مقایسه‌ی تحلیلِ انتقادیِ گفتمان داستان‌های کوتاه معاصر بزرگ‌سالان و داستان‌های کوتاه معاصر نوجوانان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه شیراز

چکیده

این تحقیق به بررسی و مقایسه­ی ساختارها و مؤلفه­های گفتمان­مدار موجود در داستان‌های کوتاه معاصر بزرگ­سال و نوجوان پرداخته و سعی در بیان این مطلب دارد که تا چه حد و به چه منظور نویسندگان ادبی در آثار خود از این ساختارها و مؤلفه­ها استفاده کرده و با پوشیدگی سخن می­گویند. بر این اساس،10 داستان کوتاه بزرگ­سال و 10 داستان کوتاه نوجوان انتخاب و بررسی شد. تعداد ساختارهای گفتمان­مدار موجود در متن بر اساس الگوی ون­لیوون، تعیین و شمارش شد. طول متن داستان‌ها نیز با استفاده از شمارش واحدهای پایانی مشخص گردید. در ادامه درصد به­کارگیری مؤلفه‌ها در هر گروه از داستان‌ها محاسبه شد و هم­چنین به منظور تعیین معناداری تفاوت میان این دو گروه از روش مجذور خی استفاده شد. نتایج حاصل به شرح زیر بود:1. در متون ادبی افزونه بر مؤلفه­های مطرح شده در الگوی ون­لیوون، مؤلفه­های گفتمان­مدار دیگری نیز دیده می­شود که پنهان­کاری را در پی دارد.2. تفاوت داستان‌های بزرگ­سالان و نوجوانان در میزان استفاده از مؤلفه­های گفتمان­مدار معنادار نیست.3. استفاده از مؤلفه­های ادبی در داستان‌های نوجوانان بیش از بزرگ­سالان است.
4. استفاده از ساختارهای گفتمان­مدار موجود در متون ادبی بیشتر به منظور بیان ایدئولوژی به معنی بیان ارزش­های اجتماعی و فرهنگی است.5. ادبیات هم می­تواند به صورت ابزاری در دست جناح­های مختلف برای بیان ایدئولوژی به معنی ترویج گرایش­های گروهی قرارگیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Juveniles' and Adults' Contemporary Short Stories within the Framework of Critical Discourse Analysis

چکیده [English]

Dr. L. Yarmohammadi               Dr. M. Yamini            L. Ghanbari
Shiraz University
ghanbari.l@gmail.com
 
Abstract
Critical Discourse Analysis intends to reveal the interaction between language, power and ideology. To do so, it tries to uncover the discursive features by which power and ideology are inherent in language. CDA has been usually applied to political texts. The aim of this study is to analyze and compare the discursive features in juveniles' and adults' short stories to find how and to what extent, literature writers use these features and conceal their ideas. To this end, 10 adults' and 10 juveniles' short stories were selected. Discursive features in these texts were examined on the basis of Van Leewen's model. T-unit was utilized to determine the length of the stories. Then, the percentage of the discursive features was determined in both kinds of stories. Also chi-square (X2) was calculated to show the significance of the differences between the two groups of books. The results are as follows:In literature, there are some other discursive features which are used for concealment.The difference between juvenile and adult short stories in using the discursive features is not significant. Adult short stories apply more discursive features than juvenile short stories.There are more literary features in juveniles' short stories than adults' ones.Discursive features in literature are not used to conceal the reality, but to reveal and emphasize it.Literary texts can also be used to exert power for political purposes.
 
