نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد ادبیات کودک و نوجوان، دانشگاه پیام نور، تهران. ایران

2 دبیر مقطع متوسطه دوم، دبیرستان شهید رجایی و هنرستان شهید حججی؛ شهرستان قرچک

چکیده

چکیده
«لوگوتایپ» نشانه‌ای نوشتاری است که هم وجه خوانداری (مفهومی زبان‌شناختی) دارد و هم دیداری (مفهومی زیبایی‌شناختی). عناوین کتاب‌های کودک و نوجوان به‌خاطر تایپوگرافی‌های خاص و خلاقانه‌شان از مصادیق لوگوتایپ به‌شمار می‌آیند. لوگوتایپِ عنوان از طریق برهم‌کنش‌های برون‌نوشتاری و درون‌نوشتاری در مفهوم‌سازی طرح روی جلد مشارکت می‌کند. برهم‌کنش درون‌نوشتاری عبارت است از تعامل وجه خوانداری با وجه دیداری عنوان (وجه تایپوگرافیک آن) و برهم‌کنش برون‌نوشتاری عبارت است از تعامل عنوان اصلی با تصویر و سایر نوشته‌های روی جلد. هدف این پژوهش بررسی چگونگی تعامل درون‌نوشتاریِ صورتِ تایپوگرافیک با مفهوم زبان‌شناختی عنوان است. پژوهش پیش‌ِ رو به این پرسش پاسخ می‌دهد که برهم‎کنشِ وجوه خوانداری و دیداریِ عنوان، چگونه طرح روی جلد را مفهوم‌سازی می‌کند؟ داده‌ها به روش هدفمند انتخاب شده‌اند و نمونه‌ی آماری این پژوهش شامل 27 عنوان از رمان‌های نوجوان است که هم لوگوتایپِ عنوانشان فارسی است و هم اینکه در بازه‌ی سال‌های 1387 تا 1402 انتشار یا بازنشر یافته‌اند. روش تحقیق، تحلیل محتوای کیفیِ جهت‌دار و رهیافت پژوهش مبتنی‌بر نظریه‌ی برهم‌کنش متن و تصویر اسکات و نیکولایوا است. نوآوری پژوهش حاضر در این است که نظریه‌پردازان مذکور به تعامل نوشتار با ابژه‌ی فرا‌نوشتاریِ تصویر توجه کرده‌اند، ولی پژوهش حاضر با تعمیم روش دسته‌بندی ایشان به تعامل درون‌نوشتاری توجه می‌کند. نتیجه‌ی پژوهش نشان می‌دهد که یکی از مهم‌ترین عوامل نقش‌آفرین در نحوه‌ی ارتباط خواننده‌ی نوجوان با عنوان کتاب، نوع تعاملی است که بین دو وجه تایپوگرافیک و زبان‌شناختی عنوان حاکم است.
 
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Intra-textual Interactions of the Title Logotypes in the Cover Desings of Young ‎Adult Novels Based on Scott-Nikolajeva’s Theory

نویسندگان [English]

  • Amir Hossein Zanjanbar 1
  • Rahim Rahimi 2

1 MA student of Children's Literature , Payam Nour University, Tehran-Iran

2 Second secondary teacher, Shahid Rajaei High School and Shahid Hojaji; Qarchak city.

چکیده [English]

Logotype is a written sign which has both a reading aspect (a linguistic concept) and a visual aspect (an aesthetic concept). The titles of children’s and young adults’ books which use special and creative typographies are examples of logotypes. The logotype of the title of the book contributes to the conceptualization of the cover design through intra-textual and extra-textual interactions. Intra-textual   interaction is the interplay of the reading aspect of the title with its visual aspect (its typographic aspect). Extra-textual interaction is the interplay between the main title with other images and words on the book cover. The aim of this research is to analyze the intra-textual interaction between the typographic form with the linguistic concept of the title. The questions of the research are as follows: In the graphic of the titles of young adult novels, what is the interaction on the intra-textual level, i.e. the interplay of the visual aspect of a typography with its linguistic aspect? How can we extend the classification method proposed by Scott and Nikolajeva from the extra-textual interaction to intra-textual interaction?

کلیدواژه‌ها [English]

