مقایسۀ قصۀ «خیر و شر» در هفت‌پیکر با بازنویسی آن به گویش بختیاری از نظر روایت‌مندی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران

چکیده

هدف این پژوهش، مقایسه­ی قصه­ی خیر و شر در هفت­پیکر نظامی، با روایت بازنویسی­ شده­ی آن در فرهنگ بختیاری از نظر روایتمندی است تا نشان داده شود با توجه به دیدگاه نیکولایوا درباره­ی روایتمندی داستان­های کودکان، روایت بازنویسی ­شده چه ویژگی­هایی یافته و همچنین نوع نگرش به کودک و انتظارها از وی در فرهنگ بختیاری، چه تأثیری بر بازنویسی داشته است. براساس این، عناصر داستانی در این دو قصه مانند شروع، تعلیق، گره­افکنی، پایان، شخصیت، زاویه­ی دید، زمان و مکان بررسی شد. نتایج پژوهش، نشان می­دهد بسیاری از عناصر داستان، تغییر داده شده است تا روایت بازنویسی­ شده، با فهم مخاطب کودک متناسب شود. همچنین نوع نگرش به کودکان در فرهنگ بختیاری، باعث تغییرهایی در قصه­ی بازنویسی­­شده گردیده است. پذیرش از سوی خانواده و شیوه­ی اعتماد به دیگران، ازجمله ارزش­ها و هنجارهایی هستند که در فرهنگ بختیاری، کودکان باید بیاموزند و در قصه­ی بازنویسی­شده نیز بر آن­ها تأکید شده است. نگرش منفی به خشونت، باعث شده است تا داستان پایان خوشی داشته باشد. نامناسب­دانستن موضوع عشق برای کودکان، موجب شده تا این صحنه در قصه­ی بازنویسی­شده بسیار خلاصه روایت شود. اهمیت­دادن به تجربه­ی زیستی کودکان و اصل همذات­پنداری، سبب شده است تا زمان و مکان داستان، به منطقه­ی عشایری بختیاری تغییر داده و در سن و نقش شخصیت­ها تغییرهایی ایجاد شود. با توجه به این مسئله که در فرهنگ بختیاری، کودکان باید در حل مشکلات زندگی نقش­آفرین باشند، در روایت بختیاری، برخلاف نگرش جبرگرایانه در روایت نظامی، شخصیت­ها نقش فعّال­تری یافته­اند.
واژه­های کلیدی: بازنویسی، روایت­مندی، فرهنگ بختیاری، قصه ­ی خیر و شر، نظامی، نیکولایوا.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Comparison of the Story “Good and Evil” in Nezami’s Haft-Peykar with Its Rewriting in Bakhtiari Dialect in Terms of Narrativity

نویسنده [English]

  • Ebrahim Zaheri abdevand
Assistant Professor of Persian language and literature of Shahr-e-Kord University
چکیده [English]

 Ebrahim Zaheri Abdevand
Assistant Professor of Persian language and literature, Shahrekord University
 
 
Introduction
There are different types of rewriting and recreating, one of which is the rewriting and the recreating of the classic Persian texts for children. This can be done in the standard language or in one of the dialects. At any rate, creative writers can use this method to make children familiar with classic Persian works and create a link between the culture of today and of yesterday. This plays an important role in preserving the cultural identity in every society. Rewriting and recreating lead to the reconstruction of the cultural and social past of a nation tailored to the present time; and in this way, the individuals, especially children and adolescents, can get familiar with different components of that culture and society and adopt their identity from that culture. Nizami's works are among the literary works which have received attention from various poets and writers of the past and the present and they have been recreated or rewritten in different ways. The present research aims to compare the "Good and Evil Tale" in Haft Peykar with its rewritten narrative in Bakhtiari dialect based on Nikolajeva's theory with regard to the narrativity of the children's literature. The reason behind choosing Nikolajeva's theory is that she has paid attention to the narrativity in children's literature and proposed the narratology theory for children's literature.
 
Method, Objectives, and Research Background
This study is conducted using a documentary method. There are quite a number of scholarly articles, books and theses on the subject of rewriting and recreating, which have either compared the original text with the rewritten one in terms of the story elements or have explored the characteristics of the rewritten texts. Shaykh dar Bouteh by Jafar Payvar, "Rewriting the narrative poems Panj-Ganj [Five Treasures] in the contemporary literature of Iran" by Khorshid Nourouzi, "The analysis of the approach of Nizami studies in Iranian researchers' books from 1921 to 2005" by Jamshid Nourouzi et al., "Golestan [The Rose Garden] and adolescents:  The investigation and analysis of rewriting  patterns of Golestan stories for adolescents" by Sajjad Najafi et al., "A look at rewriting of Masnavi-ye-Ma'navi for children and adolescents" by Farzaneh Okhovvat, "Character building and characterization in the works adopted from Masnavi-ye-Ma'navi for children and adolescents" by Yousef Nayyeri and Parvin Mortezaei, and "Taking a glance at the story elements in rewriting the sweet tales of Kelileh va Demneh for adolescents" by Jahangir Safari et al., are a handful of examples. However, no study has been undertaken with regard to the objective of this research, i.e., the comparison of the story of “Good and Evil" in Haft Peykar with its rewriting in Bakhtiari dialect based on Nikolajeva's narratology theory.
 
