خوانشی از رمان نوجوان هستی براساس رویکرد بوم‌فمینیسم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار زبان و ادبیات فارسی، ادبیات و زبان‌های خارجی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

بوم‌نقد رویکردی جدید در مطالعات ادبی است که باتوجه‌به افزایش دغدغه‌های زیست‌محیطی در چند دهه‌ی اخیر در پی آن است تا میان ادبیات و محیط‌زیست پیوند برقرار نماید. اکوفمینیسم یا بوم‌فمینسیم نیز، شاخه‌ای از بوم‌نقد است که در پی اثبات این ادعاست که فرهنگ مردمحور در طول تاریخ به‌صورت توأمان به زن و طبیعت آسیب‌های جبران‌ناپذیری وارد کرده است. استدلال اصلی اکوفمینیست‌ها آن است که سرکوب مردسالارانه، با عناوین سود و پیشرفت، طبیعت را از بین می‌برد. این مقاله به روش تحلیل محتوا و با رویکرد توصیفی‌تحلیلی، بر آن است تا رمان هستی از فرهاد حسن‌زاده را از منظر اکوفمینسیم، بررسی کند و عناصر این دیدگاه را در اثر یادشده، پیش چشم بیاورد. قهرمان این اثر دختر نوجوانی است که در بحبوحه‌ی روزهای آغازین جنگ به‌همراه خانواده، مجبور به ترک شهر و دیار می‌شود. در این رمان شواهد و تصاویر بسیاری وجود دارد که نشان‌دهنده‌ی آسیب‌های جنگ تحمیلی به زنان و طبیعت است. از سوی دیگر قرائن متعددی نیز به چشم می‌آید که نشانگر وجه حمایتگری زنان از طبیعت و طبیعت از زنان است. این شواهد رابطه‌ی بین زنان، طبیعت و محیط‌زیست و نیز رابطه‌ی بین مردان، فرهنگ و جنگ را تأیید می‌کند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Reading of the Adolescent Novel Hasti Based on the ‎Approach of Ecofeminism

نویسنده [English]

  • Ayoob Moradi
Persian Language and Literature, Literature and foreign languages, payam noor university, tehran, iran
چکیده [English]