  • children’s book
  • typography
  • pictogram
  • metaphotonomy
  • metaphorical and figurative axes
  • Roman ‎Jakobson
افشارمهاجر، کامران. (1393). تحلیل آثار گرافیکی. تهران: فاطمی.
امبروز، گوین و هریس، پل. (1396). اصول پایه‌ی طراحی گرافیک. ترجمه‌ی شروین شهامی‌پور، تهران: نظر.
بایر، هربرت. (1399). «درباره‌ی تایپوگرافی» در تئوری‌های طراحی گرافیک. به‌کوشش هلن آرمسترانگ، ترجمه‌ی مرجان زاهدی، تهران: مشکی.
مک‌کوی، کاترین و فری، دیوید. (1399). «تایپوگرافی به‌مثابه‌ی گفتمان» در تئوری‌های طراحی گرافیک. به‌کوشش هلن آرمسترانگ، ترجمه‌ی مرجان زاهدی، تهران: مشکی.
برکن، آلکساندرا. (1398). اهریمن در آینه. ترجمه‌ی علی مصلح‌حیدرزاده، تهران: پرتقال.
بریتین، بیل (1398). برآورنده‌ی آرزو. با تصویرگری اندرو گلاس، ترجمه‌ی ناهید قهرمانی، تهران: چشمه.
بوش، پسودانیموس. (1398). اسم این کتاب راز است. ترجمه‌ی مرجان حمیدی، تهران: پرتقال.
چارئی، عبدالرضا. (1398). خلاقیت در تایپوگرافی. تهران: فرهنگسرای میردشتی.
حسنی، پیمان. (1394). تایپوگرافی، سبک‌ها و اصطلاحات. تهران: ساکو.
حسنین، محمدعلی. (1393). سریع‌تر از نور. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
خلیلی، سپیده. (1381). گمشده. با تصویرگری سودابه شیران، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
دالوند، رضا (1387). خوانش صفحه بدون قرائت متن. تهران: دفتر مطالعات و توسعه‌ی رسانه‌ها.
دمیرچیلو، هدی و سجودی، فرزان. (1390). «تحلیل نشانه‌شناختی در تایپوگرافی فارسی». کتاب ماه هنر، شماره‌ی 152، صص90-101.
دنی، ریچارد. (1397). کتابخانه‌ی ارواح. ترجمه‌ی مشهود غفارکنی، تهران: پرتقال.
رضوی، سیده‌طاهره. (1397). نقش تایپوگرافی در طراحی جلد کتاب کودکان گروه سنی ب. پایان‌نامه‌ی مقطع کارشناسی ارشد رشته‌ی گرافیک دانشگاه آزاد اسلامی واحد یزد.
زنجانبر، امیرحسین. (1401). «کارکرد بلاغی‌روایی تصویر در ادبیات کودک». مبانی نظری هنرهای تجسمی، دوره‌ی 7، شماره‌ی2. صص86-108. Http://doi.org/10.22051/JTPVA.2022.37251.1332
ــــــــــــــــــ. (1402الف). «رده‌بندی فرمالیستی سیمامعنایی در تایپوگرافی عناوین کتاب‌های تصویری کودک». گرافیک و نقاشی. دوره‌ی6. شماره‌ی11. صص 120-133. Http://doi.org/10.22051/PGR.2024.45973.1240
ــــــــــــــــــ. (1402ب). «برهم‌کنش دو وجه خوانداری و دیداری عناوین تایپوگرافیک در تیتراژ و پوستر هفت فیلم کودک و نوجوان، براساس نظریه‌ی اسکات-نیکولایوا». نامه‌ی هنرهای نمایشی و موسیقی، دوره‌ی14، شماره‌ی32، صص 129-144. Http://doi.org/10.30480/DAM.2024.5160.1861
سنجارون، زینب. (1402). تموج. قم: معارف.
شهری، شراره. (1397). مطالعه‌ی تایپوگرافی به‌مثابه‌ی تصویر در طراحی جلد کتاب‌های دهه‌ی هشتاد شمسی. پایان‌نامه‌ی مقطع کارشناسی ارشد ارتباط تصویری دانشگاه هنر.
طالب‌زاده، رضوان. (1393). بررسی نام‌نوشته‌های کتاب‌های انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد دانشکده‌ی پردیس البرز وابسته‌به دانشگاه تهران.
کارلسون، ناتالی‌سویج. (1387). خانواده‌ی زیر پل. با تصویرگری گارث ویلیامز، ترجمه‌ی گلی ترقی، تهران: امیرکبیر.
لندی، درک. (1402). کارآگاه اسکلت: یک شارلاتان دوست‌داشتنی. ترجمه‌ی امیرحسین دانشورکیان، تهران: پرتقال.
مثقالی، فرشید. (1396). تایپوگرافی. تهران: نظر.
معنوی‌راد، میترا و مرسلی‌توحیدی، فاطمه. (1396). چالش‌های طراحی جلد کتاب دهه‌ی اخیر در ایران. تهران: مرکب سفید.
موللی‌هانت، لیندا. (1398). ماهی روی درخت. ترجمه‌ی مرضیه ورشوساز، تهران: پرتقال.
نوبل، جولیا. (1399). خنجر و صلیب. ترجمه‌ی شبنم حاتمی، تهران: پرتقال.
نیکولایوا، ماریا. (1398). درآمدی بر رویکردهای زیبایی‌شناختی به ادبیات کودک. ترجمه‌ی مهدی حجوانی و فاطمه زمانی، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
نیلسون، جنیفر. ای. (1403). یک شب فاصله. ترجمه‌ی عادله قلی‌پور، تهران: پرتقال.
واتر، مگی‌استیف. (1401). مسابقات برج عقرب. ترجمه‌ی رباب پورعسگر، تهران: باژ.
وایت، الکس. (1393). تأملی در طراحی حروف، ایدئولوژی کاربردی در تایپوگرافی. ترجمه‌ی عاطفه متقی، تهران: هنر نو.
وبستر، جین. (1398). بابالنگ‌دراز. ترجمه‌ی میمنت دانا، تهران: انسان برتر.
های‌اسمیت، سایرس. (1395). درون پاراگراف چه می‌گذرد؟. ترجمه‌ی فرزانه آرین‌نژاد، تهران: مشکی.
هری، پیپ. (1402). موج کوچولو. ترجمه‌ی حشمت‌سادات میرعابدینی، تهران: چشمه.
هیلنر، ماتیاس. (1395). تایپوگرافی مجازی. ترجمه‌ی جمشید آراسته، تهران: آبان.