بایسته‌های اقتباس در داستان‌های فلسفه برای کودکان از منظر کفایت فلسفی : نمونه‌ی تطبیقی و پژوهشی: دو رمان لیزا و کودک فیلسوف، لیلا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات دانشگاه دولتی شهرکرد. استان چهارمحال و بختیاری

2 استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهرکرد

3 استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهرکرد

4 دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

بایسته‌های اقتباس در داستان‌های فلسفه برای کودکان از منظر کفایت فلسفی نمونه‌ی تطبیقی و پژوهشی: دو رمان لیزا و لیلا
 
                       رقیه زمان‌پور*               جهانگیر صفری**
                    اسماعیل صادقی***           حمید رضایی****
 
چکیده
سعید ناجی از فعالان برنامه‌ی فلسفه برای کودکان در ایران است که پژوهش‌های بسیاری را در این زمینه انجام داده است. یکی از آثار مهم او داستان کودک فیلسوف، لیلا است که آن را از داستان فلسفی لیزا، اثر متیو لیپمن، بنیان‌گذار فلسفه برای کودکان، اقتباس کرده است. او کوشیده است با ایجاد تغییراتی در محتوا و ساختار این داستان، آن را با عقاید و فرهنگ ما مطابقت دهد و به این منظور، ز روش‌های افزودن، حذف، تصفیه، تغییر عنوان، تغییر اسامی و معادل‌یابی واژگان بهره برده است. مقایسه‌ی این دو داستان، نشان می‌دهد که تأکید نویسنده بر بومی‌سازی، بر برخی از مؤلفه‌های کفایت فلسفی مانند مفاهیم فلسفی، گفت‌وگوی فلسفی، الگوسازی کندوکاو و ارتباط مباحث با تجارب زندگی کودکان تاثیرگذار بوده است، اما موجب گردیده است که داستان بومی‌شده از بعد کفایت فلسفی، ضعیف‌تر از پیش‌متن خود عمل کند.
واژه‌های کلیدی: اقتباس، داستان‌های فکری، سعید ناجی، کودک فیلسوف، لیلا، لیزا، متیو لیپمن.
 
* دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهرکرد dinkart63@gmail.com (نویسنده‌ی مسئول)
** استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهرکرد safari_706@yahoo.com
*** استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهرکرد sadaghiesma@gmail.com
**** دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران h.rezaie@pnu.ac.ir  
 
 
تاریخ دریافت مقاله: 3/12/1399                          تاریخ پذیرش مقاله: 8/8/1400
 
 
 
 
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Requirements for adaptation in philosophical stories for children from the perspective of philosophical adequacy: Comparative and research example: two novels : Lisa and the Philosopher's Child, Leila

نویسندگان [English]

  • Roghayye zamanpour 1
  • Jahangir Safari 2
  • Esmail Sadeghi 3
  • Hamid Rezaei 4
1 PhD Student in Persian Language and Literature, ‎ Shahrekord University ‎
2 Professor of Persian Language and Literature, ‎ Shahrekord University
3 Assistant Professor of Persian Language and Literature, ‎ Shahrekord University
4 Associate Professor of Persian Language and Literature, ‎ Payame Noor University, Shahrekord; ‎
چکیده [English]

