واسازیِ متافیزیک حضور در بازآفرینی‌های نوجوانان با نگاهی به بازآفرینی رستم و سهراب از آتوسا صالحی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان

2 دانشیار زبان و اادبیات فارسی دانشگاه گیلان

3 دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان

چکیده

واسازیِ متافیزیک حضور در بازآفرینیهای نوجوانان با نگاهی به بازآفرینی رستم و سهراب از آتوسا صالحی
 
چکیده
بازآفرینی‌هایی که از روی متون کهن صورت می‌پذیرد، از ساختارهای روایی متن مبدأ پیروی نخواهد کرد. تغییراتِ اجتماعی و تاریخی منجر به ایجاد تغییر در روایت راویان خواهد شد و ساختارهایِ جهان رواییِ متن مبدأ را دگرگون خواهد کرد. ما در این تحقیق نشان داده‌ایم که این دست از تغییرات و دگرگونی‌ها را چگونه می‌توان در چارچوب خوانشِ واسازانه یا ساختارشکنانه بازخوانی و تحلیل کرد. همچنین نشان داده‌ایم که «متافیزیکِ حضور»، یکی از بنیان‌های اساسی بینش فلسفیِ پیشاساختارشکنی را می‌توان در وجودِ راوی‌هایِ مسلط و همه‌چیزدان در متون کهن نیز بازجست و با واسازیِ حضور ایشان، سایر ساختارهای متن، ازجمله نسبتِ عناصر متقابل و حتی ژانر اثر را دگرگون ساخت. بدین‌منظور داستان رستم و سهراب از شاهنامه انتخاب شده و با یکی از بازآفرینی‌های نوجوانان که در نوسازیِ فضا، ساختار و اهدافِ داستان به‌خوبی عمل کرده، مقایسه شده است. در نتایج تحقیق خواهیم دید که تخاطب ویژه با نوجوان و همچنین تغییر مؤلفه‌های تاریخی چگونه بر واسازیِ حضور اثر خواهد داشت و این واسازی ژانرِ اثر را از حماسه به درام مبدل خواهد کرد.
واژه‌های کلیدی: بازآفرینی، حضور، راوی، ژانر، ساختارشکنی، متافیزیک.
 
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Deconstructing Metaphysics of Presence in Literary Recreations for Adolescents with a Look at the Recreation of Shahnameh’s Story of Rustam and Sohrab by Atousa Salehi

نویسندگان [English]

  • Shayesteh Sadat Mousavi 1
  • Mohammad Ali Khazanehdarlou 2
  • Parvin Yahyania 3
1 University of Guilan
2 university of Guilan
3 university of Guilan
چکیده [English]

Deconstructing Metaphysics of Presence in Literary Recreations for Adolescents with a Look at the Recreation of Shahnameh’s Story of Rustam and Sohrab by Atousa Salehi
 
Shayesteh Sadat Mousavi
Assistant professor of Persian Language and Literature, Guilan University
 
Mohammad Ali Khazanehdarlou
Associate professor of Persian Language and Literature, Guilan University
 
Parvin Yahyania
M.A. Student of Children’s and Adolescents’ Language, Guilan University
 
 
Introduction
Modernized adaptations and re-creations of old works do not follow the narrative structures of the source texts. Social and historical evolutions cause changes in the new narratives. The researchers try to show how these kinds of alterations can be analyzed in the framework of the theory of deconstruction. They also attempt to show how “Metaphysics of Presence” –one of the fundamental concepts in the pre-deconstructive philosophies- which is represented in the dominant, omniscient narrators in old works can be deconstructed and subsequently, how this deconstruction transforms other elements in the structure of the text such as binary oppositions and even the genre of the work.
To this end, the story of Rustam and Sohrab from Shahnameh is compared with one of its successful recreations for adolescents by Atousa Salehi. The comparison will delineate how the alteration of the audience from adults to adolescents and the socio-historical changes can influence the deconstruction of presence and as a result, change the genre of the work from epic to drama. 
 
