تحلیل روابط معنایی واژگان به‌کاررفته در ادبیات داستانی کودکان ایرانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی

2 کارشناس/ سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی

چکیده

متن، حاصل هم‌نشینی نظام‌مند و بافت‌مدار سازه‌های زبانی در کنار یکدیگر است. بین واژگانی که یک متن را به وجود می‌آورند، روابط مختلفی برقرار است. از آنجا که بافت زبانی تأثیر زیادی بر درک مخاطبان از متن دارد، گزینش روابط مناسب بین واژه‌ها که بر معنای یکدیگر تأثیر می‌گذارند، می‌تواند از دشواری متن کاسته و به درک مطلب کمک کند. گزینش مناسب واژه و روابط واژگانی از اهمیت زیادی برخوردار است و اگر رعایت نشود، نه تنها از جذابیت متن می‌کاهد، بلکه مخاطب را در درک آن نیز دچار مشکل می‌کند. این تحقیق بر اساس مبانی نظری متکی بر روابط واژگانی، به بررسی میزان کاربرد هر یک از روابط معنایی در ده داستان کودکان متعلق به دو گروه ”الف“ و ”ب“ پرداخته است. در این تحقیق که داده‌های آن به روش توصیفی جمع‌آوری گردیده، پنج کتاب‌ گروه سنی ”الف“ و پنج کتاب گروه سنی ”ب“ به لحاظ بسامد رخداد هر یک از انواع روابط واژگانی بررسی و با یکدیگر مقایسه شده‌اند. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که از میان انواع روابط واژگانی، نویسندگان کودک در هر دو گروه سنی تمایل دارند از دو رابطه تکرار و با هم‌آیی بیش از روابط دیگر استفاده کنند. همچنین بر خلاف تصور، رابطه هم‌معنایی در هر دو گروه کمترین بسامد را داشته است. نتایج این تحقیق برای نویسندگان و ویراستاران کتاب‌ها و مجلات کودکان قابل استفاده بوده و به شناخت بیشتر نسبت به آثار کودکان می‌انجامد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of the Cohesive Semantic Relations of Words in Fiction for Iranian Children

نویسندگان [English]

  • Reza Kheirabadi 1
  • Masoumeh Kheirabadi 2
1 Institute for Research and Planning in Higher Education
2 Institute for Research and Planning in Higher Education
چکیده [English]

 
 

Kheirabadi*

Organization foe Educational research an Planning

Kheirabadi**

Tarbiat Modares University of Tehran
 
Abstract
Text is made of the cohesive relations of linguistics elements which are chosen by the authors. There are different relations among the words that build a text. While the co-text has a remarkable effect on the reading comprehension of readers, choosing suitable relations among the words makes the text easier and more readable. This research will study the amount of each of the meaning relations among words that form the stories of Iranian children from a semantic point of view. For this reason, ten children story books from level A and B were chosen randomly. The most frequent words relations in group A were compared with the most frequent words relations of five children books from level B. The results show that in both levels repetition (68.5%) and collocation (26%) of words have the most frequency among the other relations such as antony my (3%). The frequency of Synonymy was of the least amount of usage with only 1% of use.  
 
 
* Asistant of General linguistics, kheirabadi@talif.sch.ir
** PhD Candidate of General linguistics, kheirabadi.m@gmail.com

