بررسی هوش اجتماعی و مؤلّفه های آن در محتوای کتاب های فارسی(بخوانیم) دوره‌ی ابتدایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه مازندران

چکیده

ادوارد تورندایک نشان داد که انسان برای ایجاد یک رابطه‌ی اجتماعی مناسب و موفّق عمل کردن در زندگی اجتماعی به مجموعه مهارت‌هایی نیاز دارد که از هوش اجتماعی نشأت می‌گیرند. ذهن آماده‌ی کودکان بستری مناسب برای تقویت و کتاب‌های فارسی آن‌ها به دلیل زبان تأثیرگذاری که دارد بهترین ابزار برای انتقال و تقویت این نوع مهارت‌هاست. در این پژوهش محتوای شش کتاب فارسی بخوانیم دوره‌ی ابتدایی به شکل توصیفی و از نوع تحلیل محتوا مورد تحلیل قرار گرفتند. بدین منظور هر کدام از مؤلّفه‌های هوش اجتماعی (همدلی، ارائه‌ی راه حل‌های نوآورانه، نفوذ اجتماعی، اجتماع پذیری،مذاکره، گفت و گو و شنیدن فعّال) به صورت مجزّا در هر درس بررسی و تحلیل شد اما در نتیجه با تمام دقّت نظری که در انتخاب این متون شده، انعکاس مؤلفه‌های هوش اجتماعی در این شش کتاب به صورت برجسته مشاهده نشد و مواردی هم که ذکر شد، بدون پشتوانه‌ی مهارت‌های هوش اجتماعی است. با این همه بر طبق مؤلفه‌های هوش اجتماعی که در این پژوهش مطرح شد در 233 داستان کوتاه و بلند کتاب‌های مورد بررسی، 80 مورد از این مؤلفه‌ها قابل توجه هستند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of Social Intelligence and its Components in Primary School Farsi Textbooks

نویسندگان [English]

  • Gholamreza Pirouz
  • Maryam Faghih Abdollahi
Mazandaran University
چکیده [English]

 
 
 

Pirouz* M. Faghih Abdolahi**

Mazandaran University
 
Abstract
Edward Thorndike has shown that human beings need a set of skills based on social intelligence in order to be successful and to create good social relationships. Children's minds are ready to gain this intelligence; Persian textbooks are the best tools to convey and reinforce these skills because of the impact that language has. In this study, the contents of six Persian reading text books of primary school are analyzed based on components of social intelligence. The results indicate that despite all theoretical rigor in the selection of these texts, prominent components of social intelligence are not remarkable and those present are not accompanied with social intelligence skills.  Eighty components can be seen in 233 short stories under study.
 
 
* Associate Prof. of Persian Language and Literature, pirouz_40@yahoo.com
** MA. of Persian Language and Literature, faghihabdollahi32@yahoo.com