Methodology, Review of Literature and Purpose
Persian literature is a great resource for re-writers and re-creators. Shahnamah is a classical epic which has been frequently used for re-writing and re-creation. These recreations are actually in response to changes in social structures through time. In this paper, we are going to show how the dominant presence of the narrator in the classical text is deconstructed in the process of recreation. The story of Rustam and Sohrab by Salehi is chosen as a case study.
There are many books and articles about re-writing and re-creation. This is a short survey of this body of literature: Anvari (2006) surveys rewritings and recreations based on Shahnameh; Payvar (2006) deals with fictional recreations based on mythical elements of our ancient culture; Jalali (2010) deals with the significant position of rewritings based on Shahnameh in children’s and adolescents’ literature; and Yousefi (2006) in a paper entitled “Recreation, a New Identity” shows how a recreation can resurrect a classical work.    
We will also introduce a narratological method to distinguish rewritings from recreations; in order to do this, we will study factors such as narrators, narratees, characters, speed of narration, etc.   
 
Discussion
Any re-creator has been a reader in the first place, and in any case, recreations differ from the main source. Narrator is a basic element of narration which has a dominant presence in classical narratives. In Shahnameh the narrator is a third person omniscient narrator who controls the flow of the narrative. Even the inner thoughts and feelings of the characters are narrated by him.
However, in recreations such as Salehi's, the position of narrator is subjected to change. A variety of narrators exist in Salehi's Rustam and Sohrab. This multi-narrator situation is the first evidence of the breakage of the narrator's dominance.
Sohrab is one of the main narrators of Salehi’s work. In accordance with the new community of narratees, i.e. the adolescents, Salehi chooses Sohrab as the main hero and narrator of her work and lets him narrate the opening of the story. From a Derridean perspective, such a change signifies the deconstruction of a major binary opposition, i.e. adults versus adolescents.
Rustam is another narrator of Salehi's recreation. This recreated Rustam, unlike Ferdowsi's, is a character overfilled with emotions, affections, hesitations and conflicts. This Rustam is not the greatest hero of a tragic epic anymore, but a broken-hearted father in a romantic drama who searches for his lost son. This also shows a significant deconstruction of a binary opposition, i.e. strict wisdom versus affections.
Tahmineh is another narrator in Salehi’s story. Unlike Tahmineh in Shahnameh who has a pale presence, she plays a significant role in Salehi's work. Her narration makes a good opportunity for her to express her inner world as a woman, a lover and a mother. Her presence as a narrator marks the deconstruction of the binary opposition of women versus men or fathers versus mothers.
Change in the speed of the narrative is another factor that can lead to deconstruction. The speed of narration in Shahnameh is very fast when Sohrab is a child. Childhood is not a significant phase in Shahnameh; the hero has to grow up fast in order to enter the world of epic. However, the speed of the narrative in Salehi's recreation is very slow. This shows that the binary opposition of childhood versus adulthood is deconstructed.
 
Conclusion
The analysis of Salehi's recreation shows that any breakage in the dominance of the narrator can lead to the deconstruction of the binary oppositions in the text, such as love versus warfare, women versus men, childhood versus adulthood, father versus mother, etc. The findings of this study show that a re-creator of the classical work creates something new by the use of the same materials. Salehi's story, in accordance with the new audience’s needs, is a family drama rather than an epic. 
 
Keywords: Metaphysics of Presence, narrator, re-creation, deconstruction
 
References:
Abdali, F. & Nojumian, A. (2013). A semantic study of binary opposition of Hafez/Zahed from a Derridean deconstructive approach. LIRE, 10 (41): 9-30.
Abrams, M. H. (2005). A glossary of literary terms. Thomson, Wadsworth.
Arman, A. (2005). Persians and I. Moaj.
Birouni Abu Rayhan, M. (1984) al-Āthār al-Bāqīyah 'an al-Qurūn al-Khālīyah (A. Dana Seresht, Trans). Amir-Kabir.
Crichtley, S. (1999). The Ethics of deconstruction: Derrida and Levinas. Basil Blackwell.
Derrida, J. (1973). Speech and phenomena and other essays on Husserl’s theory of signs. Northwestern University Press.
Derrida, J. (1981). Dissemination (B. Johnson, Trans.). University of Chicago Press.
Islami Nodooshan, M. A. (2011). The story of the stories. Enteshar Co.
Jalali, M. (2010). The position of re-writing of Shahnameh in children’s and adolescens' literature. In The First National Conference of Literature and Interdisciplinary Studies. Birjand: university of Birjand.
Lévi-Strauss. C (2011). Myth and meaning (F. Larijani & F. Jahan-Poulad, Trans.). Farzan Rouz.
Oittinen, R. (2015) Translating for children (H. Ebrahimi, Trans.). Institute for the Intellectual Development of Children and Adolescents.
Potter, A. (2005). Sohrab and Rustem: The epic theme of a combat between father and son (M. Kamali, Trans.). Idoun.
Prince, G. (2016). Narratology: The form and functioning of narrative (M. Shahba, Trans.). Minouye Kherad.
Schmitz, T. (2011). Modern Literary Theory and Ancient Texts: An Introduction (S. Elliyoun & A. Sabouri, Trans.). University of Tabriz.
Scholes, R. (2004). Structuralism in literature (F. Taheri, Trans.).  Agah.
Strathern, P. (2010). Derrida in 90 minutes (P. Imani, Trans.). Markaz.
Todorov, T. (2003). Poetique (M. Nabavi, Trans.). Agah.
   

