تأثیر ژانر بر کارکرد گفتمانی شخصیت‌های زن در رمان نوجوان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات انگلیسی دانشگاه شهید بهشتی

2 کارشناس ارشد ادبیات کودک و نوجوان(دانشگاه شهید بهشتی)- مربی ادبی کانون پرورش فکری فکری کودکان و نوجوانان

چکیده

این مقاله قصد دارد چگونگی تأثیر ژانر فانتزی بر کارکرد گفتمانی شخصیت‌های زن در رمان نوجوان و تمایل یا عدم تمایلشان به هنجارگریزی‌های جنسیتی را بررسی کند. بدین منظور دو رمان نوجوان به نام‌های بازگشت‌ هرداد نوشته فریبا ‌کلهر و پریانه‌های ‌لیاسند‌ماریس نوشته طاهره ‌‌ایبد را مورد بررسی قرار می‌دهیم. نوجوانان دختر قهرمان این دو رمان هستند و موضوع هر دو رمان پیروز شدن بر نیرویی متافیزیکی و آرام کردن دریاها است. هر اثر فانتزی به هرحال کم و بیش ریشه در دنیای رئال دارد و هرچه ساختار فانتزی اثر با فاصله گیری بیشتر از دنیای رئال بنا گذاشته شود، مجال بیشتری برای شکستن کلیشه‌های گفتمانی دنیای واقعی به دست می‌دهد. طبیعی است آثار فانتزی از لحاظ میزان بهره‌گیری از تخیل یا تطابق با واقعیت با هم متفاوتند. بنابراین هدف این مقاله مقایسه کارکرد گفتمانی شخصیت‌های زن، جایگاه اجتماعی آن‌ها، نسبت میان گفتمان بازنمایی شده در رمان و گفتمان اجتماعی فضای ایران و درنهایت میزان فاصله گیری از دنیای رئال در ساختار فانتزی رمان‌ها و تأثیر آن بر بازتاب موارد ذکر شده است. بدین‌منظور از شیوۀ «تحلیل انتقادی گفتمان» براساس متد نورمن‌فرکلاف استفاده می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد با وجود هنجارگریزی های جنسیتی در هر دو رمان که تحت تأثیر ژانر فانتزی آثار شکل گرفته است، بازگشت هرداد به‌دلیل دنیای فانتزی گسترده‌تر و عمیق‌تر از گفتمان اجتماعی معاصر ایران دور‌تر شده است و شخصیت محوری دختر کم‌تر تحت تأثیر هنجارهای جنسیتی ایرانی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Impact of Genre on Discursive Function of Female Characters in Teenage Novels

نویسندگان [English]

  • Amirali Nojoumian 1
  • Fatemeh Ghanea 2
1 Shahid Beheshti University
2 Shahid Beheshti University
چکیده [English]

 
 

Nojoumian* F. Ghane**

Shahid Beheshti University of Tehran
 
Abstract
This paper aimed to study the impact of genre in teenage novels on discursive function of female characters in novels and their inclination or disinclination toward gender deviation. Therefore, two novels titled Return of Hordad by Fariba Kalhor and Lia Sand Maris’s Fairytales by Tahereh Eibod were studied. Female teenagers are protagonists in the two novels and the themes of the both novels concentrate on metaphysics and pacifying seas. The aim of the paper was to compare the discursive function of female characters, their social statues, ratio of the represented discourse in the novels and social discourse in Iran, and finally the impact of genre on the reflection of mentioned issues. Thus, Critical Discourse Analysis was used based on Norman Fairclough method. The results showed that despite the influenced gender deviations in both novels, Return of Hordad was more distanced from Iranian contemporary social discourse due to its deeper and wider fantasy and its female protagonist was less influenced by Iranian gender norms.
 
 
* Associate of English Language and Literature, amiran35@hotmail.com
** MA of Children's and Young Adult Literature, fateme_ghane@yahoo.com

