنگی، ملی و مذهبی هر نسلی در روزگار کودکی و نوجوانی نهاده می‌شود؛ شکل­گیری و برآمدن بخش مهمی از این بنیان‌ها نیز بر عهده‌ی نظام آموزش و پرورش هر کشور است و تألیف کتاب‌های درسی مناسب از مهم‌ترین ابزارهای این بنیان­سازی‌ها به شمار می‌رود. در کتاب‌های فارسی دوره‌ی راهنمایی تحصیلی، مجموعاً حدود 45 شعر مستقل یا آمیخته به نثر از شاعران مختلف گذشته و معاصر در موضوعات گوناگون آمده‌است. تعداد این شعرها از 9 شعر در کتاب سال اول به حدود 19 شعر در کتاب سال سوم راهنمایی افزایش یافته‌است و با توجه به اهمیت آموزش مسائل مربوط به هویت ملی و دینی در این دوره‌ی تحصیلی، مسائل و موضوعات حوزه‌ی دین و میهن از دغدغه‌های مولفان این کتاب‌ها بوده‌است. با این همه بر اساس نتایج پژوهش حاضر، میزان شعرهای دینی در این کتاب‌ها بسیار بیش‌تر از شعرهای میهنی است؛ حال آن که لازم است به دلیل اهمیت مسائل دینی و میهنی در جایگاه دو مولفّه‌ی اصلی هوّیت‌ساز؛ میان این دو، تناسب لازم برقرار شود. ما در این مقاله‌، شعرهای این آثار را از چشم­انداز عناصر و مضامین دینی و میهنی بررسی کرده­ و حجم و میزان تناسب این دو موضوع را با هم و با گروه سنی نوجوان در متون یادشده نشان داده­ایم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of Religious and Patriotic Themes of Poems of Farsi Books for Guidance Schools

نویسندگان [English]

  • Manouchehr Jowkar
  • Bahman Saki
Shahid Chamran University of Ahvaz
چکیده [English]

 
 
 

Jokar* B. Saki**

Shahid Chamran University of Ahvaz
 
Abstract
Many educational researchers believe that the intellectual, cultural, national and religious foundations of any generation are established during childhood and adolescence. The educational system of each country has an important role in forming and shaping these foundations; writing proper textbooks is one the most important tools in establishing these foundations. There are about 45 poems or prose poems from various ancient and contemporary poets on various topics presented in the Farsi books for the guidance schools. The number of these poems has increased from 9 in the first grade book to 19 in the third grade book. Due to the importance of teaching subjects such as national and religious identity in this educational period, such issues have been of concern to the textbook authors. Based on this study, the number of religious poems is much more than the patriotic ones, while it is necessary for both to be equally proportioned as they are the main items for creating the identity. In this study, the poems are studied from the prospective of the religious and patriotic themes and elements, and their frequency of occurrence.
 
 
 
 
* Assistant Prof. of  Persian Language and Literature, mnjoukar@yahoo.com
** MA in Persian Language and Literature, bahman_saki@yahoo.com

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: Farsi book of the first
  • second and third grade of guidance school
  • adolescence
  •  poetry
  • religious and patriotic elements
اتکینسون، ریتا، و دیگران. (1380). زمینه‌ی روانشناسی هیلگارد. ترجمه‌ی حسن رفیعی. تهران: ارجمند.
اکبری شلدره‌ای، فریدون، و دیگران. (1389). فارسی سال اول دوره‌ی راهنمایی تحصیلی. تهران: شرکت    چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ. (1389). فارسی سال دوم دوره‌ی راهنمایی تحصیلی. تهران: شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ. (1389). فارسی سال سوم دوره‌ی راهنمایی تحصیلی. تهران: شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران.
برک، لورا ای. (1385). روانشناسی رشد. ج2،ترجمه‌ی یحیی سیدمحمدی. تهران: ارسباران.
پرستش، شهرام. (1389). «جهان تازه استقلال یافته‌ی کودکان؛ جستاری در انسان شناسی ادبیات کودک». مطالعات ادبیات کودک، سال 1، شماره‌ی 1، صص31-53
جعفرزاده‌پور، فروزنده. (1389). «کتاب‌های درسی و هویت ملی؛ فراتحلیل مطالعه‌های انجام شده درباره‌ی کتاب‌های درسی». مطالعات ملی. سال 11، شماره‌ی 2 (پیاپی42)، صص31-54.
جی­سینگر، دورتی و تریسی آ. رونسن. (1362). مقدمه‌ای بر پیاژه، کودک چگونه فکر می­کند؟ ترجمه‌ی مصطفی کریمی. تهران: آموزش.
حجازی، بنفشه. (1387). ادبیات کودکان و نوجوانان. تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
خادمی، محسن و همکاران. (1386). «بررسی هویت فرهنگی در دانش آموزان دوره‌ی راهنمایی تحصیلی؛ گرایش‌ها و شناخت‌ها». مطالعات تربیتی و روان‌شناسی، سال 8، شماره‌ی 2، صص43-62.
خسرونژاد، مرتضی. (1389). معصومیت و تجربه، درآمدی بر فلسفه‌ی ادبیات کودک. تهران: مرکز.
سرشار، محمدرضا. (1388). گذری بر ادبیات کودکان و نوجوانان قبل و بعد از انقلاب. تهران: انجمن قلم ایران.
سلاجقه، پروین. (1385). از این باغ شرقی؛ نظریه‌های نقد شعر کودک و نوجوان. تهران: کانون پرورش فکری کود کان و نوجوانان.
شعاری­نژاد، علی­اکبر. (1382). ادبیات کودکان. تهران: اطلاعات.
شمشیری، بابک، و همکاران. (1386). «بررسی میزان برخورداری کتب فارسی، تاریخ و تعلیمات اجتماعی دوره‌ی راهنمایی از مؤلفه‌های هویت ملی». مطالعات برنامه درسی، سال 2، شماره‌ی 6، صص51-78.
صالحی عمران، ابراهیم، و همکاران. (1387). «بررسی میزان توجه به مؤلفه‌های هویت ملی در کتاب‌های درسی دوره‌ی راهنمایی». مطالعات ملی، سال 9، شماره‌ی 35، صص3-25.
Christie, D. Viner, R. (2005). "Adolescence development". BMJ 330 (7486): 301-4. Retrieved February 2005 from http://www. bmj.com/cgi/content/full/330/7486/301
Manser, M. (1981). Macmillan Students Dictionary. London:  Macmillan Pan Ltd.
McDonough, j. Shaw, j. (2003). Materials and ethods in ELT: a teacher's guide. Malden, MA: Blackwell publishing.
Miller, D. (1995). On Nationality. UK: Clerendon Press
Poole, R. (2003). "national identity and citizenship". In the: Identities, by Linda, Martin, Alcoff, and Eduardo Mendieta (Eds). U.K: Blackwell Publishing.