Discussion
In the beginning of the story, the rewriter has tried to add an introduction to the main story, which can help the child understand the story more easily. Considering the conflict and suspense, in the Bakhtiari narrative, the suspense of the character has been omitted and the suspense of the status –whether the characters get out of poverty or not– has been added to the story. Additionally, the suspense of the adventure is modified compared to Nizami's narrative. In terms of the subject of the conflict, the first conflict in Nizami's narrative is the dry and scorching desert, but in the Bakhtiari narrative, it is poverty and deprivation. Adding this kind of conflict to the main story shows that in the rewriter's view, children in Bakhtiari culture must be prepared to deal with life problems from the very beginning of the tale. In the Bakhtiari narrative, the crisis point of the story is more emotional because the family of the good and the family of the evil are both present, and finally the evil becomes ashamed in the presence of the family. It is in fact shown that the result of telling lies is being rejected by the family. In both narratives investigated, the characters are either good or evil given the classic structure of the story; so much so that the name of the two characters indicate this issue: good is the representative of humans with good habits and evil is the manifestation of bad people. Therefore, one can infer that the writers of both narratives have used characters as moral models. The theme of Nizami's narrative is that good people finally achieve happiness, but bad people fall into misery. The Bakhtiari narrative, however, adds the themes of sacrifice, forgiveness, and justice to the text. In terms of timeliness, the two stories are narrated without anachrony. In the Bakhtiari narrative, attempts have been made to change the story place based on the lived experience of the audience. This indicates that in the rewriter's view, the story can be attractive and effective for children when the events reflect their lived experiences. In both narratives investigated, omniscient point of view is employed; however, in the Bakhtiari narrative, the narrator’s presence is felt more in the story because he provides much more information to the audience. In both stories, the focalization is of an external type. In the Bakhtiari narrative, the focalizer narrator who has unlimited knowledge plays a significant role in creating the mindset of the child readers and guides them in a biased way, by supporting and providing positive descriptions of good everywhere and damning the evil at the end of the story.
  
Conclusion
In terms of narrativity, unlike Nizami's narrative, the story of the Bakhtiari narrative begins with an exposition and introduction so that the child can understand the story more easily. Considering character and characterization, the structure of classical stories is dominant in both narratives and the characters are the manifestations of absolute good and evil. The low attention to the character's physical features in Bakhtiari narrative is inconsistent with the characteristics of children's literature in Nikolajeva's view. In terms of timeliness, the two stories are narrated in a linear process without anachrony. The story time investigation in terms of duration and frequency shows that in the Bakhtiari narrative, changes have been made to show the importance of some events. The place of story in the Bakhtiari narrative has also changed to a nomadic environment to reflect the lived experience of the audience. The narrators of both narratives are the external focalizer narrators who, with their unlimited knowledge, exhibit the inside and outside of the characters to the reader. In the Bakhtiari narrative, this focalizer narrator describes the characters more often. In these two narratives, the significant difference exists between the focalized characters. In fact, the rewriter has tried to affect the child reader by highlighting the negative features of the evil character.
 
