مجله علمی پژوهشی مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز

مقاله پژوهشی

بررسی مولفه‌های مدرنیته در آثار محمد رضا شمس

رقیه آلیانی؛ بیژن ظهیری؛ شکراله پورالخاص؛ علی صفایی سنگری

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 1-24

https://doi.org/10.22099/jcls.2020.38814.1830

چکیده

بازخوانی مؤلفه های مدرنیته در آثار محمدرضا شمس چکیده مدرنیسم به‌عنوان جنبشی بزرگ به ایجاد تحول عظیمی در عرصه‌ی هنر و ادبیات منجر شد که این تحول به حوزه‌ی ادبیات کودک و نوجوان نیز راه پیدا ... بیشتر بازخوانی مؤلفه های مدرنیته در آثار محمدرضا شمس چکیده مدرنیسم به‌عنوان جنبشی بزرگ به ایجاد تحول عظیمی در عرصه‌ی هنر و ادبیات منجر شد که این تحول به حوزه‌ی ادبیات کودک و نوجوان نیز راه پیدا کرد. محمدرضا شمس از نویسندگانی است که قصد دارد کودکان و نوجوانان جامعه را با واقعیت‌های دنیای مدرن آشنا سازد؛ به‌همین دلیل این نویسنده مؤلفه‌های عصر نو را با فرم روایی و داستانی برای این قشر از مخاطبان بیان می‌کند. این پژوهش بر آن است تا جامعه‌ی مخاطبان را با قلم متفاوت محمدرضا شمس که هم‌گام با فضای مدرنیستی و متناسب با تغییر ذائقه‌ی‌ کودکان است، آشنا سازد. روش پژوهش تحلیل محتوای قیاسی با رویکرد توصیفی‌ تحلیلی است. این پژوهش درصدد است به بررسی مؤلفه‌های برجسته‌ی معنایی مدرنیته از جمله تفکر انتقادی، الیناسیون و کلیشه‌زدایی در آثار شمس بپردازد. نتایج پژوهش بر این است که محمدرضا شمس در آثار خود بی‌عدالتی‌های جامعه از جمله فساد اداری در نظام بروکراسی و مردسالاری را به بوته نقد می‌گذارد و بر‌ آن است که مخاطب را با واقعیت‌های تلخ جامعه آشنا سازد؛ از سوی دیگر زندگی امروز افراد جامعه توأم با ازخودبیگانگی است که شمس این مؤلفه را در قالب تنهایی و مرگ، بحران هویت و زمان‌پریشی به نمایش می‌گذارد. ادبیات مدرنیستی با نگاهی متفاوت درصدد جلب نظر خوانندگان خاص است؛ از این‌رو با استفاده از بداعت، خلاقیت و هنجارشکنی، مخاطبان خاص خود را می‌طلبد. از همین‌روست که شمس از شخصیت‌هایی بهره می‌گیرد که از هم‌نوعان خود متمایز هستند، بنابراین شخصیت‌ها با ایدئولوژی ابرقهرمانی و مستقلانه درصدد انجام مأموریت خود می‌شوند و با جسارت در جویندگی به اجرای امور و هدف می‌اندیشند. واژه‌های کلیدی: الیناسیون، تفکر انتقادی، کلیشه‌زدایی، محمدرضا شمس، مدرنیسم. تاریخ دریافت مقاله: 30/7/1399 تاریخ پذیرش مقاله: 7/10/1399

مقاله پژوهشی

جستاری در کارکرد نمادین رنگ و انواع دلالت‌های آن در شعر کودک و نوجوان دهه‌ی شصت تا هشتاد

