«بررسی چگونگی رویکرد به شهر در شعر نوجوان ایران»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه شیراز

2 استاد بخش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز

چکیده

در این پژوهش کوشش شده، تا با رهیافتی آماری و توصیفی-تحلیلی، چگونگی رویکرد به «شهر» در شعر نوجوان، بررسی شود. برای این منظور 15 تن از شاعران کودک و نوجوان گزینش شدند، سپس از میان آن دسته از مجموعه­هایی که برای گروه­های سنی «ج تا ه» سروده شده بودند، یک تا پنج مجموعه­ی شعری برگزیده، انتخاب شد، تا با درنظرگرفتن سیر تاریخی اشعار، تناسب این مضمون برای نوجوانان و تحول آن تا سال1390 بررسی شود. نتایج نشان داد که شهرستیزی و طبیعت­ستایی، نارضایتی از مهاجرت به شهر، فقر شهری و بمباران شهرها در جنگ تحمیلی، رایج‌ترین مضامین در پیوند با رویکرد به شهر در شعر نوجوان هستند که اغلب، شایستگی­های لازم برای پذیرفته­شدن از سوی مخاطب را ندارند؛ همچنین، در رویکرد به عناصر زندگی شهری معاصر، مانند نام شهرها و فناوری­های جدید، فقط در شعر معدودی از شاعران تحول و نواندیشی صورت گرفته و در سایر آثار، در سطوح زبانی باقی مانده است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating Attitudes toward the City in Iranian Adolescent Poetry

نویسندگان [English]

  • Mahsa Momennasab 1
  • Mohammad hossein Karami 2
1 Shiraz University
2 Shiraz University
چکیده [English]

 
Mahsa Momennasab, Ph.D. in Lyrical Literature; Shiraz University.
momennasab.m@gmail.com
 
Mohammadhossein Karami, Ph.D.; Professor of Persian Language and Literature, Shiraz University
mohamadhkarami@gmail.com
 
Introduction
If we consider literature as an important tool in acculturation and interaction of human beings, and if we consider the city as the main context of human life in the contemporary era, we can detect the special role of literature in representing the facts and values of the contemporary urban societies in the works of poets and writers. Adolescent poetry as one of the achievements of contemporary literature can be a link between today's generation and the realities of today’s world. The increasing expansion of mass communication devices, internet games, numerous social networks and countless satellite networks make the teenagers’ lives and experiences wider and wider every day and expose them to a huge amount of colorful data in the shortest time.
Nowadays, over the course of a few years, we have experienced a generation gap equal to multiple generations in Iranian history; therefore, the realities and the ideals of urban life should be presented in adolescent poetry as they are and as they should be in order to draw the readers' attention and make them familiar the world around them. Hence, it is important to investigate attitudes toward the city in adolescent poetry in order to identify poems with such contents and assess their correspondence with the perceptions of the readers.
 
 
Methodology and Review of Literature
Using a statistical and descriptive-analytical approach along with library and documentary tools, this study deals with the approaches towards the city in adolescent poetry.  From among the large number of children's and adolescents’ poets, 15 poets who were most prolific and experienced and belonged to different generations were selected. Then, from among the works of each poet, one to five acclaimed poetry collections were selected. As a result, 63 poetry collections were selected based on the criteria of the time of their composition (from 1979 to 2012), the number of their reprints and the awards they received. Afterwards, notes were taken from signs that were somehow related with elements of urban life.
Apart from some short essays, there are only a few studies that focus on the relationship between the values of the contemporary life and children’s and adolescents’ literature; for example, some articles in volumes 45 and 46 of The Journal of Children’s and Adolescents’ Literature; as well as “The analysis of the urban environment and its elements in children’s and adolescents’ fiction from 1991 to 2000” (Asadi & Hassanli, 2011: 33–60); and “Studying the urban environment and its elements in children’s and adolescents’ stories” (Pirsoufi & Hassanli, 2011: 1-30), in which urban elements are identified in a number of short and long stories of the 1970s. However, no articles or texts related to the subject of this study and focusing on the genre of poetry were found.
 
