یک روایت، چند صدا: بررسی شیوه‌های گفت‌وگومندی و چندصدایی در رمان لالایی برای دختر مرده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه شیراز

چکیده

هدف از این پژوهش بررسی رمان لالایی برای دختر مرده اثر حمیدرضا شاه‌آبادی از نظر گفت-وگومندی و چندصدایی، با توجه به نظریه‌ی رمان میخاییل بختین است. پژوهشگر کوشیده است با تحلیل محتوا به شیوه‌ی تأملی و در پیش‌گرفتن رویکردی توصیفی-تفسیری، شیوه‌‌ها و عناصری که این اثر را گفتگومند و چندصدا می‌سازد بیابد. بختین رمان را گونه‌ای ادبی با ویژگی چندصدایی، متوجه دگربودگی و نقطه‌ی مقابل قطعیت‌پذیری می‌داند. او معتقد است صداهای مختلف موجود در گفتمان رمان، که ارزش‌ها و گرایش‌های مختلفی را با خود دارند، و از این جهت آشتی‌ناپذیر هستند، مانع از گره‌گشایی نهایی می‌شوند و پایانی باز را در رمان باعث‌می‌شوند. وجود حلقه‌ی راویان، تغییر زمان‌-مکان، پرداختن به دختران از سوی مولف مرد، پایان باز، پیش‌کشیدن موضوع‌های اجتماعی که کمتر بدان پرداخته‌شده و مکان رخ‌دادن حوادث، که درحاشیه‌ی شهر قراردارد، از جمله مواردی است که لالایی برای دختر مرده را گفت‌وگومند، چندصدایی و متوجه دگربودگی ساخته‌است. از طرفی شیوه‌ی ناخطی و تمرکززدای روایت و تغییر چندباره‌ی راوی‌، در کنار ساختار نه‌چندان پیچیده‌ی این رمان باعث‌ تمرکززدایی و رشد ذهنی مخاطب نوجوان می‌شود. از این جهت لالایی برای دختر مرده را می‌توان نمونه‌ی مناسبی از رمان نوجوان و تجربه‌ای متفاوت دانست که می‌تواند زمینه‌ساز ارتقای حس زیبایی‌شناسی مخاطب شود و آمادگی‌ او را برای متن‌هایی با ساختار پیچیده‌تر فراهم سازد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

One Narrative, Multiple Voices: a Study of the Dialogicality and Multivoicedness in Lullaby for the Dead Girl

نویسنده [English]

  • Amin Izadpanah
Shiraz University
چکیده [English]

 
A.Izadpanah*
Shiraz University
 
Abstract
This paper aims to study and analyze Hamid Reza Shahabadi’s distinguished young adults’ novel, Lullaby for the Dead Girl, based on Mikhail Bakhtin’s theoretical literary framework so as to decide whether the text is dialogical and multi voiced. I have used a reflective content analysis method with a descriptive-interpretive approach to identify the elements that make the novel dialogic and multivoiced. Bakhtin introduces novel as a genre that is multivoiced, against finalization and affirms otherness. He argues that as the diverse and distinct voices in the discourse of the novel carry different values and predispositions, they cannot be fully reconciled and merged into a totality. This gives the novel its unique quality to refrain from a totalized resolution. In the Shahabadi’s novel one can identify elements such as a circle of multiple narrators, multiple shifts of time-place, female narrators, unfinalized resolution, specific location of the events, and concentration on the problems of young girls that make the text multivoiced and dialogical. Besides, the nonlinear and decentered narration of the novel accompanied by multiple shifts in the narrators of the events leads to the enhancements and improvement of young readers’ literary capabilities. The novel somehow helps the reader to recognize its decentralized narration.
 