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Content Analysis
  • Elementary School
  • Persian reading text books
  • Social Intelligence
احمدی، حسن و محسن خورشیدزاده. (۱۳۸۷). «هوش هیجانی». روزنامه‌ی آفرینش، مورخ ۶ تیر، ص۸.
ارجمند رشیدآباد، زهرا و همکاران. (۱۳۹۲الف). فارسی دوم ابتدایی. تهران: اداره‌ی کل نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی.
ــــــــــــــــــــــــــــــ . (۱۳۹۲ب). فارسی چهارم ابتدایی. تهران: اداره‌ی کل نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی.
اکبری شلدره، فریدون و همکاران. (۱۳۹۲الف). فارسی اوّل ابتدایی. تهران: اداره‌ی کل نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی.
ــــــــــــــــــــــــ . (۱۳۹۲ب). فارسی سوم ابتدایی. تهران: اداره‌ی کل نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی.
ـــــــــــــــــــــــ . (۱۳۹۲پ). فارسی ششم ابتدایی. تهران: اداره‌ی کل نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی.
ارونسون، الویت. (۱۳۸۷). روان‌شناسی اجتماعی. ترجمه‌ی حسین شکرکن، تهران: رشد.
بازان، تونی. (۱۳۸۶). قدرت هوش اجتماعی. ترجمه‌ی افسانه اسدی، تهران: پایان.
برک، لورا. (۱۳۹۰). روان‌شناسی رشد از نوجوانی تا پایان زندگی. ترجمه‌ی یحیی سیدمحمدی، تهران: ارسباران.
به‌پژوه، احمد و اکرم پرند (۱۳۸۰)،. «هنجاریابی آزمون هوش ویلیامز برای کودکان با نارسایی بینایی». مجله‌ی روانشناسی، شماره۱۹، صص۲۱۶-۲۳۰.
پاشاشریفی، حسن.(۱۳۷۶). نظریه وکاربرد آزمون‌های هوش و شخصیت. تهران: سخن.
پیاژه، ژان. (۱۳۵۷). روان‌شناسی هوش. ترجمه‌ی حبیب‌الله ربانی، تهران: صفی‌علی‌شاه.
جبلّی آده، پریچهر و همکاران. (۱۳۹۲). فارسی پنجم ابتدایی. تهران: اداره‌ی کل نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی.
رضایی، اکبر و احد خلیل‌زاده. (۱۳۸۸). «رابطه‌ی بین هوش اجتماعی مدیران با رضایت شغلی معلمان مدارس». مجله‌ی علوم تربیتی، سال۲، شماره۷، صص۱۲۱-۱۴۵.
رضایی، اکبر. (۱۳۸۹). «مقیاس هوش اجتماعی ترومسو؛ ساختار عاملی و پایایی نسخه‌ی فارسی مقیاس در جامعه‌ی دانشجویان». فصلنامه‌ی روان‌شناسی دانشگاه تبریز، سال۵، شماره۲۰، صص۵۶-۸۲.
ساروخانی، باقر. (۱۳۸۲). روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
سلگی، زهرا و احمد علی‌پور. (۱۳۹۱). «مقایسه‌ی هوش اجتماعی و هوش هیجانی دانشجویان با توجه به دست برتری آن‌ها». فصلنامه‌ی روان‌شناسی کاربردی، سال۶، شماره۴، صص۱۰۳-۱۱۹.
سلیمی، علی و محمد داوری. (۱۳۸۵). جامعه‌شناسی کجروی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
سیاسی، علی‌اکبر. (۱۳۴۱). هوش و خرد. تهران: دانشگاه تهران.
شعاری‌نژاد، علی‌اکبر. (۱۳۸۶). روان‌شناسی رشد. تهران: اطلاعات.
قاسمی، اسماعیل و سجاد مجیدی‌پرست. (۱۳۹۳). «تحلیل محتوای مقولات مهارت‌های اجتماعی در کتاب درسی تعلیمات اجتماعی سال اول راهنمایی». پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، سال۱۱، شماره۴۳، صص۷۴-۸۳.
کریمی، یوسف. (۱۳۸۵). روان‌شناسی تربیتی. تهران: ارسباران.
ـــــــــــــ . (۱۳۸۸). روان‌شناسی اجتماعی؛ نظریه‌ها، مفاهیم و کاربردها. تهران: بعثت.
گلمن، دانیل. (۱۳۸۶). هوش هیجانی. ترجمه‌ی نسرین پارسا، تهران: رشد.
ـــــــــــ . (۱۳۸۸). هوش اجتماعی. ترجمه‌ی هوشیار رزم‌آزما، تهران: سپنج.
مصباح، علی و همکاران. (۱۳۸۵). روان‌شناسی رشد. تهران: سمت.
هاشمی، سیداحمد و همکاران. (۱۳۸۹). «تحلیل محتوای کتاب مهارت‌های اجتماعی‌اقتصادی سال اول پیش‌حرفه‌ای دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی از منظر خوانایی با استفاده از تکنیک‌های خوانایی (روش کلوز، روش بررسی تصاویر و روش بررسی پرسش‌ها) و نظرات دبیران این درس». نوآوری‌های مدیریت آموزشی، د۵، شماره۴، صص۴۳-۶۴.
وندرزندن، جیمز. (۱۳۸۹). روان‌شناسی رشد. ترجمه‌ی حمزه گنجی، تهران: ساوالان.
Bjorkqvist, K. , et al. (2002). “Social Intelligence – empathy = aggression?”. aggression and violent Behavior, 5, pp. 191-200.
Kosmitzki, C & O.P. John. (1993). “The Implicit use of explicit conception of Social Intelligence”. personality and individual differences. 15 (1), pp.11-23.
Marlowe, H. A. (1986). “Social Intelligence; Evidence for Multidimensionality and construct independence”. Journal of Educational Psychology, 78, pp. 52-58.
Silberman,M. (2000). Peoplesmart; developing your interpersonal Intelligence sanfrancisco. CA: Berrett_Koehler Publishers Inc.