مهدیه اسلامیت؛ سید محمود الهام بخش؛ محمد کاظم کهدویی

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 25-54

https://doi.org/10.22099/jcls.2020.36724.1781

چکیده

رنگ‌ها ورای ظاهر خود، مفاهیم گوناگونی دارند و تکیه‌گاه افکار و احساسات نمادین به ‌شمار می‌آیند. نماد، مخاطب را به درنگ بر معنای شعر وا می‌دارد و لذت مشارکت در خلق معنای متن را فراهم می‌کند. این مقاله ... بیشتر رنگ‌ها ورای ظاهر خود، مفاهیم گوناگونی دارند و تکیه‌گاه افکار و احساسات نمادین به ‌شمار می‌آیند. نماد، مخاطب را به درنگ بر معنای شعر وا می‌دارد و لذت مشارکت در خلق معنای متن را فراهم می‌کند. این مقاله به بررسی اشعار کودک و نوجوان از چشم‌انداز نماد رنگ و توجه به این امر که کدام رنگ‌ها در شعر کودک و نوجوان در موقعیت نمادین قرار دارند و چه مفاهیمی را القا می‌کنند، پرداخته است. پس از انتخاب نُه شاعر کودک و نوجوان، از میان 134 مجموعه شعری که دسترسی به آن‌ها ممکن شده است، تنها در 32 مجموعه، رنگ‌هایی با ویژگی نمادین مشاهده شده‌ است. این مقاله، به روش توصیفی‌تحلیلی، ضمن بیان فراوانی هرکدام از رنگ‌های نمادین در شعر شاعران منتخب و همچنین بیان بسامد آن‌ها در هرکدام از گروه‌های سنی (ب، ج، د و ه)، دلالت‌های هر رنگ را در اشعار مدّنظر، بررسی و با شعر کهن و معاصر مقایسه کرده و میزان تازگی یا تداول آن‌ها را نشان می‌دهد. نتایج این بررسی نشان می‌دهد که رنگ‌های سیاه، سفید، سبز و سرخ در شعر کودک و نوجوان بیش از رنگ‌های دیگر، ویژگی نمادین یافته‌اند؛ سیاه برای بیان ظلمت فقر، گمراهی، ظلم و خفقان به‌ کار رفته است. سفید، پاکی و معصومیت، امید و آگاهی را القا می‌کند و سبز، رنگ طبیعت، امید، امنیت و بیانگر مفاهیم مذهبی است. رنگ سرخ نیز با مفهوم شهید و شهادت، زیبایی، عشق، شرم و گاه تشویش گره خورده است. بیشتر نمادهای رنگ در این حوزه، نمادهای مرسوم شعر فارسی‌اند. از میان شاعران منتخب نیز بیوک ملکی، جعفر ابراهیمی، مصطفی رحمان‌دوست و قیصر امین‌پور، از نمادهای رنگ بیش از بقیه شاعران بهره گرفته‌اند.

مقاله پژوهشی

درآمدی برظرفیت‏ های مطلوب هفت‏ پیکر نظامی برای ساخت بازی رایانه‌‌ای در سبک نقش ‏آفرینی

علیرضا پورشبانان

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 55-82

https://doi.org/10.22099/jcls.2021.39349.1852

چکیده

درآمدی بر ظرفیت ‏های مطلوب هفت‏ پیکر نظامی برای ساخت بازی رایانه‌‌ای در سبک نقش ‏آفرینی علیرضا پورشبانان* چکیدهدر مقاله ‏ی پیش‎رو، هدف این است که با بررسی شاخص‏ های مطلوب متن هفت‏ ... بیشتر

مقاله پژوهشی

آیا متن می‌تواند کودک را به آغوش گیرد؟ کندوکاو خواننده‌ی نهفته در داستان‌های کتاب‌های درسی فارسی دوره‌ی اول دبستان (اول تا سوم)

سودابه شکراله زاده

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 83-110

https://doi.org/10.22099/jcls.2021.40895.1882

چکیده

آیا متن می‌تواند کودک را به آغوش گیرد؟کندوکاو خواننده‌ی نهفته در داستان‌های کتاب‌های درسی فارسی دوره‌ی اول دبستان (اول تا سوم) سودابه شکراله‌زاده* چکیدههدف کلی این تحقیق بررسی خواننده‌ی ... بیشتر آیا متن می‌تواند کودک را به آغوش گیرد؟کندوکاو خواننده‌ی نهفته در داستان‌های کتاب‌های درسی فارسی دوره‌ی اول دبستان (اول تا سوم) سودابه شکراله‌زاده* چکیدههدف کلی این تحقیق بررسی خواننده‌ی نهفته در داستان‌های کتاب‌های درسی فارسی دوره‌ی اول دبستان (اول تا سوم) بر اساس نظریه‌ی «خواننده‌ی درون کتاب» ایدن چمبرز است. به‌دنبال این هدف کلی بر سه هدف جزئی تمرکز می‌شود: بررسی توانایی داستان‌های به‌کاررفته در این کتاب‌ها در به درون متن کشیدن مخاطب؛ کشف مفهوم کودک نهفته در این داستان‌ها و بررسی این موضوع که آیا این داستان‌ها را می‌توان اثر کودک دانست یا خیر. این تحقیق نشان می‌دهد کیفیت شگردهای خواننده‌ی نهفته (سبک، زاویه‌ی ‌دید، طرفداری و شکاف‌های داستانی) در این داستان‌ها به‌صورتی است که احتمال اینکه بتواند خواننده را درون متن بکشد اندک است. کودک نهفته در داستان‌ها، کودکی ناآگاه و ناقص از نظر شناختی است که زیر سایه‌ی سنگین اقتدار بزرگ‌سال باید به تعلیمی‌گراییِ غلیظی تن دهد تا به نقطه‌ی غایی رشد مدنظر بزرگ‌سال دست یابد. کودک باید به‌هنجار شود و کدهای اخلاقی، دینی، فرهنگی و اجتماعی جامعه‌ی بزرگ‌سال را اجرا کند و همانند بزرگ‌سال سخن گوید و بیندیشد. کودک در جایگاه وسیله‌ای بازنمایی می‌شود که باید در سویه‌ی تجربه، آگا‌هی و جامعه‌پذیری محض گام بردارد. گرایشی به کودک‌زدایی به چشم می‌خورد که این گرایش با شیوه‌هایی مانند آموزش مستقیم، تن‌ندادن به گفت‌وگو با کودک، زیبایی‌شناسی‌زدایی، انتقال مستقیم کدهای اخلاقی، دینی و اجتماعی بزرگ‌سالانه، عاری‌بودن داستان‌ها از تخیل، عاطفه، بازی‌گونگی و شیطنت‌های کودکانه و رقیق‌کردن طنز اعمال می‌شود. به‌جز دو داستان پری‌کوچولو و روباه و خروس به‌دشواری می‌توان دیگر داستان‌ها را آثار کودکی دانست که بتوانند با کودک ارتباط گیرند.واژه‌های کلیدی: ایدن چمبرز، خواننده‌ی نهفته، داستان، کتاب‌های درسی فارسی دبستان، کودک. * استادیار گروه آموزش و پرورش دانشگاه علامه طباطبائی Shokrollahzadeh.sue@atu.ac.irتاریخ دریافت مقاله: 18/3/1400 تاریخ پذیرش مقاله: 9/9/1400

