ساختار روایت در لالایی‌های ایرانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه یزد

چکیده

لالایی­های ایرانی بخشی از ترانه­های عامیانه و ماندگار و کهن ایرانی است که ریشه در گذشته­های دور دارد. سراینده‌ی نخستین لالایی­ها بر ما معلوم نیست؛ اما سادگی زبان و نیز کاربردی بودن آن‌ها در میان مردم دوره­های مختلف، یکی از رازهای ماندگاری این ابیات زیبا است. لالایی­ها افزون بر آن‌که نوای آرام‌بخشی برای خواب کودک بوده­اند، راهی برای بیان دردها و رنج­های مادران نیز بوده‌اند و این خود پیوندی میان ادبیات زنان و ادبیات کودکان برقرارکرده است. مادر، کودک را هم‌راز خود دانسته و از نگفته‌های خود با او سخن گفته است. این سخنان شنیدنی هرچند که ساده بیان شده­اند؛ اما در خود ساختاری دارند که در این مقاله، از دیدگاه روایت‌شناسانه بررسی شده است. در پژوهش حاضر نخست به بیان شاعرانگی در لالایی­ها و سپس به توضیح چیستی روایت و ساختار آن و در پایان به بررسی ساختار روایت در لالایی­ها پرداخته­ایم. در این لالایی­های همچون یک داستان، ساختار روایت با بخش­هایی چون زمان، مکان، راوی، بازگشت به گذشته، کنش رو به اوج، بحران یا گره‌فکنی و گره‌گشایی و... دیده می­شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Narrative Structure in Iranian Lullabies

چکیده [English]



Y. Jalali Pandary*             S. Pakzamir**
Yazd University
 
Iranian lallayi part of folk songs and ancient Iranian and lasting roots in the distant past is. Warbler on our first lallayi  unknown. But simply language and applied them being among people of different courses one of the secrets of staying in this beautiful verses. lallayi  addition to the Melody of sedation for sleep child have their way of expressing pain and suffering of mothers also has. and this link between women's literature and children's literature established has. sympathetic child's mother and his knowledge of his  told he has spoken with. these words audible, although simple, are expressed in  but its structure that this article from the perspective of sociological study is narrative. research We first expressed in poetry s  lallayi and then explain quiddity And at the end of its narrative structure and narrative structure to review the lallayi  discussed -'ve. in  Iranian lallayi as it is in the text, like a story  narrative structure with sections such as time, place, narrator, returning to the past, to the peak of action, or node Fkny crisis and relief and ... be seen.
 
 
* Associate professor of Persian language and literature, jalali@yazduni.ac.ir.           
** M.A Student of Persian Language and Literature, spakzamir@yahoo.com.
Received: 05/22/2011          Accepted: 11/9/2011
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key Words: Narrative
  • Lallayi
  • Narrator
  • Folk literature
آسابرگر، آرتور. (1380) روایت در فرهنگ عامیانه، رسانه و زندگی روزمره. ترجمه‌ی محمدرضا لیراوی، تهران: سروش.
بهار، محمدتقی. (1382). «فهلویات». بهار و ادب فارسی، به کوشش محمد گلبن، تهران: علمی و فرهنگی، ج1، صص125-134.
بیاد، مریم و نعمتی، فاطمه. (1384). «کانون‌سازی در روایت». فصلنامه‌ی پژوهش‌های ادبی، شماره‌ی 7، صص-83-108.
جاوید، هوشنگ و جرجانی، موسی. (1370). آواهای روحنواز (مجموعه لالایی‌های ایرانی). تهران: حوزه‌ی هنری سازمان تبلیغات اسلامی.                                                        
حسن­لی، کاووس. (1382). «لالایی­های مخملین نگاهی به خاستگاه و مضامین لالایی‌های ایرانی». مجله‌ی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال 1، شماره‌ی پاییز و زمستان، صص61-80.                                                    
شمیسا، سیروس. (1374). در معرفت شعر (گزیده المعجم فی معاییر اشعارالعجم). تهران: سخن.                                                                                                                 
فرازمند، تورج. (1371). «ترانه­های عامیانه». فرهنگ اصطلاحات ادبی، به کوشش سیما داد، تهران: مروارید، صص 59-62.                                                                                   
عطاری، مهسان. (1381). «لالایی». فرهنگ‌نامه‌ی ادبی فارسی. به سرپرستی حسن انوشه، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، صص1206- 1207.                                       
عمرانی، سیدابراهیم. (1381). لالایی‌‌های ایرانی. تهران: پیوند نو.               
مدبری، محمود و حسینی سروری، نجمه. (1387). «از تاریخ روایی تا روایت داستانی». مجله‌ی گوهر گویا، سال2، شماره‌ی6، صص1-28. 
میرصادقی، میمنت. (1377). واژه‌نامه‌ی هنر داستاننویسی. تهران: کتاب مهناز.                  
نصیب، سیدامیدعلی. (1383). «ترانه­های مادرانه (لالایی­ها) از منظر مردم‌شناسی». فرهنگ یزد، سال 6، شماره‌ی 21، صص45- 58.
والاس، مارتین. (1386). نظریه­های روایت. ترجمه‌ی محمد شهبا، تهران: هرمس.             
همایونی، صادق. (بی‌تا). یک هزار و چهارصد ترانه‌ی محلی. شیراز: کانون تربیت شیراز.
هدایت، صادق. (1383). نوشته­های پراکنده. گردآوری حسن قائمیان، تهران: جامه‌دران.