 
* PhD Candidate of Philosophy of Education, amin423@yahoo.com

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Dialogicality. Multivoicedness
  • Otherness
  • Bakhtin
  • Lullaby for the Dead Girl
آقاپور، فرزانه. (۱۳۹۲). بررسی دنیای فانتزی شش رمان برگزیده‌ی نوجوان ایرانی و غربی. پایان‌‌‌نامه‌ی کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز.
ایگلتون، تری. (۱۳۸۰). پیش‌درآمدی به نظریه‌ی ادبی. ترجمه‌ی عباس مخبر، تهران: مرکز.
بهرامیان، اکرم و همکاران. (۱۳۹۰). «مقایسه‌ی جلوه‌های چندآوایی بختین در نمایشنامه‌ی داستان دور و دراز و سلطان‌بن‌سلطان و به دیار فرنگ به روایت مرد مشکوک محمد چرمشیر و رمان اسفار کاتبان ابوتراب خسروی». مجله‌ی هنرهای نمایشی و موسیقی، ش۴۴، صص۱۳-۲۴.
تودوروف، تزوتان. (۱۳۷۷). منطق گفت‌وگویی. ترجمه‌ی داریوش کریمی، تهران:  مرکز.
جوکاری، مهناز و بهی حدائق. (۱۳۹۵). «بررسی میزان نفوذ ایدئولوژی در رمان نوجوان لالایی برای دختر مرده؛ با بهره‌گیری از رویکرد چندصدایی باختین در گفتمان روایی». مجموعه‌مقالات پنجمین همایش ملی ادبیات کودک و نوجوان. صص۳۷۴-۳۹۴.
دزفولیان راد، کاظم و عیسی امن‌خانی. (۱۳۸۸). «دیگری و نقش آن در داستان‌های شاهنامه». فصلنامه‌ی پژوهش زبان و ادب فارسی، ش۱۳، صص۱-۲۳.
ــــــــــــــــــ و معصومه طالبی. (۱۳۸۹). «مقایسه‌ی اساطیر ایران و یونان بر پایه‌ی اندیشه‌‌های باختین». نشریه‌ی ادبیات تطبیقی، س۲، ش۳، صص۹۷-۱۱۵.
شاه‌آبادی، حمیدرضا. (۱۳۹۰). لالایی برای دختر مرده. تهران: افق.
غلامحسین‌زاده، غریب‌رضا. (۱۳۸۱). دنیای تک‌آوایی و چندآوایی در رمان ماجراهای هاکلبری فین؛ قرائتی براساس آئینه منطق مکالمه میخائیل باختین. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز.
گال، مردیت و همکاران. (۱۳۹۰). روش‌های تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی. ترجمه‌ی گروه مترجمان، تهران: سمت.
نیکولایوا، ماریا (۱۳۸۷). «بزرگ‌شدن، دوراهیِ ادبیات کودک»، در: دیگرخوانی‌های ناگزیر؛ رویکردهای نقد و نظریه‌ی ادبیات کودک. به‌کوشش مرتضی خسرونژاد، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان. صص۴۹۷-۵۳۹.
Arendt, H. (1958). The Human Condition. Chicago: University of Chicago Press.
Bakhtin, M. M. (1986). Speech Genres and Other Late Essays. Austin: university of Texas.
-------------------. (1981). The Dialogic Imagination. Trans by C. Emerson & M. Holquist. Austin: university of Texas.
-------------------. (1984). Problems of Dostoyevsky’s Poetics. Edited and Trans by C. Emerson. Manchester: Manchester University Press.
-------------------. (1990). Art and Answerability. Trans by K. Brostrom. Austin: University of Texas.
Dentith, S. (1995). Bakhtinian Thought. London: Rutledge.
Elick, L. C. (2001). “Animal Carnivals: A Bakhtinian Reading of C. S. Lewis’s The Magician’s Nephew and P. L. Travers’s Mary Poppins”. Conventions of Children's Literature: Then and Now. 35 (3),pp. 454-470.

Ezzy, D. (2002). Qualitative Analysis: Practice and Innovation. London: Rutledge.

Guerin, W. L. et al. (2005). A Handbook of Critical Approaches to literature. Oxford: oxford University Press.

Hall, J. (2010). “Embracing the abject other: the Carnival imagery of Harry Potter”. Children's Literature in Education. 42 (1), pp 70-89.

Holquist, M. (1997). Dialogism: Bakhtin and his world. London: Rutledge.
Maykut, P. S. & Morehouse, R. E. (1994). Beginning Qualitative Research: A Philosophic and Practical Guide. London, Washington D.C: Falmer Press.
Nikolajeva, M. (1998). “Exit children’s literature”. The lion and the unicorn, 22 (2), pp. 221-236.
------------------. (2002). “Fairy tales in society’s service”.Marvels & Tales. 6 (2), pp171-187.