کهن الگوها در ادبیات کودک:بررسی حکایت های بُهلول(1399) بر پایه ی نظریات یونگ و لطف آبادی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار ادبیات انگلیسی، گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

کهن‌الگوها در ادبیات کودک جایگاه ویژه‌ای دارند و نقش مهمی را در رمزگشایی از دلالت‌های معنایی آن‌ها بازی می‌کنند. هدف از این پژوهش آن است که با بررسی کتاب تصویری حکایتهای بُهلول (1399)، نقش کهن‌الگوها را در رشد اخلاقی کودکان و نوجوانان تبیین کند. روش تحقیق از نوع توصیفی‌تحلیلی است و داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار 25 SPSS ارزیابی شده‌اند. پژوهشگر با «روش پژوهش اصیل خلاق» و تلفیق نظریه‌های «فرایند فردیت» یونگ و «رشد اخلاقی‌دینی» لطف‌آبادی به نقد کهن‌الگویی اثر برگزیده می‌پردازد. یافته‌ها نشان می‌دهند که کهن‌الگوی «پیر خردمند» نسبت‌به سایر کهن‌الگوهای یونگی و «خوش‌خویی» در میان آموزه‌های اخلاقی بالاترین بسامد را در حکایتهای بُهلول دارند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که آگاهی تصویرگر و نویسنده از دنیای کودکان موجب رسایی ارتباط تصویر، متن و تعامل پویای مخاطبان شده است. برای بررسی نقش کهن‌الگوها در متون پارسی ادبیات کودک بهتر است از دیدگاه‌های روان‌شناسان ایرانی که ریشه در فطرت بشری و حکمت الهی دارند، در کنار نظریه‌های روان‌شناختی غربی بهره گرفت.
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Archetypes in Children Literature:Application of Yung and Lotfabadi Theories to Bohlool Anecdotes (2020)

نویسنده [English]