Discussion
From among the 1026 poems in the 63 collections of adolescent poetry investigated in this study, 209 poems featured at least one element of the city or the urban life, either independently or in the form of comparison between urban and rural life, or in the combination of nature and the city.
Elements of the urban environment can be found more in the works of some poets, such as Abbas Tarbon (26 times), Erfan Nazar-Ahari (18 times), Rudabeh Hamzaei (13 times) and Boyouk Maleki (18 times).
The main theme is the bitterness toward the city and the obvious conflict between the city and the village and nature. There are several reasons for this conflict and alienation from the urban environment: differences in the structure of urban and rural life; the remembrance of sweet childhood memories in the village; the demolition of old buildings and houses in the city; the speed, the hustle and bustle, and the anxiety of urban environment.
The elements and the instruments of the contemporary society comprise some of the images of adolescent poetry. Some of these instruments are technologies and machines with which we are constantly dealing in today's life; such as Pride (an Iranian brand of automobiles), Volkswagen and the highway (cf. Nazar-Ahari, 2007: 20), radio and news (cf. Mirzadeh, 2003: 60), bus (Tarbon, 2009B: 5-7; Lotf-Allah, 1995: 5-7; Mazinani, 1997), train (cf. Hamzei, 1997: 35), lights and electricity (Salehi, 1998: 26; Keshavarz, 1997B: 7; Kianoosh, 2000: 32-33) and cassette players (Shabani, 2001: 12).
Only a limited number of cities, from among numerous cities in Iran with diverse cultures, are mentioned in the poems; namely, Tehran (Shabani, 2001: 13), Ahvaz (Shabani, 1996: 20; Kianoosh, 2000: 100), Masouleh (Nazar-Ahari, 2008: 12-13), Khomein (Mirzadeh, 1995: 4) and Isfahan (Kianoosh, 1994: 162).
From among all the various occupations and organizations that are linked with the city, adolescent poets have paid attention only to a handful of persons: postman, street sweeper, potter, nurse, dentist, constructor, shoe-shiner, construction worker, factory worker, cigarette-seller, sugar-beet-seller dry-bread-gatherer, fruit- and vegetable-seller, peddler, teacher, florist and real estate agent.
 
Conclusion
Findings show that in adolescent poetry, the city has been mainly associated with a negative attitude. Praising nature, despising the city and comparing the polluted atmosphere of the city with the natural beauties of the countryside are the main themes of the poems. These works narrate the experiences of the poets' past lives with a stereotypically nostalgic view; therefore, they do not conform to the experiences of contemporary adolescents and cannot gain their attention.
Many modern urban elements are missing in the adolescent poetry of the AH 70s and AH 80s. Even if they are mentioned in some works by some poets, they do not display a change in their intellectual system of thought. With a few exceptions like Abbas Tarbon, Erfan Nazar-Ahari, Rudabeh Hamzaei, Iranian poets do not show a tendency toward a fresh look at urban life, and their innovations are limited to the level of language, without taking advantage of new expressive affordances of contemporary poetry.
 