Review:Saeed Naji is one of the activists of the philosophy program for children in Iran who has done a lot of research in this field. One of his most important works is the story of " the Philosopher's Child, Leila ", which he has adapted from the philosophical story " a Child at School, Lisa," by Matthew Lipman, the founder of philosophy for children. He has tried to preserve the structure and philosophical content of this work, to adapt it to our beliefs and culture. To this end, using the methods of adding, deleting, refining, changing the title and matching, has made changes in the content and structure of Lisa's story. Comparison of these two stories shows that the author's emphasis on localization has affected some components of philosophical adequacy such as credibility, philosophical discourse, open end, etc., and by damaging the philosophical function of Leila's story, this story has caused Philosophical adequacy to act weaker than its predecessor.
Keywords: Adaptation, Thought Stories, Lisa Story, Leila Story, Saeed Naji, Matthew Lipman.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Adaptation
  • thought stories
  • Lisa
  • Philosopher's Child
  • Leila
اکبری و دیگران. (1393). «بررسی روش مناسب استفاده از برنامه‌ی فلسفه برای کودکان (p4c) در ایران». فلسفه و کودک، شماره‌ی5 و 6، صص 71-86.
ایتینن، ریتا. (1394). ترجمه‌ی برای کودکان. ترجمه‌ی حسین ابراهیمی (الوند) و دیگران، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
بحرینی، حمیده. (1388). «معرفی کتاب، درباره‌ی لیزا و داستان‌های فبک». فرهنگ، شماره‌ی 69، صص 373-376.
بخشی، معصومه. (1392). مجموعه قصه‌های نخل سبز 7. گاری شادی. قم: براق.
تهانوی، محمدعلی. (1996). کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم. ج2، ترجمه‌ی عبدالله خالدی، لبنان: مکتبه لبنان ناشرون.
جلالی، مریم. (1394). شاخص‌های اقتباس در ادبیات کودک و نوجوان. تهران: انجمن فرهنگی زنان ناشر.
حبیبی، لیلا. (1394). داستانی برای کندوکاو. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
دهخدا، علی‌اکبر. (1372). لغت‌نامه. ج1 و ج8، تهران: روزنه.
شارپ، آن مارگارت. (1389). داستان‌‌های فلسفی و کتاب‌های P4C در کندوکاو فلسفی برای کودکان و نوجوانان. به اهتمام سعید ناجی، ج1، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
صابری، علی. (1388). فرهنگنامه مهارت‌های ادبی. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی.
صدیقی، مصطفی. (1392). «کودک، داستان کودک و مواجهه با مفهوم مرگ، تحلیل داستان ساداکو و هزار درنای کاغذی بر پایه نظریه کوبلرراس». تفکر و کودک، سال4، شماره‌ی2، صص 54-73.
صفایی‌مقدم، مسعود. (1377). «آموزش فلسفه به کودکان». نشریه‌ی علوم‌انسانی دانشگاه الزهرا، شماره‌ی26 و 27، صص162- 183.
صمدی، نرگس؛ زراعت‌پیشه، محمود. (1396). نقد و بررسی داستان‌های فارسی. بیرجند: چهاردرخت.
قائدی، یحیی. (1383). آموزش فلسفه به کودکان، بررسی مبانی نظری. تهران: دواوین.
ــــــــــــ. (1395). مبانی نظری فلسفه برای کودکان. تهران: مرآت.
فیشر، رابرت. (1393). داستان‌هایی برای فکر کردن. ترجمه‌ی سیدجلیل شاهری لنگرودی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
کرمانی، رومینا. (1391) «لیزا و لیلا، تمایزها و شباهت‌ها». کتاب ماه فلسفه، شماره‌ی62، صص54-57.
کریمی، روح‌الله. (1394). حلقه کندوکاو اخلاقی، تربیت اخلاقی در برنامه فلسفه برای کودکان. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
گرگی، حمیده؛ ایزدپناه، امین. (1395) «بررسی و نقد بومی‌سازی نهضت فلسفه برای کودکان و نوجوانان با نگاهی به کتاب کودک فیلسوف، لیلا». هفتمین همایش ملی انجمن فلسفه‌ی تعلیم و تربیت ایران، فلسفه‌ی تعلیم و تربیت و قلمرو علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 20 و 21 اردیبهشت 1395، صص1168-1202
گریز، آرنولد. (1383). فلسفه‌ی تربیتی شما چیست؟. ترجمه‌ی شعبانی ورکی و همکاران، مشهد: آستان قدس رضوی، به نشر.
گریگوری، مان و دیگران. (1390). فلسفه و فلسفه برای کودکان و نوجوانان؛ در کندوکاو فلسفی برای کودکان و نوجوانان (گفتگو با پیش‌گامان انقلابی نو در تعلیم و تربیت). به‌اهتمام سعید ناجی، ج2، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
لیپمن، متیو. (1389)الف. پارادایم تاملی تعلیم و تربیت کتاب‌های p4c در کندوکاو فلسفی برای کودکان و نوجوانان. به‌اهتمام سعید ناجی، ج1، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ـــــــــــ.(1389)ب. لیزا کودکی در مدرسه. ترجمه‌ی حمیده بحرینی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
معاذالهی، پروانه. (1390). «ترجمه ادبیات کودکان؛ ترجمه‌ی اسامی خاص شخصیت‌ها به‌طور ویژه». مطالعات ادبیات کودک. دوره‌ی2، شماره‌ی2، صص 153- 168.
موسوی، سیده فاطمه. (1391). «معرفی تحلیلی: کودک فیلسوف، لیلا». کتاب ماه فلسفه، شماره‌ی62، صص52-53.
مهدی‌آرا، مصطفی؛ ایزی، احمد. (1398). «بایسته‌های ترجمه‌ی ادبیات کودک و نوجوان از منظر فنی و دیداری نمونه‌ی تطبیقی و پژوهشی: ترجمه‌ی مجموعه حکایات النخله الخضرا». مطالعات ادبیات کودک، سال10، شماره‌ی2، صص 129-150.
ناجی، سعید؛ مرعشی، منصور. (1394). «کفایت فلسفی در داستان‌های فلسفه برای کودکان و نوجوانان». تفکر و کودک، سال6، شماره‌ی1، صص 87-111.
ناجی، سعید. (1394). کودک فیلسوف، لیلا. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ـــــــــــ. (1395). معیار فبک برای داستان، نقد و بررسی داستان‌های مورد استفاده برای آموزش تفکر در ایران. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
یاری‌دهنوی، مراد. (1394). درآمدی بر برنامه فلسفه برای کودکان. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
De Marzio, D. (2011). “What happens in philosophical text: Mattew Lipman’s Theory and practice of the philosophical text as Model” childhood and philosophy. Rio de janeiro, Vol 7, No. 13.
Kalashnikov. (2008). “Proper names in translation of fiction”. Translation Journal. Retrieved 6 September 2021 from http://transltionjournal/35 proper names.htm
Lipman. M. (1985). “Philosophy in the classroom". Temple university press.
Splitter, L. (1977). Some Reflection on Inquiey, community and philosophy. Critical thinking across the Discriplines. VOL. 17. No, 1.
Mayring, Ph (2000). Qualitative Inhaltsanalyse [28 Absätze]. Forum Qualitative Sozialforschung /Forum: Qualitative Social Research, 1(2), Art. 20.