Eco-criticism is a new approach in literary studies that seeks to bridge the gap between literature and the environment, given the increasing environmental concerns in recent decades. Ecofeminism is also a branch of eco-criticism that seeks to prove the claim that male culture has historically inflicted irreparable damage on women and nature. According to this theory, men are related more to culture and women more to nature. Although this idea is itself strongly opposed by feminists themselves, a historical study of the subject shows that women have always, willingly or unwillingly, more than men, connected with nature which is the main source of human food production because women have played a key role in providing food for the family. On the other hand, in all eras, especially in recent decades when the issue of ecological vulnerability to industrial advances has been addressed, women have taken far more serious steps than men to protect the environment.
Farhad Hassanzadeh's novel "Hasti" is the story of a teenage girl who is forced to leave her hometown with her family in the early days of the war against Iraq. This novel, in addition to being focused on the effects of war on girls and women, shows that the author's attention is drawn to environmental concerns.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Adolescent novel
  • Ecofeminism
  • Ecology
  • Hasti
آقایی‌تبریزی، محمد. (1387). «در جبهه‌ی نفت». زمانه، شماره‌ی 69، صص69-71.
آل‌بویه، علیرضا و همکاران. (1397). «بررسی انتقادی دیدگاه اکوفمینیسم رادیکال درباره‌ی جواز سقط جنین از منظر اخلاق». پژوهش‌نامه‌ی اخلاق، سال 11، شماره‌ی 42، صص 95-112.
بهار، مهرداد. (1390). ادیان آسیایی. تهران: چشمه.
پارساپور،‌ زهرا. (1391). «ﻧﻘﺪ ﺑﻮم‌ﮔﺮا، روﻳﻜﺮدی ﻧﻮ در ﻧﻘﺪ ادﺑﻲ».  نقد ادبی،‌ سال 5، شماره‌ی 3، پیاپی 19،‌ صص 7-26.
ـــــــــــــــ. (1392). نقد بوم‌گرا. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ـــــــــــــــ. (1397). «نقد اکوفمینیستی داستان آبی‌ها»‌. پژوهش‌های ادبی،‌ سال 15،‌ شماره‌ی 62،‌ صص33-50.
پارساپور، زهرا و همکاران. (1396). «خوانش اکوفمینیستی رمان اندوه جنگ با تکیه‌بر رابطه‌ی فرهنگی و نمادین». پژوهشنامه‌ی زنان، ویژه‌نامه‌ی فرهنگ،‌ ادب و هنر،‌ سال 8، شماره‌ی 4، صص 1-21.
حسن‌زاده، فرهاد. (1392). هستی. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
ذکاوت، مسیح. (1397). «درآﻣﺪی ﺑﺮ ﺑﻮمﻓﻤﻨﻴﺴﻢ: ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‌ی ﻣﻮردی دو دوﺳﺖ و دﻳﻠﻴﻨﮓ دﻳﻠﻴﻨﮓ». ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ادﺑﻴﺎت ﻛﻮدک، ﺳﺎل 9، ﺷﻤﺎره‌ی 2، پیاپی 18، صص55-76.
ذوالفقارخانی، مسلم. (1395). «بررسی زیست‌بوم در شعر فروغ فرخزاد براساس نظریه‌ی بوم‌فمینیسم». مطالعات نظریه و انواع ادبی، سال 1، شماره‌ی2، صص115-142.
رشیدیان، عبدالکریم. (1393). فرهنگ پسامدرن. تهران: نی.
رودگر، نرگس. (1388). فمنیسم، تاریخچه، نظریات، گرایش‌ها، نقـد. تهران: سازمان ملی جوانان، دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.
عنایت، حلیمه؛ فتح‌زاده، حیدر. (1388). «رویکردی نظری به مفهوم اکوفمینیسم». مطالعات جامعه‌شناسی، سال 2، شماره‌ی 5، صص45-63.
صالحی، صادق؛ لطفی، بهنام. (1393). «تحلیل جامعه‌شناختی تفاوت‌های جنسیتی نگرش‌های زیست‌محیطی در ایران». جامعه‌شناسی اقتصاد و توسعه، سال 3، شماره‌ی 1، صص109-138.
کوهکن، علیرضا. (1386). «نظریه‌ی فمینیستی در روابط بین‌الملل». ره‌آورد سیاسی، سال 8، شماره‌ی 16، صص95-112.
مشیرزاده، حمیرا. (1385). از جنبش تا نظریه (تاریخ دو قرن فمینیسم). تهران: شیرازه.
نجومیان،‌ امیرعلی. (1394). نشانه در آستانه.‌  تهران:‌ فرهنگ نشر نو.
هام، مگی؛ گمیل، سارا. (1382). فرهنگ نظریه‌های فمینیستی. ترجمه‌ی نوشین احمدی‌خراسانی، فیروزه مهاجر و فرخ قره‌داغی، تهران: توسعه.
هال، جیمز. (1380). فرهنگ نگاره‌ای نمادها در هنر شرق و غرب. ترجمه‌ی رقیه بهزادی، تهران: فرهنگ معاصر.
هنشال، ژانت. (1385). «نقش‌های جنسیتی و دغدغه‌های زیست‌محیطی». ترجمه‌ی سونیا غفاری. روزنامه‌ی سرمایه، شماره‌ی 365.
Tosic. Jelica.(2006). “Ecocriticism interdisciplinary study of literature and Environment”. Series: working and living environmental protection. Facta Universitatis, vol: 3, no 1, Pp 43-50.
Warren. K. (1991).Ecological Feminism”, special issue of Hypatia, vol 6, no 1, (spring), Pp 179-197.