نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران.

2 استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران.

3 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

چکیده

 چکیده
هدف این مقاله شناسایی و تحلیل چگونگی بازنمایی کلیشه‌های جنسیتی در داستان‌های منتشرشده از سوی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در دهه‌ی شصت است. این پژوهش به شیوه‌ی تحلیلی‌توصیفی، باتوجه‌به عناصر و ویژگی‌های ساختاری داستان‌ها و بر مبنای آموزه‌های جامعه‌شناسی جنسیت انجام شده‌ است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که این داستان‌ها از طریق بازتولید روایتِ مردانه‌ی «جست‌وجو»، نقش راویِ دانای کل در برجسته‌سازی ذهنیت مردان/پسران، قرار دادن مردان و پسران در نقش شخصیت‌های اصلی داستان و در عوض، حذف زنان و دختران از روایت یا قرار دادن آن‌ها در نقش‌های حاشیه‌ای و تعیین مرزهای دقیق و نقیض میان نقش‌های زنانه و مردانه با تأکید بر ارزش‌یافتگی مردان در برابر ارزش‌باختگی زنان، کلیشه‌های جنسیتی را بازتولید و القا می‌کنند و از این طریق در آماده‌سازی کودکان خردسال برای پذیرش و درونی‌سازی کل ساختار روابط بین زنان و مردان به‌عنوان بخشی از نقش جنسیتی خود، مؤثر هستند و به‌نوبه‌ی ‌خود به بازتولید، تکرار و تداوم اشکال تبعیض جنسیتی کمک می‌کنند.
 
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analysis of Gender stereotypes in the Published stories of the Institute for the ‎Intellectual Development of Children and Young Adults in the 60s (A and B ‎Age Groups)‎

نویسندگان [English]

  • Najmeh Hosseini Sarvari 1
  • Mohammad Sadegh Basiri 2
  • Mahla Sadat Hosseini Saber 3

1 Associate prof of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Shahid Bahonar University of Kerman, Kerman, Iran.

2 Prof of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Shahid Bahonar University of Kerman, Kerman, Iran.

3 Phd Prof of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, Shahid Bahonar University of Kerman, Kerman, Iran.

چکیده [English]