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Critical Discourse Analysis
  • Language
  •   Power
  • Ideology
  •    Linguistics & Literature
  •   Discursive features
  •   Literary texts
آل­احمد، جلال (1378). «زیرابیها»: از رنجی که می بریم. جلال آل احمد. تهران: مجید.
استیونز، جان (1387). «ایدئولوژی و گفتمان روایی در ادبیات داستانی کودک»: دیگرخوانیهای ناگزیر. مرتضی خسرونژاد. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
اعتصام الملک، یوسف (1358). «نیرنگ سیاسی»: دریای گوهر. مهدی حمیدی. تهران: امیرکبیر.
باطنی، محمدرضا (1372). توصیف ساختمان دستوری زبان فارسی. تهران: امیرکبیر.
بایرامی، محمدرضا (1379). «همراهان»: همراهان. محمدرضا بایرامی. تهران: مدرسه.
پرتو، شین (1357). «از این در یا از آن در»: دریای گوهر. مهدی حمیدی. تهران: امیرکبیر.
توللی، فریدون (1358). «امنیت»: دریای گوهر. مهدی حمیدی. تهران: امیرکبیر.
جهانگیریان، عباس (1381). هامون و دریا. تهران: تضمین دانش.
جمال­زاده، محمدعلی (1358). «دوستی خاله خرسه»: دریای گوهر. مهدی حمیدی  تهران: امیرکبیر.
چوبک، صادق (1358). «یحیی»: دریای گوهر. مهدی حمیدی. تهران: امیرکبیر.
حجازی، محمد (1358). «مادر زن»: دریای گوهر. مهدی حمیدی. تهران: امیرکبیر.
حسن­زاده، فرهاد (1376). «سمفونی حمام»: سمفونی حمام.  فرهاد حسن­زاده. تهران: قدیانی.
حمیدی، مهدی (1358). دریای گوهر. تهران: امیرکبیر.
حیدری تبریزی، حسین (1382). شیوه‏های تصویرسازی کارگزاران اجتماعی در گفتمان فارسی: تحلیل توجیهی گفتمان با عنایت به مؤلفه‏های جامعه­شناختی – معنایی. دست نویس.
داد، سیما (1371). فرهنگ اصطلاحات ادبی. تهران: مروارید.
درویشیان، علی‌اشرف (1357). «بابای معصومه»: فصل نان. علی­اشرف درویشیان. تهران: روزبهان.
رهگذر، رضا (1361). «جایزه»: جایزه. رضا رهگذر. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
صمیم بنی‌هاشم، ابوالحسن (1371). مطالعه­ی رشد نحوی نوشتاری در میان دانش آموزان. پایان‌‌نامه کارشناسی‌ارشد، شیراز: دانشگاه شیراز.
عموزاده خلیلی، فریدون (1379). «دو خرمای نارس»: دو خرمای نارس. فریدون عموزاده خلیلی. تهران: قدیانی.
غفارزادگان، داوود (1380). «موفرفری»: موفرفری. داوود غفارزادگان. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
کلهر، فریبا (1380). «فریاد زدن یک گنج است»: قصه‏های یک دقیقه‏ای. فریبا کلهر.  تهران: حنانه.
گلستان، ابراهیم (1346). «ظهر گرم تیر»: شکار سایه. ابراهیم گلستان. تهران: روزن.
مرادی کرمانی، علی­رضا (1381). «عاشق کتاب»: قصه‏های مجید. علی­رضا مرادی. تهران: معین.
مشکوه­الدینی، مهدی (1374). دستور زبان فارسی. مشهد: دانشگاه فردوسی.
معینی علمداری، جهانگیر (1380). موانع نشانه­شناختی گفتگوی تمدن‌ها. تهران: مرکز بین‌المللی گفتگوی تمدن‌ها.
نفیسی، سعید (1358). «منطقه­ی بیچارگی»: دریای گوهر. مهدی حمیدی. تهران: امیرکبیر.
هانت، پیتر (1382). دیدگاه­های نظری و انتقادی در ادبیات کودکان. تهران: کوثر فاطمی.
هدایت، صادق (1358). «گجسته دژ»: دریای گوهر. مهدی حمیدی. تهران: امیرکبیر.
یار‏محمدی، لطف­اله (1379). «بهره‏گیری مترجم از تحلیل‏گفتمان». مترجم، سال نهم،
شماره­ی 32.
یوسفی، محمدرضا (1379). «چقدر ماهی‏ها را دوست دارم»: گزیده­ی ادبیات معاصر. محمدرضا یوسفی. تهران: کتاب نیستان.
Fairclough، N. (1989) Language and power. London: Longman.
Van Leewen، T. A. (1996). The representation of social actors، in Colthard، C. R. and Colthard، m. (Ed.)، Text and practice. London: Routledge.
Yule، G. (1996). The study of language. Cambridge: University Press.