بررسی و تحلیل شیوه‌ی عنوان‌گذاری در مجموعه‌ی داستانی «دوازده قصه از زندگانی چهارده‌معصوم (ع)» اثر مسلم ناصری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

بررسی و تحلیل شیوه‌ی عنوان‌گذاری در مجموعه‌ی داستانی «دوازده قصه از زندگانی چهارده‌معصوم (ع)» اثر مسلم ناصری
 
چکیده
عنوان، نشانی از هویت متن به‌همراه دارد و جزئی از ساختمان معنایی متن به ‌شمار می‌رود. تکنیک نام‌گزینی برای عنوان داستان‌ها یکی از شگردهای مهم در داستان‌پردازی است. در گزینش عنوان داستان‌ها، عوامل درون‌متنی شامل: عناصر داستان و عناصر بلاغی و عوامل برون‌متنی شامل: شخصیت‌های تاریخی و اسطوره‌ای، باورها و عقایدِ مطرح در جامعه و بینامتنیت نقش مهمی دارد. در این مقاله، مجموعه‌ی چهارده‌جلدی داستانهای زندگانی چهارده‌معصوم(ع) که در رده‌ی کتاب نوجوان گروه‌بندی شده است؛ بررسی شده و به روش و مبنای نام‌گذاری هر کتاب از این مجموعه و میزان تأثیرگذاری آن بر ذهنیت‌سازی نوجوان درباره‌ی شخصیت اصلی داستان و محتوای آن پرداخته شده است. کل این مجموعه، چهارده عنوان اصلی و 168 عنوان فرعی دارد. همچنین در این مقاله سعی شده است به شیوه‌ی تحلیلی‌توصیفی ساختار عنوان‌ها و نقش عوامل درون‌متن و برون‌متن در گزینش عنوان داستان تبیین شود. بیشتر عنوان‌ها در این مجموعه درون‌متنی و مضمونی با کارکرد توصیفی است و به متن داستان ارجاع دارد نه بیرون از آن. ساختار عنوان‌ها بیشتر ترکیبی است تا ساده و به‌دلیل واقع‌گرایی داستان‌های مذهبی، توجه به عنوان‌های عینی بیشتر از عنوان‌های انتزاعی است. در تعداد اندکی نیز عنوان‌ها معماگونه است. رابطه‌ی خاص هم‌حضوری (بینامتنیت) در نام‌گذاری برخی عنوان‌های اصلی، نقش داشته است.
 
 
 
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An analysis of the Titling Method in Moslem Naseri’s “Twelve Stories from the Lives of the 14 Immaculate” Story Book

نویسندگان [English]

  • mahboubeh hemmatiyan 1
  • mahdieh kazemzadeh 2
1 Assistant Prof of Persian Language and Literature,Faculty of Literature and Humanities,University of Isfahan,Isfahan.Iran
2 PHD Student of Persian Language and Literature,Faculty of Literature and Humanities,University of Isfahan,Isfahan.Iran
چکیده [English]

