نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• زهرا هوشیار ¹
• امین ایزدپناه ²

¹ دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه شیراز

² استادیار فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه شیراز

چکیده

هدف پژوهش پیش رو بررسی گزیده‌ای از کتاب‌های داستانی‌تصویری ایرانی بر اساس ارزش‌های بوم‌محور و فهم چگونگی بازنمایی نسبت و ارتباط خانواده و کودک با زیست‌بوم در این آثار است. با توجه به تشدید بحران‌های اقلیمی و زیست‌محیطی و ضرورت فراهم‌کردن فرصت یادگیری‌های بوم‌محور برای کودکان، کتاب‌های تصویری می‌توانند محملی اثرگذار برای اشاعه بوم‌محوری باشند و نقد این آثار به درک قابلیت‌ها و کاستی‌های آن‌ها کمک می‌کند. از این رو، 3 کتاب داستانی‌تصویری ایرانی به روش نمونه‌گیری هدفمند از میان فهرست کتاب‌های برگزیده شورای کتاب کودک با مضمون‌های محیط زیستی برگزیده شدند. پس از گردآوری داده‌ها به صورت اسنادی، متن آثار (کلام و تصاویر) به روش تحلیل محتوای کیفی از نوع قیاسی و تحلیل تأملی بررسی شدند تا به دو پرسش اصلی پاسخ داده شود: 1. در کتاب‌های داستانی‌تصویری ایرانی ارتباط کودک، خانواده و طبیعت/زیست‌بوم چگونه بازنمایی شده است؟ 2. خانواده چگونه می‌تواند در (عدم)ایجاد فرصت‌هایی برای یادگیری ارزش‌های بوم‌محور و اخلاق زیست‌محیطی نقش داشته‌‌باشد؟ بررسی ارتباط میان «کودک- خانواده- طبیعت» در نمونه‌های مورد واکاوی نشان می‌دهد که در کوچ روزبه، این ارتباط سه‌سویه به‌دلیل ریشه‌دار بودن توجه‌ به ارزش‌های بوم‌محور در خانواده قوی‌تر از دو اثر دیگر است. بی‌تفاوتی خانواده نسبت به طبیعت در به خاطر خرس‌های قطبی و تقابل خانواده با طبیعت در بلوط سبز، کودک را به سمت ارزش‌گذاری و کنش‌گری مستقل از خانواده سوق می‌دهد. از منظر بازنمایی ارزش‌های بوم‌محور نیز بلوط سبز، سرنخ‌های بیشتری از کیفیت این ارزش‌گذاری نزد کودک را به مخاطب عرضه می‌کند.

کلیدواژه‌ها

• آنتروپوسن
• بحران‌های اقلیمی
• بوم‌سپهر
• درجهان‌بودگی کودک
• یادگیری با

موضوعات

• ادبیات کودک و نوجوان ایران

عنوان مقاله [English]

Child, Family and Ecocentric Values in Iranian Picture Books: An Analysis of Three Picture Books for the Polar Bears, Green Oak, and Roozbeh's Migration

نویسندگان [English]

• Zahra Hooshyar ¹
• Amin Izadpanah ²

¹ Ph.D. Student of Philosophy of Education, Shiraz University

² Assistant Professor of Philosophy of Education, Shiraz University

چکیده [English]

The purpose of this study is to examine a selection of Iranian picture books based on eco-centric values and to understand how the relationship between family and child with the ecosphere is represented in these works. Considering the aggravation of climate crises and the need to provide opportunities for eco-centric learning for children, picture books can be an effective medium for spreading eco-centric and criticizing these works helps to understand their capabilities and shortcomings. Therefore, 3 Iranian picture books were selected from the list of selected books of the Children's Book Council by a purposive sampling method. After documental data collection, the text of the works (words and images) was examined using qualitative analysis methods of deductive and reflective analysis to answer two main questions:1. How is the relationship between children, family, and nature/biosphere represented in Iranian picture books? 2. How can the family play a role in (not)creating opportunities to learn eco-centric values and environmental ethics? Examining the relationship between "child-family-nature" in the analyzed samples shows that in Ruzbeh's migration, this three-way relationship is stronger than the other two works due to the deep-rooted attention to eco-centric values in the family. The family's indifference to nature in For the Polar Bears and the family's confrontation with nature in Green Oak leads the child to value and act independently of the family. From the perspective of eco-centric value representation, Green Oak provides more substantial insights into the quality of this valuation as perceived by the child.

کلیدواژه‌ها [English]

• Anthropocene
• Climate crises
• Ecosphere
• Child’s being-in-the-world
• Learn-with