References
Adoum, J. E. (1993). Veneno de mitos. Seventeen articles about children's literature (L. Imani, Trans.). Children's Book Council.
Barahani, R. (1990). Story-writing. Alborz.
Bickham, J. M. (2009). Scene and structure in the story (P. Khosravi Samani, Trans.). Rasesh.
Biniyaz, F. (2013). An introduction to story writing and Narratology. Afraz.
Bridgeman, T. (2012). Time and place in the narrative. In Horri, A. (Trans.). Narratology: A guide to understanding and analysis of fiction. Leqa-e Nour.
Dibell, A. (2008). Plot (elements of fiction writing) (M. Talaei, Trans.). Rasesh.
Ismaeillou, S. (2010). How to write a story. Negah.
Jouve, V. (2015). La poétique du roman (N. Hejazi, Trans.). Elmi Farhangi Publications.
Mandanipour, S. (2016). Ghosts of Shahrzad; New story structures, tricks and forms. Qoqnous.
McKee, R. (2013). Story: Style, structure, substance and the principles of screenwriting (M. Gozarabadi, Trans.). Hermes.
Mirsadeqi, J. (2008). Elements of fiction. Sokhan.
Mohammadi, A. & Baharvand, A. (2011). Conclusion in fiction from an educational approach. Journal of Educational Literature, Third year, No. 11, pp. 111-134.
Nayyeri, M. Y. & Mortezaei, P. (2013). Character building and characterization in the works adapted from Mathnavi-ye-Ma'navi for children and adolescents. Children's Literature Studies, Fourth Year, No. 1, pp. 137-159.
Nikolajeva, M. (2007). Changing the aesthetics of the character in children's story. In Shahbazi, I. (Trans.). The whole childhood: A collection of articles on children's and young adult literature). Sayeh-gostar.
Nikolajeva, M. (2008a). Beyond the grammar of the story, or how can children's literature benefit from narrative theory. In Bozorg-mehr, G. & Khosronezhad, M. (Trans.). Inevitable re-readings: Approaches to criticism and theory of children's literature. Center for the Intellectual Development of Children and Adolescents.
Nikolajeva, M. (2008b). Growing up, the dilemma of children's literature. in Bozorg-mehr, G. & Khosronezhad, M. (Trans.). Inevitable re-readings: Approaches to criticism and theory of children's literature. Center for the Intellectual Development of Children and Adolescents.
Nizami, I. Y. (2007). Haft Peykar. (S. Hamidian, Ed.). Qatreh Publications.
Nourouzi, J. et al. (2008). The analysis of the approach of Nizami studies in Iranian researchers' books from 1921 to 2005. Bi-Quarterly Journal of Persian Language and Literature Research, No. 10, pp. 55-72.
Okhovat, A. (2013). Grammar of the story. Farda Publications.
Okhovvat, F. (1970). A look at rewritten works from Masnavi-ye-Ma'navi for children and adolescents. Journal of Culture and Literature, No. 9, pp. 396-417.
Payvar, J. (2001). Shaykh dar Bouteh: Rewriting and recreating and translation methods in literary works. Eshraqieh. 
Rezaei, H. & Zaheri Abdevand, E. (2013). The image of women in the folk tales of Bakhtiari culture. Journal of Women in Culture and Art. 5 (2), pp. 239-260.
Rezaei, H. & Zaheri Abdevand, E. (2015). The status of woman and family in Bakhtiari proverbs", Bi-Quarterly Journal of Folk Culture and Literature. No. 6, pp. 21-42.
Safari, J. et al. (2011). Taking a glance at the story elements in rewriting the sweet tales of Kelileh va Demneh for adolescents. Children's Literature Studies, Second Year, No. 2, pp. 77-101.
Sanapour, H. (2014). A method for writing novels. Cheshmeh Publications.
Seger, L. (2016). Creating unforgettable characters: A practical guide to character development in films, TV series, advertisements, novels & short stories (A. Akbari, Trans.). Amir Kabir.
Tahmasebi, J. (2012). Owsane-haye Lordegan. Niusheh.
Tobias, R. (2010). Theme in the story. (M. Talaei, Trans.). Rasesh.
