جهان تازه استقلال‌یافته‌ی کودکان: جستاری در انسان‌شناسی ادبیات کودک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه تهران

چکیده

تمایز مهم­ترین مؤلفه­ی مدرنیته است که بزرگان علوم اجتماعی از امیل دورکیم گرفته تا پییر بوردیو بر آن تأکید کرده­اند. بر مبنای این رویکردهای نظری می­توان جهان کودکان را با توجه به تأخر تکوین عینی و ذهنی آن به منزله­ی یک میدان اجتماعی متمایز به­ شمار آورد. بر این اساس میدان کودکی سرزمین تازه استقلال یافته­ای است که متأسفانه میدان­های اجتماعی دیگر، به ویژه سرزمین بزرگ­سالی به قلمرو آن تعرض می‌کنند و می­کوشند آن را تحت الحمایه­ی خود قرار دهند. برای ممانعت از این واقعه باید نسبت به قانون اساسی سرزمین کودکی و قواعد عملکرد این میدان آگاهی یافت. انسان­شناسی کودکی یکی از مهم­ترین رشته­هایی است که می­تواند به شناخت این قواعد راهنما یاری دهد تا در پرتو آن­ها منطق متفاوت کنش کودکان بهتر دریافت شود. شاید مهم­ترین قاعده­ی این سرزمین، تمایزنایافتگی آن باشد به گونه­ای که جلوه­هایش را در تمایزنایافتگی جنسیتی، طبقاتی، قومیتی، ملیتی و حتی زیبایی­شناختی می­توان مشاهده کرد. همه­ی این تمایزات در یک کلام، حاصل اجتماعی شدن کودکان است که با سرپرستی بزرگ­سالان و آموزه­های آن­ها تحقق می­یابد و گرنه در بازی آزادانه­ی کودکان با هم، نشانی از این تمایزات دیده نمی­شود. ادبیات کودک یکی از شاه­راه­های مهم اجتماعی کردن کودکان به شمار می­رود که متأسفانه به­دلیل بی­خبری نویسندگان بزرگسال از قواعد عمل در جهان کودکی، به ابزار نرم سرکوب کودکان تبدیل شده است. در این جستار می­کوشیم برای نمونه چند متن برگزیده از ادبیات کودک مانند جوجه اردک زشت، اثر هانس کریستین آندرسن و ماهی سیاه کوچولو، اثر صمد بهرنگی را تحلیل نماییم تا زیرساخت تمایزگرایانه آن­ها آشکار گردد. این تمایزات به هر روی ریشه در ایدئولوژی روشنگری و مدرنیته دارد. نتیجه این است که کودکان این تمایزات را به شکل دیگری درمی­یابند و قرائت آن­ها از داستان­های کودکان متفاوت از نویسندگان این آثار است و حتی ترجیح زیبایی­شناختی آن­ها با اولویت نمایندگان ادبیات کودک هم­خوانی ندارد.
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Newly Independent World of Children: A Study of the Anthropology of Children’s Literature

چکیده [English]

Dr. S. Parastesh
University of Tehran
shahramparastesh@gmail.com
Abstract
Distinction as the most important component of modernity has been emphasized by a wide range of scholars from Emil Durkheim to Pierre Bourdieu. From a theoretical perspective the children’s world is one of the distinctive social worlds, but other worlds such as adult’s world have colonized it. Recognizing its main rules and guidelines will help to avoid such colonization. Anthropology of childhood is one of the scientific disciplines which try to study these guidelines and rules. These rules make the different logic of children’s behavior understandable. Probably indistinctiveness is the most important rule of this field represented as sexual, class, ethnic, national and even aesthetic indistinctiveness. But the process of socialization reproduces distinctions because children do not have any ideas about them before being taught; we do not notice them them when children are playing freely. Children’s literature is an important tool to socialize children.  Unfortunately children have been colonized by this literature because adult writers do not have enough knowledge about the main rules of children’s world. This article intends to show the distinctive foundations of three selected children’s stories. The first one is The Ugly Duckling by Anderson; the second one is The Little Black Fish by Behrangy and the third one is The Sock Suicide by María Asun Landa. The results of this study show that children do not read stories like their authors and do not get the same meaning.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Field of Literary Production
  • The Republic of Letters
  •   Distinction
  •   Children’s literature
  •   Childhood
  • Anthropology of Childhood.   
آزاد ارمکی، تقی (1380). مدرنیته­ی ایرانی. تهران: اجتماع.
برمن، مارشال (1379).تجربه­ی مدرنیته. ترجمه­ی مراد فرهادپور. تهران: طرح نو.
بوردیو، پییر (1375). «جامعه­شناسی و ادبیات: آموزش عاطفی فلوبر». ترجمه­ی یوسف اباذری. فصلنامه فلسفی، ادبی و فرهنگی ارغنون، سال سوم، شماره­ی 9 و 10، بهار و تابستان 1379.
بوردیو، پییر (1380). نظریه کنش. ترجمه­ی مرتضی مردیها، تهران: نقش و نگار.
ــــــــــ (1379).«تکوین تاریخی زیبایی شناسی ناب». ترجمه­ی مراد فرهادپور. فصلنامه­ی فلسفی، ادبی، فرهنگی ارغنون، تهران، شماره 17.
دورکیم، امیل (1369). درباره­ی تقسیم کار اجتماعی. ترجمه­ی باقر پرهام. تهران: کتاب‌سرای بابل.
تورن، آلن (1380).نقد مدرنیته. ترجمه‌ی مرتضی مردیها. تهران: گام نو.
شوتز، آلفرد (1373).«دون کیشوت و واقعیت اجتماعی». ترجمه­ی حسن چاووشیان. فصلنامه­ی فلسفی، ادبی و فرهنگی ارغنون، شماره 3.
فلکی، محمود (1373).نگاهی به شعر نیما. تهران: مروارید.
فوکو، میشل (1378). نظم گفتار. ترجمه­ی باقر پرهام. تهران: آگه.
ــــــــــ (1382). تاریخ جنون. ترجمه­ی فاطمه ولیانی. تهران: هرمس.
مید، مارگارت (1365). بلوغ در ساموآ. ترجمه­ی مهین میلانی. تهران: ویس.
وبر، ماکس (1368). دانشمند و سیاستمدار. ترجمه­ی احمد نقیب­زاده. تهران: دانشگاه تهران.
ب. انگلیسی
Aries, P. (1962). Centuries of childhood: A social history of family life, New York: Vintage Books.
Bourdieu, P. (1984). Distinction: A social critique of the judgement of taste. Translated by Richard Nice, Routledge & Keagan Paul.
--------------- (1993). The field of cultural production. Cambridge: Polity Press.
--------------- (1996).The rules of art: Genesis of structure of the literary field. Translated by Susan Emanuel, Cambridge: Polity Press.
Fowler, B. (1998).Pierre Bourdieu & cultural theory. London: Sage Publications.
Swartz, D. (1997). Culture & power: The sociology of Pierre Bourdieu, Chicago: The University of Chicago Press.
Wilson, E. (2003). Bohemians. London: Tauris Parke Paperbacks.