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Metaphysics of Presence
  • narrator
  • re-creation
  • deconstruction
ابدالی، فرهاد؛ نجومیان، امیرعلی. (1392). «خود‌واسازی تقابل دو‌گانه حافظ/ زاهد».  پژوهش‌های ادبی، سال10، شماره‌ی4، صص 9-30.
آرین، آرمان. (1384). پارسیان و من. تهران: موج.
استراترن، پل. (1389). آشنایی با دریدا. ترجمه‌ی پویا ایمانی، تهران: مرکز.
استراوس، کلود لوی. (1390).  اسطوره و تفکر مدرن. ترجمه‌ی فاضل لاریجانی و علی‌جهان پولاد، تهران: فرزان روز.
اسکولز، رابرت. (1383). ساختار گرایی در ادبیات. ترجمه‌ی فرزانه طاهری، تهران: آگه.
اسلامی‌ندوشن، محمدعلی. (1390). داستان داستانها. تهران: شرکت سهامی انتشار.
اشمیتس، توماس. (1390). نظریههای ادبی جدید و متون کلاسیک. ترجمه‌ی صمد علیون و آزاده صبوری، تبریز: دانشگاه تبریز.
انواری، آرزو. (1385). «بازآفرینی مهجور، بازنویسی معدود». پژوهشنامه‌ی ادبیات کودک و نوجوان، شماره 47، صص 111- 115.
ـــــــــــــ. (1392). شاهنامه دیروز، کودکان امروز. تهران: حوا.
ایتینن، ریتا. (1394). ترجمه برای کودکان. ترجمه‌ی حسین ابراهیمی، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
بیرونی، ابوریحان. (1363). آثارالباقیه عن القرون الخالیه. ترجمه‌ی اکبر داناسرشت، تهران: امیرکبیر.
پاتر، آنتونی. (1384). نبرد پدر و پسر در ادبیات جهان. ترجمه‌ی محمود کمالی، تهران: ایدون.
پارسایی، حسن. (1384). «حیات دوباره اسطوره و تاریخ». کتاب ماه کودک و نوجوان. اسفند 1384 و فروردین 1385، سال9، شماره‌ی5، پیاپی 101-103، صص 70-78.
پایور، جعفر. (1385). «ادبیات داستانی و شعر نقد و بررسی: آثار اسطوره‌ای حماسه کهن و قابلیت روش بازنویسی و بازآفرینی خلاق به انواع جدید ادبی». کتاب ماه کودک و نوجوان، سال9، شماره‌ی5، پیاپی 101-103، صص64- 69.
پرینس، جرالد. (1395). روایت‌شناسی. ترجمه‌ی محمد شهبا، تهران: مینوی خرد.
پوررجبی، معصومه. (1392). تحلیل انتقادی بازنویسی و بازآفرینی داستان‌های شاهنامه در ادبیات کودک و نوجوان (مطالعه‌ی موردی: داستان زال). پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد دانشگاه گیلان.
تودوروف، تزوتان. (1382). بوطیقای ساختارگرا. ترجمه‌ی محمد نبوی، تهران: آگاه.
جلالی، مریم. (۱۳۸۹). «جایگاه بازنویسی شاهنامه‌ی فردوسی در ادبیات کودک و نوجوان». نخستین همایش ملی ادبیات فارسی و پژوهشهای میانرشته‌ای، بیرجند: دانشگاه بیرجند.
جعفرپور، میلاد و همکاران. (1393). «تحلیل ژرف‌ساخت گونه‌ی عشق و پیوند در حماسه» شعرپژوهی (بوستان ادب)، دوره‌ی6، شماره‌ی4، صص47-80.
جعفری‌قنواتی، محمد. (1386). «اساطیر ایران در قالب رمان». روشنان، شماره‌ی6، تابستان و پاییز، صص126- 135.