Titling gives an insight into the identity of the text and as part and parcel of its meaning structure is not to be overlooked. The titling technique is among the major strategies of storytelling. In choosing the stories’ titles, the internal elements of the text including the narrative elements and rhetorical ones, as well as external elements like historical and mythical figures, beliefs and attitudes, and intertextuality play an important role. This article studies the 14-Volumed series of “Twelve Stories from the Lives of the 14 Immaculate” rated as teenagers’ book and evaluates the method and basis of titling each book to see how it impresses the reader’s mind about the main character and the main theme. The whole collection comprise of 14 main titles and 168 subtitles. In addition, this article attempts to explain the structure of titles and the role of elements internal and external to the text in their choice. Often, the titles in this collection are internally oriented with descriptive implications; it means that they concern the content of the story rather than an external element. The structure of titles is rather compound than simple; and due to the realistic nature of religious stories, concrete titles are better favored than abstract ones. At times, though, enigmatic titles are seen. The intertextual (co-present) relationship has been there in some cases.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Titling of story
  • internal elements
  • external elements
  • Twelve Stories from the Lives of the 14 Immaculate Story Book
احمدی، لیلا. (1394). «نقش اعداد در آیین‌های گذر ایرانی با تکیه‌بر فرهنگ گیلان، آمل، تالشان، بروجرد، لرستان، خراسان و ایزدخواست». مطالعات ایرانی، سال 14، شماره‌ی 28، صص16-1.
گراهام، آلن. (1380). بینامتنیت. ترجمه‌ی پیام یزدان‌جو، تهران: مرکز.
بشیری، محمود؛ آقاجانی‌کلخوران، سمیه. (1395). «بررسی تطبیقی «عنوان» در رمان‌های ادبیات پایداری با تکیه‌بر رمان‌های ام‌سعد و دا». متن‌پژوهی ادبی، شماره‌ی 68، صص 115-93.
بلعابد، عبدالحق. (2008): عتبات جیرار جینت من النص إلی المناص، تقدیم. سعید یقطین، الجزائر العاصمه: المنشوراه الإختلاف.
پاینده، حسین. (1389). داستان کوتاه در ایران (داستانهای رئالیستی و نوترالیستی). تهران: نیلوفر.
پین، مایکل و دیگران. (1382). فرهنگ اندیشهی انتقادی. ترجمه‌ی پیام یزدانجو، تهران: مرکز.
رشیدی، فریبا؛ صادقی‌شهپر، رضا. (1399). «شیوه‌های نام‌گذاری عنوان‌ها و شخصیت‌های داستانی در داستان‌های معاصر (مطالعه‌ی موردی: داستان‌های ایرج پزشکزاد، ابوالقاسم پاینده، خسرو شاهانی، فریدون تنکابنی)». سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، سال 13، شماره‌ی 7، پیاپی (53)، صص 204-181.
ژوو، ونسان. (1394). بوطیقای رمان. ترجمه‌ی نصرت حجازی، تهران: علمی و فرهنگی.
سیمایی، حسن. (1374). «عنوان‌گیری از قرآن کریم». بینات، سال 2، شماره‌ی 9، صص 179-160.
شوالیه، ژان؛ گربران، آلن. (1379). فرهنگ نمادها: اساطیر، ایما و اشاره، اشکال و قوالب، چهرهها، رنگها، اعداد. ترجمه‌ی سودابه فضایلی، ج3، تهران: جیحون.
شیری، قهرمان. (1387). «نام‌گزینی در روزگار سپری‌شده‌ی دولت‌آبادی، کلیدهایی برای درک محتوای رمان». علوم انسانی دانشگاه الزهرا، شماره‌ی 74، صص113-144.
صالحی‌ساداتی، سیده‌ساره و دیگران. (1398). «بررسی داستان‌های حوزه‌ی جنگ کودک و نوجوان (دهه‌ی 60 و70)». فنون ادبی، شماره‌ی 27، صص51-68.
عویس، محمد. (1988): العنوان فی الأدب العربی النشأة و التّطور، القاهره: مکتبة الانجلو المصریه.
فتوحی، محمود. (1391). سبک‌شناسی نظریهها، رویکردها و روشها. تهران: سخن.
قمی، عباس. (1379). منتهی‌الآمال فی التواریخ‌ النبی و الآل. ج1و2، قم: دلیل ما.
قویمی، مهوش. (1387). گذری بر داستان‌نویسی فارسی. تهران: ثالث.
کنگرانی، منیژه. (1388). مجموعه‌مقالات چهارمین هماندیشی نشانهشناسی هنر به انضمام مطالعات هماندیشی سینما. تهران: فرهنگستان هنر.
کلینی، محمدبن‌یعقوب. (1385). اصول کافی. ترجمه‌ی صادق حسن‌زاده، تهران: قائم آل محمد.
مجلسی، محمدباقربن‌محمدتقی. (1379). بحارالانوار. ترجمه‌ی محمد روحانى‌علی‌آبادی، ج43، تهران: اسلامیه.
ـــــــــــــــــــــــــــــ. (1380). بحارالانوار. ترجمه‌ی موسی خسروی، ج46، تهران: اسلامیه.
معرفت، شهره؛ عباسی، حبیب‌الله. (1393). «مقایسه‌ی تحلیلی‌تطبیقی عنوان‌های «یکی بود یکی نبود» جمال‌زاده و «الوثبه الأولی» محمود تیمور». لسان مبین، دوره‌ی 5، شماره‌ی 15، صص101-120.
محمدی، ابراهیم و همکاران. (1393). «خوانش هرمنوتیکی نام داستان «در سه قطره خون» صادق هدایت و ربیع فی‌الرماد زکریا تامر». کاوشنامهی ادبیات تطبیقی، سال 4، شماره‌ی 13، صص145-169.
محمدی، ابراهیم؛ غفوری‌حسن‌آباد، عفت؛ حقدادی، عبدالرحیم. (1393). «تحلیل تطبیقی عنوان داستان در آثار صادق هدایت و زکریا تامر». پژوهشهای ادبیات تطبیقی، دوره‌ی 2، شماره‌ی 2، صص191-217.
محمدی، ابراهیم؛ طاهره، قاسمی‌دورآبادی. (1395). «بررسی و تحلیل عنوان کتاب‌ها و سروده‌های مهدی اخوان‌ثالث». ادب فارسی، سال 6، شماره‌ی 1، پیاپی17، صص77-92.
مداس، احمد. (1988): لِسانیات النَّصِ نَحوَ مَنهَج لِتَحلیلِ الخَطابِ الشِعریِ. اردن: جدار الکتاب، عالم الکتب.
میرصادقی، جمال. (1376). راهنمای داستان‌نویسی. تهران: سخن.
نامورمطلق، بهمن. (1386). «مطالعه‌ی روابط یک متن با دیگر متن‌ها». علوم انسانی، شماره‌ی 56، صص83-98.
__________. (1388). عنوان‌شناسی آثار هنری و ادبی ایران (مجموعهمقالات چهارمین هماندیشی نشانهشناسی هنر به انضمام مقالات هماندیشی سینما). به‌کوشش منیژه کنگرانی، تهران: مؤسسه‌ی تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری «متن».
ناصری، مسلم. (1395 الف). خورشید انتظار. تهران: زیارت.
ـــــــــــــ. (1395 د). تنهاتر از پدر. تهران: زیارت.
 ــــــــــــ. (1395 و). شتر سرگردان. تهران: زیارت.
ـــــــــــــ. (1395 ط). هدیه‌ی پنهان. تهران: زیارت.
یونسی، ابراهیم. (1382). هنر داستان‌نویسی. تهران: نگاه.
Barnet, S. (1964). A dictionary of Literary terms. London.