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: urban life
  • adolescent poetry
  • city and village
  • urban elements
ابراهیمی، جعفر.(1386). رازهایی در باد. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
اسدی، سمانه؛ حسن­لی، کاووس.(1390). «تحلیل محیط شهری و عناصر آن در داستان‌های کودک و نوجوان  از سال 1370- 1379». مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز، سال2، شماره­ی2، صص 33-60.
افشارکهن، جواد؛ ربانی، رسول.(1387). «بحران شهرنشینی در ایران: درآمدی جامعه‌شناختی بر آسیب­شناسی جامعه­ی شهری در ایران». مطالعات علوم اجتماعی دانشکده­ی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، سال4، صص 35-57.
پوروهّاب، محمود.(1384). همیشه کسی هست. تهران: به نشر، کتاب­های پروانه.
ـــــــــــــــــ (1388). تو با ما قدم می زنی. تهران: امیرکبیر.
پیرصوفی­املشی، زهرا؛ حسن­لی، کاووس.(1390). «بررسی محیط شهری و عناصر آن در داستان­های کودک و نوجوان از سال 1360 تا 1369 هجری شمسی». پژوهشنامه­ی زبان و ادبیات فارسی(گوهر گویا)، سال5، شماره­ی4، صص 1-30.
تربن، عباس (1386). عشق‌های لنگه‌به‌لنگه. تهران: پیدایش.
__________.(1387الف). ماه روی صندلی. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
__________.(1387ب). ایستگاه لاغری. تهران: مؤسسه نشر شهر.
حسن­لی، کاووس.(1383). گونه­های نوآوری در شعر معاصر ایران. تهران:ثالث.
حمزه ای، رودابه.(1375). مجموعه­­ای از مهربانی. تهران: حوزه­ی هنری.
_____________.(1390). آقا مهدی­جان سلام. تهران: سوره مهر.
ربانی، رسول.(1385). جامعه­شناسی شهری. اصفهان: دانشگاه اصفهان.
رحماندوست، مصطفی.(1379). پشت این پنجره­ها. تهران: سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی.
_________________.(1380).آسمان هنوز هم آبی است. تهران: محراب قلم.
_________________.(1383). ترانه­های عاشقانه. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
رهنما، شاهین.(1380). اگر کسی بخندد. تهران: منادی تربیت.
شعبان­نژاد، افسانه. (1369). شیشه آواز. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
______________.(1374). جشن گنجشک­ها. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
______________.(1376). پونه­ها و پروانه­ها. تهران: سروش.
______________.(1380). یک کاسه شبنم. تهران: مدرسه.
شعبانی، اسدالله.(1374). ساز شاخه­ها. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
____________.(1376). شیشه­های آسمان. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
____________.(1380). خانه­ی پروانه­ها. تهران: مدرسه.
شفیعی­کدکنی، محمدرضا.(1380). ادوار شعر فارسی. تهران: سخن.
____________________. (1386). صورخیال در شعر فارسی.تهران: آگاه.
صالحی، آتوسا. (1377). ترانه­ای برای باران. تهران: سروش.
____________.(1390). دلم برای تو تنگ است. تهران: پیدایش.
کشاورز، ناصر.(1376الف). آه پونه. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
___________.(1376ب). بوی گردوهای کال. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
___________.(1383). از این طرف لطفا فقط هیس. مشهد: به­نشر-کتاب­های پروانه.
کیانوش، محمود.(1378). بچه­های جهان. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
لطف­الله، داوود.(1373). احوالپرسی چترها. تهران: زلال.
مزینانی، محمدکاظم.(1374). نان و شبنم. تهران: قدیانی.
_______________.(1375). آب یعنی: ماهی. تهران: نهاد هنر و ادبیات.
ملکی، بیوک.(1376). بر بال رنگین کمان. تهران: سروش.
__________.(1385). در پیاده رو. تهران: مؤسسه­ی فرهنگی منادی تربیت.
میرزاده، سیداحمد.(1379). شبی که ماه می خندید. مشهد: آستان قدس رضوی، به نشر.
______________.(1382). آخرین شب پلنگ. مشهد: به نشر.
______________. (1390). مهربان مثل باران. قم: بوستان کتاب قم.
نظرآهاری، عرفان. (1384). چای با طعم خدا. تهران: افق.
_____________.(1386). کوله پشتی­ات کجاست؟. مشهد: به نشر، کتاب­های پروانه.
_____________.(1386). روی تخته­سیاه جهان با گچ نور بنویس. تهران: مؤسسه­ی نور.
یوسفی، غلامحسین(1356). چشمه­ی روشن. تهران: علمی.