حکیمیان، ابوالفتوح. (1354). «نیش و نوش عشق در شاهنامه». ماهنامه‌ی هنر و مردم، سال14، شماره‌ی 153و154، صص59- 68.
دویچر، پنلوپه. (1393). چگونه دریدا بخوانیم؟. ترجمه‌ی مهدی پارسا و سیدمحمدجواد سیدی، تهران: رخداد نو.
ریمون کنان، شلومیث. (1387). روایت داستانی بوطیقای معاصر. ترجمه‌ی ابوالفضل حری، تهران: نیلوفر.
ساراپ مادن. (1382). راهنمایی مقدماتی بر پساساختارگرایی و پسامدرنیسم. ترجمه‌ی محمدرضا تاجیک، تهران: نی.
سیدحسینی، رضا. (1366). مکتبهای ادبی. تهران: نیل.
شکرانه، اسدالله. (1392). درآمدی بر بازنویسی و بازآفرینی. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
صالحی، آتوسا. (1389). مجموعه قصههای شیرین شاهنامه (مجموعه دوازده جلدی). تهران: افق.
ـــــــــــــــ. (1397). قصه‌های شاهنامه؛ رستم و سهراب. تهران: افق.
صفری، جهانگیر و همکاران. (1391). «نوجوانان و شاهنامه؛ بررسی و مقایسه چند بازنویسی برای نوجوانان». ششمین همایش ملی پژوهش‌های ادبی.
ضیمران، محمد. (1379).  ژاک دریدا و متافیزیک حضور. تهران: هرمس.
کریستن‌سن، آرتور. (1363). نخستین انسان و نخستین شهریار. ترجمه‌ی احمد تفضلی و ژاله آموزگار، تهران: نو.
لینت ولت، ژپ. (1390). رساله‌ای در باب گونه‌شناسی روایت، نقطه‌ی دید. ترجمـه‌ی علی عباسی و نصرت حجازی، تهران: علمی و فرهنگی.
مصلح، علی اصغر؛ پارسا، مهدی. (1390). «واسازی به منزله‌ی یک استراتژی». متافیزیک. دوره‌ی47، سال3، شماره‌ی2، پیاپی 11 و 12، ص 59- 72.
نوریس، کریستوفر. (1385). شالوده‌شکنی. ترجمه‌ی پیام یزدانجو، تهران: مرکز.
هاشمی‌نسب، صدیقه. (1371). کودکان و ادبیات رسمی ایران: بررسی جنبه‌های مختلف بازنویسی از ادبیات کلاسیک ایران برای کودکان و نوجوانان. تهران: سروش.
یاسمی، رشید. (1313). «عشق و مناعت در شاهنامه». ماهنامه‌ی مهر. سال2، شماره‌ی5 (پیاپی17و18)، صص 523- 528.
یوسفی، محمدرضا. (1385). «بازآفرینی، هویتی تازه». کتاب ماه کودک و نوجوان، شماره‌ی107و108، سال9، صص 36- 48.
 Abrams, Meyer Howard. (2005). A glossary of literary terms. Boston, MA :Thomson, Wadsworth.
 Crichtley, Simon. (1999). The Ethics of Deconstruction: Derrida and Levinas. Oxford: Basil Blackwell.
 Derrida, Jacques. (1973). Speech and Phenomena and Other Essays on Husserl’s Theory of Signs, trans. David B. Allison and Newton Garver, Northwestern University Press.
 ------------ (1981). Dissemination, trans. Barbara Johnson (Chicago:
University of Chicago Press.
 Johnson, Christopher. (1993). System and Writing in the Philosophy of Jacques Derrida. Cambridge: Cambridge University Press.
Bradley, Arthur. (2008). Derrida’s Of Grammatology, Edinburgh University Press.