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: children's stories
  • cohesiveness
  • Fiction
  • semantic relations
  • text
آقاگل‌زاده، فردوس و اکرم رضوی‌زاده. (۱۳۹۱). «ویژگی‌های واژگانی ادبیات داستانی کودکان (گروه‌های سنی الف، ب ، ج) در زبان فارسی از دیدگاه زبان‌شناسی». مجموعه‌مقالات اولین همایش میان‌رشته‌ای آموزش و یادگیری زبان، دانشگاه فردوسی مشهد، صص۳۰۱-۳۱۲.
افراشی، آزیتا. (۱۳۷۸). «نگاهی به مسئله‌ی باهم‌آیی واژگان». متن‌پژوهی ادبی، ش۷و۸، صص۷۳-۸۲.
ـــــــــــ . (۱۳۷۸). «نگاهی به مسئله‌ی هم‌معنایی مطلق در سطح واژگان». نامه‌ی فرهنگ، ش۳۴، ۱۶۶-۱۷۱.
ایجادی، نوری. (۱۳۹۱). دریاچه‌ی آبی‌رنگ. تهران: مدرسه.
پالمر، فرانک. (۱۳۹۱). نگاهی تازه به معنی‌شناسی. ترجمه‌ی کورش صفوی، تهران: کتاب ماد.
پناهی، ثریا. (۱۳۸۱). «فرآیند باهم‌آیی و ترکیبات با‌هم‌آیند در زبان فارسی». نامه‌ی فرهنگستان، ش۳، صص۱۹۹-۲۱۱.
پویا، سرور. (۱۳۹۳). راز آبگیر. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
حق‌پرست، نورا. (۱۳۹۳). نماز فرشته. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
رحماندوست، مصطفی. (۱۳۹۱). مرغ افتاد و مرد؛ خروس غصه خورد. تهران: مدرسه.
سیدآبادی، علی اصغر. (۱۳۸۰) «ادبیات کودکان متوسط؛ تأملی در مبحث مخاطب‌شناسی ادبیات کودک و نوجوان». پژوهشنامه‌ی ادبیات کودک و نوجوان، ش۲۵، صص۱۱-۲۰.
سیفی، بهاره. (۱۳۸۷). «بررسی دامنه‌ی واژگانی کتاب‌های کودک از سال ۱۳۰۰ تا کنون (گروه سنی الف و ب)». کتاب ماه کودک و نوجوان، ش۱۲۸و۱۲۹، صص۳۱-۴۳.
صفوی، کورش. (۱۳۸۰). «نگاهی تازه به مسئله‌ی چندمعنایی واژگانی». نامه‌ی فرهنگستان، ش۱۸، صص۵۰-۶۷.
ــــــــــــــ . (۱۳۸۲). «پژوهشی درباره‌ی باهم‌آیی واژگانی در زبان فارسی». متن‌پژوهی ادبی، ش۱۸، صص۲۷۶-۲۸۸.
ــــــــــــــ . (۱۳۸۳). درآمدی بر معنی‌شناسی. تهران. پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی.
طاقدیس، سوسن. (۱۳۹۰). فیل برقی. تهران: مدرسه.
طیبی، اکرم. (۱۳۸۲). «شناسنامه‌ای برای واژه‌ها». نوآوری‌های آموزشی، ش۴، صص۶۵-۷۲.
کشاورزی آزاد، مرجان. (۱۳۹۰). همسایه‌ها. تهران: انتشارات مدرسه.
گندمکار، راحله. (۱۳۹۰). «رویکردی شناختی به مسئله‌ی هم‌معنایی بافتی در سطح افعال فارسی». پژوهش‌های زبانی، ش۲، صص۱۱۵-۱۲۵.
علی‌پور، پروین. (۱۳۹۱). کوچولوی مهربان. تهران: مدرسه.
ماهوتی، مهری. (۱۳۹۰). آرزوی قشنگ. تهران: مدرسه.
ــــــــــــ . (۱۳۹۱). نهنگ یونس. تهران: مدرسه.
محمدی، محمد. (۱۳۷۸). «چهار محور سازنده‌ی متن ادبی کودکان». پژوهشنامه‌ی کودکان و نوجوانان، ش۱۶، صص۱۲-۱۷.
مهاجرانی، سیدمحمد. (۱۳۹۲). هر چی که دارم از توست. تهران: مدرسه.
Crystal, D. (1980). A Dictionary of Linguistics and Phonetics (3rdEdition). Blackwell Publishers, UK.
Duan, M. & X. Qin. (2012). “Collocation in English Teaching and Learning”. Theory and Practice in Language Studies, 2(9), pp1890-1894.
Dunbar, G. (2001). “Toward a cognitive analysis of polysemy, ambiguity and vagueness”. Cognitive Linguistics, 12, pp1-14.
Edmonds P. & Hirst g. (2002). “Near-synonymy and lexical choice”, Computational Linguistic 28 (2), pp105-144.
Gao.Ch & Zheng, Q. (2014). “A Linguistic Study of Antonymy in English Texts”. Journal of Language Teaching and Research, 5, pp234-238.
Glynn, D. (2010). “Synonymy, Lexical Fields, and Grammatical Constructions; A study in usage-based Cognitive Semantics” in: Cognitive Foundations of Linguistic Usage-Patterns, H.J Schmid and S Hand1 (eds). Berline: Mouton de Gruyter. pp89-118.
Halliday, M.A.K. & Hassan, R. (1976). Cohesion in English. London: Longman.
 ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ . (1985). Language, Context and Text; Aspects of Language in a Social-Semiotic Perspective. Deakin University Press.
Lyons, J. (1997). Semantics. Vols I & II. New York: Cambridge University.
Saeed, J. I. (1997). Semantics. Oxford: Blackwell Publishing UK.