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Return of Hordad
  • Lia Sand Maris’s Fairytales
  • Critical Discourse Analysis
  • fantasy genre
  • Female protagonist
  • Norman Fairclough
ابراهیم دماوندی، مجید. (۱۳۷۴). بررسی عامل جنسیت در داستان‌های کوتاه نوجوانان سال‌های ۱۳۶۸تا۱۳۷۲. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت معلم.
استریناتی، دومینیک. (۱۳۹۲). نظریه‌های فرهنگ عامه. ترجمه‌ی ثریا پاک‌نظر، تهران: کتابخانه‌ی فروردین.
امین‌دهقان، نسرین و مهری پریرخ. (۱۳۸۲). «تحلیل محتوای کتاب‌های داستانی مناسب کودکان در گروه سنی ب با رویکرد کتاب درمانی». کتابداری و اطلاع‌رسانی، س۶، ش۴، صص19-51.
ایبد، طاهره. (۱۳۹۰). پریانه‌های لیاسندماریس. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
پارسائی، حسن. (۱۳۹۱). «داستان به‌خاطر داستان». کتاب ماه کودک و نوجوان، ش۴۷، صص47-54.
جلائی‌پور، حمیدرضا. (۱۳۸۵). «چهار ارزیابی جامعه‌شناختی از موقعیت زنان ایران (۱۳۷۶تا۱۳۸۴)». فصلنامه‌ی رفاه اجتماعی، س۵، ش۲۱،صص39-71.
رسائی‌زاده، عاطفه. (۱۳۹۱). تحلیل جامعه‌شناختی شخصیت زن و مرد در داستان‌های نوجوانان دهه‌ی هشتاد. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد دانشگاه حکیم سبزواری.
رضایی، صادق. (۱۳۹۱). «ارزش برخی رمان‌های این طرح بعدها نمایان می‌شود». خبرنامه‌ی کانون، چلچراغ رمان نوجوان امروز؛ ویژه‌نامه‌ی سه‌سالگی رمان نوجوان امروز، ص۴.
شاه‌آبادی، محمدرضا. (۱۳۹۱). «در پی ایجاد فضایی آرام و حرفه‌ای برای نوشتن هستیم». خبرنامه‌ی کانون، چلچراغ رمان نوجوان امروز؛ ویژه‌نامه‌ی سه‌سالگی رمان نوجوان امروز، صص6-11.
صادقی، فاطمه. (۱۳۸۴). «جنبش زنان و دموکراسی». نامه، ش۴۲،صص۴۶۵-۵۱.
عزیزاده، قاسم. (۱۳۹۱). «تأثیر رمان‌های نوجوان بر مخاطب». خبرنامه‌ی کانون، چلچراغ رمان نوجوان امروز؛ ویژه‌نامه‌ی سه‌سالگی رمان نوجوان امروز، ص۵۱.
عزیززاده، گیتی. (۱۳۸۷). زن و هویت‌یابی در ایران امروز. تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
فرکلاف، نورمن. (۱۳۷۹). تحلیل انتقادی گفتمان. ترجمه‌ی گروه مترجمان، تهران: دفتر مطالعات و توسعه‌ی رسانه.
قنبری، لیلا و همکاران. (۱۳۸۹). «مقایسه تحلیل انتقادی گفتمان داستان‌های کوتاه معاصر بزرگ‌سالان و داستان‌های کوتاه معاصر نوجوانان». مجله‌ی مطالعات ادبیات کودک، س۱، ش۱، صص143-166.
کلهر، فریبا. (۱۳۹۰). بازگشت هرداد. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
گولومبوک، سوزان و رابین فی‌وش. (۱۳۸۴). رشد جنسیت. ترجمه‌ی مهرناز شهرآرای، تهران: ققنوس.
لرستانی، فریبرز. (۱۳۸۲). «جنبش اجتماعی زنان ایران». فصلنامه‌ی پژوهش زنان، د۱، ش۶، صص23-42.
محمدخانی، مریم. (۱۳۹۰). «نگاهی به مجموعه‌ی رمان نوجوان امروز هجده از چهل». جهان کتاب، ش۲۷۱، صص۲۷1-۲۷0.
یارمحمدی، لطف‌اله و همکاران. (۱۳۸۹). «مقایسه‌ی تحلیل انتقادی گفتمان داستان‌های کوتاه معاصر بزرگ‌سالان و داستان‌های کوتاه معاصر نوجوانان». مطالعات ادبیات کودک، س۱، ش۱، صص143-166.
Coates, J . (1998). Thank God I’m a woman: The construction of differing feminities: London: Routledge
Fairclough, Norman. (1989).  Language and Power. New York: Longman
------------------------. (1993).  Discourse and Social Change. New York: Cambridge
------------------------. (1995). Critical Discourse Analysis. New York: Longman
------------------------. (2001). “Critical Discourse Analysis as A Method in Social Scientific Research” in: Methods Of Critical Discourse Analysis, pp121-138. Written by Ruth Wodak and Michael Meyer. London: Sage Publication
Hertiage, J. (1984). Garfinkel and Ethnomethodology. Cambridge: Polity Press
Hunt, Peter  .(2003).  Literature for Children. New York: Routledge
Jenks, Chris. (2009). “Constructing childhood sociologically” in: An Introduction to Childhood Studies. New York: Open University Press
Lesnik, Karin. (2004). Children’s Literature: New Approaches. London: Routledge
Mc. Arthur, L. & s.v. Eisen. (1975). “Achivement of male and female story book characters as determinants of Achivement behavior by boys and girls”.  Journal of Social Issues, No3, p.32
Sunderland, Jane. (2011).  Language, Gender and Children’s Fiction. New York: Continuum.