Younesi, E. (2009). The art of story writing. Negah Publications.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Rewriting
  • Narrativity
  • Bakhtiari culture
  • Good and evil story
  • Nizami
  • Nikolajeva
آدوم، خورخه­انریکه.(1372). «زهرخند افسانه­ها». 17 مقاله درباره­ی ادبیات کودک، ترجمه و تلخیص لیلی ایمنی، تنظیم­کننده: معصومه سهراب، تهران: شورای کتاب کودک.
اخوت، احمد.(1392). دستور زبان داستان. اصفهان: فردا.
اخوت، فرزانه.(1348). «نگاهی بر بازنویسی­های مثنوی معنوی، برای کودکان و نوجوانان». پژوهشنامه­ی فرهنگ و ادب، سال5 و6، شماره­ی9، صص396-417.
اسماعیل­لو، صدیقه.(1389). چگونه داستان بنویسیم. تهران: نگاه.
براهنی، رضا.(1368). قصه­نویسی. تهران: البرز.
بریجمان، ترزا.(1391). «زمان و مکان در روایت». روایت‌شناسی: راهنمای درک و تحلیل ادبیات داستانی، ترجمه­ی ابوالفضل حری، تهران: لقاء­نور.
بیکهام، جک.ام.(1388). صحنه و ساختار در داستان. ترجمه­ی پریسا خسروی­سامانی، اهواز: رسش.
­بی­نیاز، فتح­الله.(1392). درآمدی بر داستان­نویسی و روایت­شناسی. تهران: افراز.
پایور، جعفر.(1380). شیخ در بوته: چگونگی روش­های بازنویسی و بازآفرینی و ترجمه و بازپرداخت در آثار ادبی. تهران: اشراقیه.
پرویزی، فرنگیس.(1348). افسانه­های هفت گنبد. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
توبیاس، رونالد.(1389). درون­مایه در داستان. ترجمه­ی مهرنوش طلائی، اهواز: رسش.
تهماسبی، جهانبخش.(1391). اوسانه­های لردگان. شهرکرد: نیوشه.
دیبل، انسن.(1387). طرح در داستان. ترجمه­ی مهرنوش طلایی، اهواز: رسش.
رضایی، حمید؛ ظاهری­عبدوند، ابراهیم.(1392). «تصویر زن در قصه­های عامیانه­ی فرهنگ بختیاری». زن در فرهنگ و هنر. دوره­ی5، شماره­ی2، صص 239-260.
________________________.(1394).«جایگاه زن و خانواده در ضرب‌المثل‌های بختیاری». فرهنگ و ادبیات عامه، دوره­ی3، شماره­ی 6، صص21-42.
ژوو، ونسان.(1394). بوطیقای رمان. ترجمه­ی نصرت حجازی، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
سناپور، حسین.(1393). یک شیوه برای رمان­نویسی. تهران: چشمه.
سیگر، لیندا. (1394). خلق شخصیت­های ماندگار: راهنمای شخصیت­پردازی در سینما، تلویزیون و ادبیات داستانی. ترجمه­ی عباس اکبری، تهران: امیرکبیر.
صفری، جهانگیر و همکاران.(1390). «نگاهی بر عناصر داستان در بازنویسی کتاب قصه‌های شیرین کلیله و دمنه برای نوجوانان». مطالعات ادبیات کودک، سال 2، شماره­ی2، صص 77-101.
محمدی، علی؛ بهاروند، آرزو.(1390). «پایان­بندی در داستان با رویکرد تعلیمی». پژوهشنامه ادبیات تعلیمی، سال3، شماره­ی11، صص 111-134.
مک­کی، رابرت.(1392). داستان: ساختار، سبک و اصول فیلمنامه نویسی. ترجمه­ی محمد گذرآبادی، تهران: هرمس.
مندنی­پور، شهریار.(1395). کتاب ارواح شهرزاد: سازه­ها، شگردها و فرم­های داستانی نو. تهران: ققنوس.
میرصادقی، جمال.(1385). عناصر داستان. تهران: سخن.
نجفی­بهزادی، سجاد و همکاران.(1393). «گلستان و نوجوانان: بررسی و تحلیل الگوهای بازنویسی حکایات گلستان برای نوجوانان». نثرپژوهشی ادب فارسی، دوره­ی 17، شماره­ی 36، صص333-358.
نظامی، الیاس­بن­یوسف.(1386). هفت­پیکر. به کوشش سعید حمیدیان، تهران: قطره.
نوروزی، جمشید و همکاران.(1387). «تحلیل رویکرد تحقیقات نظامی­شناسی در کتاب‌های محققان ایرانی از 1300 تا 1384ش». پژوهش زبان و ادبیات فارسی، دوره­ی 6، شماره­ی10، صص 55-72.
نیری، محمدیوسف؛ مرتضایی، پروین.(1392). «شخصیت­سازی و شخصیت­پردازی در آثار اقتباسی از مثنوی معنوی برای کودکان و نوجوانان». مطالعات ادبیات کودک، سال4، شماره­ی1، صص 137-159.
نیکولایوا، ماریا.(1386). «تغییر زیبایی­شناسی شخصیت در داستان کودکان». همه­ی کودکی:(مجموعه­مقالات ادبیات کودک و نوجوان)، ترجمه­ی ایرج شهبازی، گردآوری و پژوهش علی­اصغر ارجی و ایرج شهبازی، قزوین: سایه­گستر.
ـــــــــــــــ(1387الف). «فراسوی دستور داستان، یا چگونه ادبیات کودک از نظریه­ی روایت بهره می­برد». دیگر خوانی­های ناگزیر: رویکردهای نقد و نظریه­ی ادبیات کودک، ترجمه­­ی غزال بزرگ­مهر و مرتضی خسرونژاد، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
ـــــــــــــــ(1387ب). «بزرگ­شدن، دو راهی ادبیات کودک». دیگرخوانی­های ناگزیر: رویکردهای نقد و نظریه­ی ادبیات کودک، ترجمه­ی غزال بزرگ­مهر، مرتضی خسرونژاد، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
یونسی، ابراهیم.(1388). هنر داستان­نویسی. تهران: نگاه.