  • Mohammad Hadi JAHANDIDEH
Assistant Professor of English Literature, Department of English Language and Literature, Payame Noor University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Archetypes have specific position in children literature and play significant role in decoding their suggestive meanings. This study aims at analyzing the picture book, Bohlool Anecdotes (2020), in order to determine the role of archetypes in self-actualization of children and young adults. This research is conducted by using descriptive-analytic methodology. Analysis of data is made by using SPSS software. Through “Authentic Creative Research Method", the researcher will combine Jung’s theory of “Individualism” with Lotfabadi’s theory of “Religious-Moral Development” for conducting archetypal criticidm of the selected text. The findings indicate that“Sage” among Yungian archetypes and “Humor” within moral teachings have the highest frequencies. To conclude, the familiarity of the painter and writer with children’s world has led into the correct relationship between image and text. For scrutinizing the impacts of archetypes on moral development of the eastern children, it is better to mix the ideas of native psychologists rooted in human nature with the western psychological theories.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Archetype
  • Bohlool
  • Children
  • Lotfabadi
  • Yung
اشکواری، محمدجعفر و سیدعلی علوی‌نیاابرقویی. (1400). «بهلول حاکم ری در دوره‌ی هارون‌الرشید: پژوهشی برپایه‌ی سکه‌ی ضرب‌شده در محمدیه». تاریخ و تمدن اسلامی، شماره‌ی 35، شهریور 1400، صص 3-28.
اقبالی، پرویز و محمدعلی رجبی. (1395). «شناخت تصویرسازی کتاب براساس رابطه‌ی میان متن و تصویر». نگره، دوره‌ی 11، شماره‌ی 37، صص 103-115.
پورنامداریان، تقی. (1364). رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی. تهران: علمی و فرهنگی.
تسلیمی، علی. (1388). نقد ادبی نظریههای ادبی و کاربرد آن‌ها در ادبیات فارسی. تهران: کتاب‌آمه.
تقوی، سیده خدیجه. (1392). «نقد و بررسی دیدگاه یونگ در باب خاستگاه دین». پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد دانشگاه زنجان.
حبیبی، علی‌اصغر و همکاران. (1399). «ارتباط تصویر و متن در تعامل کودک با داستان‌های کودکانه‌ی محمدالعبد براساس نظریه‌ی پری نودلمن». لسان مبین (پژوهش ادب عربی)، سال 12، شماره‌ی 41، صص 1-24.
شایگان، داریوش. (1379). بتهای ذهنی و خاطره‌ی ازلی. تهران: امیرکبیر.
شب‌زنده‌دار، محمد. (1380). قصه‌های بهلول. تهران: نشر موعود عصر.
شمیسا، سیروس. (1388). نقد ادبی. تهران: میترا.
طاهری، محمد و همکاران. (1392). «بررسی و تحلیل کهن‌الگوی پیر فرزانه در رساله‌های سهروردی». پژوهشهای ادب عرفانی، شماره‌ی 24، شهریور، صص 105-134.
ــــــــــــــــــــــــــ . (1393). «بررسی کهن‌الگوی پیر فرزانه در داستان زال». ادبپژوهی، شماره‌ی 28، تابستان، صص 155-179.
ظهیری‌ناو، بیژن و همکاران. (1387). «بررسی تطبیقی نمودهای خودشکوفایی در مثنوی با روان‌شناسی انسان‌گرایانه‌ی آبراهام مزلو». پژوهشهای ادب عرفانی، سال2، شماره‌ی3، صص 91-124.
فروم، اریک. (1394). هنر عشقورزیدن. ترجمه‌ی پوری سلطانی، تهران: مروارید.
قاسم‌زاده، فریبا. (1399). حکایت‌های بهلول. تصویرگر: محمدحسین صلواتیان، تهران: آرایان.
کلاهچیان، فاطمه و زهرا جمشیدی. (1392). «بررسی کارکرد رفتارها و ارتباطات غیرکلامی در شازده‌احتجاب». جستارهای داستانی در ادب فارسی، دوره‌ی1، شماره‌ی3، صص 111-134.
لطف‌آبادی، حسین. (1365). روان‌شناسی رشد زبان. مشهد: آستان قدس.
ـــــــــــــــــ. (1380الف). رشد و تغییرات تفکر در نوجوانی و جوانی. تهران: نسل سوم.
 ـــــــــــــــــ. (1380ب). رشد اخلاقی، ارزشی و دینی در نوجوانی و جوانی. تهران: نسل سوم.
ـــــــــــــــــ. (1380ج). عواطف و هویت نوجوانان و جوانان. تهران: نسل سوم.
ـــــــــــــــــ. (1384). «نقد نظریه‌های رشد اخلاقی پیاژه و کولبرگ و باندورا و ارائه‌ی الگویی نو برای پژوهش در رشد اخلاقی دانش‌آموزان ایران». نوآوری‌های آموزشی، سال4، شماره‌ی11، صص 46-104.
لطف‌آبادی، حسین. (1390). «مسائل روانشناختی ایرانیان». موفقیت، دوره‌ی1، شماره‌ی 215، ص1، قابل بازیابی در https://lotfabadi.com
لطف‌آبادی، حسین و وحیده نوروزی. (1385). «خرد مینوی، دانش عینی و رشدیافتگی شخصیت علمی محقق به‌عنوان مبانی نوآوری آموزشی و تربیتی». نوآوریهای آموزشی، سال5، شماره‌ی15، صص 47-84.
متدین، محمود. (1361). بهلول عاقل و پیش‌بینی‌های جاماسب. تهران: کتاب‌فروشی رجبی.
معصومی، رضا. (1368). بهلول عاقل: مجموعه‌ی حکایات شیرین و آموزنده. تهران: گلی.
نودلمن،پری. (1389). «رخسار بی‌پرده». کتاب ماه کودک و نوجوان، ترجمه‌ی بنفشه عرفانییان، سال 5، شماره‌ی3، صص100-104.
نوربخش، حسین. (1396). بهلول در آثار مکتوب و حکایتهای مردمی، تهران: ثالث.
یونگ، کارل‌گوستاو. (1367). نفس ناشناخته. ترجمه‌ی جاوید جهانشاهی، پرسش: اصفهان.
ــــــــــــــــــ. (1368). چهار صورت مثالی. ترجمه‌ی پروین فرامرزی، مشهد: آستان قدس رضوی.
ــــــــــــــــــ. (1372). جهاننگری. ترجمه‌ی جلال ستاری، تهران: توس.
ــــــــــــــــــ. (1377الف). رشد شخصیت. ترجمه‌ی هایده تولایی، تهران: آتیه.
ــــــــــــــــــ. (1377ب). روان‌شناسی ضمیرناخودآگاه. ترجمه‌ی محمدعلی امیری، تهران: علمی و فرهنگی.
ــــــــــــــــــ. (1383الف). آیون. ترجمه‌ی فریدون فرامرزی، تهران: به‌نشر.
ــــــــــــــــــ. (1383ب). روان‌شناسی و شرق. ترجمه‌ی لطیف صدقیانی، تهران: جامی.
ــــــــــــــــــ. (1392). انسان و سمبولهایش. ترجمه‌ی محمود سلطانیه، تهران: جامی.
ــــــــــــــــــ. (1396). ناخودآگاه جمعی و کهنالگو. ترجمه‌ی فرناز گنجی، تهران: جامی.
Vahid Dastjerdi, Hossein, Rahavard, Shaahin, Ghadiri, Momene. (2011). Literary Discourse: An Investigation into Semiotic Perspectives of Persian Narratology. Cross-Cultural Communication, 7(2), Pp.116-130.