Socialization is the process through which an unaware child gradually becomes a self-aware, knowledgeable, and skilled individual who respects the values ​​and teachings of the culture into which he or she was born. Socialization occurs when children learn the customs of their respective groups so that they can behave in an acceptable manner within that group. This process requires an emotional connection with models, because children's thoughts, feelings and actions are formed in their connection with close relatives and the wider world. Literary works can be an effective aid in the development and nurturing of these dependencies. Among the creative works of children's and young adult literature, stories are the most fundamental ways of indirectly transmitting concepts and values ​​to children. They prepare children to accept gender roles, identities and norms, values ​​and beliefs based on gender differences.
It is very important to pay attention to how gendered characters and behaviors are represented in children's and adolescent literature; because the characters in the story are involved in events that easily create gender stereotypes in the minds of children, and the younger the child, the less resistant they are to the influences of these stereotypes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Institute for the Intellectual Development of Children and Young Adults
  • Children's ‎Literature
  • Story
  • Gender stereotypes
  • A and B Age categories.‎
احمدی، احمدرضا. (1364الف). هفت روز هفته دارم. تصویرگری محمّدرضا دادگر، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
ــــــــــــــــــ. (1364ب). هفت کمان هفت رنگ .تصویرگری هوشنگ محمّدیان، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
اُسالیوان، ایمر. (1398). ادبیات تطبیقی کودکان. ترجمه‌ی مریم جلالی و محبوبه فرهنگی، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
اسلام، علی‌رضا و همکاران. (1392). «جامعه‌شناختی جنسیت در داستان نامه‌هایی به آقا غوله». مطالعات ادبیات کودک، دوره‌ی4، شماره‌ی1، صص1-20.  https://doi.org/10.22099/jcls.2013.1144
القش، کمال. (1363). سفر مرغ باهوش. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
امیرقاسمی، مینو. (1363). فیل کوچولو دماغت کو. تصویرگری منوچهر دهقان، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
بهمدی مقدس، نجمه و همکاران. (1395). «بررسی جنسیت در شعر کودک و نوجوان از منظر جامعه‌شناسی بدن». نقد و نظریه ادبی، دوره‌ی1، شماره‌ی2، صص105-123.
پورگیو، فریده  و مسیح ذکاوت. (1389). «بررسی نقش‌های جنسیتی در خاله سوسکه». مطالعات ادبیات کودک، سال1، شماره‌ی2، صص 27-43.  https://doi.org/10.22099/jcls.2012.436
پویا، سرور. (1365). دمم کو. تصویرگری سیاوش مظلومی‌پور، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
پیاژه، ژان. (1394). شکل‌گیری نماد در کودکان. ترجمه‌ی زینب توفیق، تهران: نی.
تقی، شکوفه. (1364). تبر. تصویرگری منوچهر دهقان، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
ــــــــــــ. (1365). زیباترین آواز. تصویرگری نیره تقوی، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
ــــــــــــ. (1366). وقتی بهار آمد. تصویرگری علی خورشیدپور، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
توکلی، نیره. (1363). احمد و نی‌نی کوچولو. تصویرگری مهرنوش معصومیان، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
جانینی بلوتی، النا. (1385). اگر فرزند دختر دارید. ترجمه‌ی محمّدجعفر پوینده، تهران: نی.
حاجی نصرالله، شکوه. (1382). «نقش الگوهای جنسیت برای کودک ایرانی». پژوهشنامه‌ی ادبیات کودک و نوجوان، شماره‌ی32، صص 43-59.
حجازی، بنفشه. (1377). ادبیات کودکان و نوجوانان: ویژگی‌ها و جنبه‌ها. تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
حجوانی، مهدی. (1378). «مخاطبان گم‌شده». پژوهشنامه‌ی ادبیات کودک و نوجوان، شماره‌ی19، صص 42-49.
خسرونژاد، مرتضی. (1400). دیگرخوانی‌های ناگزیر. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
ــــــــــــــــــ. (1382). معصومیت و تجربه. تهران: مرکز.
رنلدز، کیمبرلی. (1394). ادبیات کودک. ترجمه‌ی مهدی حجوانی، تهران: افق.
سرشار، محمّدرضا. (1388). گذری بر ادبیات کودکان و نوجوانان قبل و بعد از انقلاب. تهران: انجمن قلم ایران.
سنگری، محمّدرضا. (1390). دریچه‌ای به بهشت کودکانه. تهران: خورشیدباران.
سیدآبادی، علی‌اصغر. (1384). «ادبیات کودک و نوجوان و هویت تجویزی». پژوهشنامه‌ی ادبیات کودک و نوجوان، شماره‌ی42، صص 37-42.
شمس، محمّدرضا. (1365). اگر این چوب مال من بود. تصویرگری علی‌رضا عمومی، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
شعاری‌نژاد، علی‌اکبر. (1370). ادبیات کودکان. تهران: اطلاعات.
صادقی جعفری، جواد. (1387). «بررسی سیمای زن در ادبیات کودکان با تأکید بر تغییرات سیاسی – اجتماعی». مطالعات زنان، سال6، شماره‌ی1، صص 71-90.    https://doi.org/10.22051/jwsps.2008.1289
طاهراحمدی، محمود. (1382). «از شورای کتاب کودک تا کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان (1341-1357)». گنجینه‌ی اسناد، سال7، شماره‌ی51و52، صص 83-89.
طائرپور، فرشته. (1364). احمد و سارا. تصویرگری مهرنوش معصومیان، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
ــــــــــــــ. (1365). احمد و ساعت. تصویرگری مهرنوش معصومیان، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
کلانتری، پرویز. (1364). خانه‌ی حاج رحیم آقا کجاست. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
گرت، استفانی. (1380). جامعه‌شناسی جنسیت. ترجمه‌ی کتایون بقایی، تهران: دیگر.
گروگان، حمید. (1360). احمد باید بپرسد. تصویرگری علی گروسی، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
گروه نویسندگان. (1386) فمینیسم و دیدگاه‌ها. تنظیم: شهلا اعزازی. تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
گیدنز، آنتونی. (1378). جامعه‌شناسی. ترجمه‌ی حسن چاووشیان، تهران: نی.
لوراتو، آلساندرا. (1399). زبان و جنسیت در افسانه‌ها و قصه‌های عامیانه. ترجمه‌ی اعظم داودی، تهران: فرهامه.
محمدی، محمدهادی. (1378). روش‌شناسی نقد ادبیات کودکان. تهران: سروش.
معینی، مهدی. (1363). دالّی. تصویرگری پرویز کلانتری، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
ــــــــــــ. (1363). نقلی1. تصویرگری مهرنوش معصومیان، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
ــــــــــــ. (1364). نقلی2. تصویرگری مهرنوش معصومیان، تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
مقصودی، سوده و سمیرا تندولی. (1393). «جنسیت و نقش‌های اجتماعی در مجلات کودکان». مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، سال3، شماره‌ی1، صص 121-139.  https://doi.org/10.22059/jisr.2014.52466
مک‌کافری، آن. (1382). «پیش به سوی افق هایی که هیچ زن یا مردی به آن دست نیافته». ترجمه‌ی کاتارینا ورزی، پژوهشنامه‌ی ادبیات کودک و نوجوان، شماره‌ی32، صص 4-13.
میشل، آندره. (1376). پیکار با تبعیض جنسیتی. ترجمه‌ی محمّدجعفر پوینده. تهران: نگاه.
نامدار، حسین. (1360). سنجاب آشپز. تصویرگری نسرین خسروی. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
نورتون، دونا. (1382). شناخت ادبیات کودکان. ترجمه‌ی منصوره رامی، ثریا قزل‌ایاغ و دیگران. تهران: قلمرو.
نیکولایوا، ماریا. (1398). درآمدی بر رویکردهای زیبایی‌شناختی به ادبیات کودک. ترجمه‌ی مهدی حجوانی و فاطمه زمانی. تهران: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان.
یغمایی، جواد و محمد خندان. (1383). کودک و مطالعه. تهران: کتابدار.
Hunt, Peter and Others.  (1999). Understanding Children’s Literature. Ed. by Peter Hunt. Oxon, Routledge.
Parsons, Linda T.  (2004). "Ella Evolving:Cinderella Stories and the Construction of Gender Appropriate Behavior". Children’s Literature in Education, Vol 35, No2, 135-154.