مقاله پژوهشی

کاربرد عناصر اساطیری در داستان های فانتزی کودکان دهۀ هشتاد

عمران صادقی؛ بیژن ظهیری ناو؛ مهدی رستمی

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 111-134

https://doi.org/10.22099/jcls.2021.34957.1735

چکیده

کاربرد عناصر اساطیری در داستان های فانتزی کودکان دهه‌ی هشتاد عمران صادقی*بیژن ظهیری‌ناو**مهدی رستمی*** چکیدهاسطوره یکی از مهم‌ترین موضوعات بشر است که در سراسر فضای زندگی او جریان دارد. اسطوره ... بیشتر کاربرد عناصر اساطیری در داستان های فانتزی کودکان دهه‌ی هشتاد عمران صادقی*بیژن ظهیری‌ناو**مهدی رستمی*** چکیدهاسطوره یکی از مهم‌ترین موضوعات بشر است که در سراسر فضای زندگی او جریان دارد. اسطوره امری پویاست و بازتاب این پویایی در تمام کارهای بشر به‌ویژه ادبیات جلوه‌گر است. ادبیات کودکان و نوجوانان نیز از این تأثیر برکنار نیست. گستره‌ی این بازتاب به‌ویژه در گونه‌ی فانتزی آشکارتر است. در این پژوهش در ابتدا تعریفی مختصر از اسطوره ارائه داده شده‌است؛ آن‌گاه ویژگی‌های بینش اسطوره‌ای بررسی شده‌ و سپس درباره‌ی ویژگی‌های عناصر اسطوره‌ای و شیوه‌ی به‌کارگیری آن در داستان‌های منتخب کودکان و نوجوانان بحث شده ‌است. جنبه‌های بررسی‌شده در این مقاله عبارتند‌از: ویژگی‌های انسان‌گیاهی، شخصیت‌های اساطیری مانند غول و پری، جادو، پیکرگردانی و آنیمیسم. بررسی این پژوهش نشان داد استفاده از عناصر اسطوره‌ای برای نویسنده‌ی داستان فانتزی یک هدف نیست؛ بلکه یک وسیله‌ی بسیار کارآمد است. او می‌تواند با این عناصر، دنیایی نو و سرشار از شگفتی را برای مخاطب خلق کند. زیرا کودک اسطوره‌زی است و هنوز لایه‌های ناخودآگاه ذهن او با جهان اسطوره‌ای و پیوندهای آن در ارتباط است؛ پس بیشترین لذت را از داستان خواهد برد.واژه‌های کلیدی: ادبیات کودکان، اسطوره، آنیمیسم، جادو، فانتزی. * استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی emransadeghi1@gmail.com (نویسنده‌ی مسئول)** دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی zahirinav@uma.ac.ir*** استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سلمان فارسی کازرون dr.rostami@kazerunsfu.ac.irتاریخ دریافت مقاله: 2/7/1399 تاریخ پذیرش مقاله: 25/2/1400

مقاله پژوهشی

بازتولید انگاره‌های گفتمان سنّتی جنسیت در نوشته‌های کودکان و نوجوانان

فاطمه فرشچی؛ قدرت الله طاهری

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 135-160

https://doi.org/10.22099/jcls.2021.37770.1804

چکیده

بازتولید انگاره‌های گفتمان سنتی جنسیت در نوشته‌های کودکان و نوجوانانفاطمه فرشچی*قدرت‌اله طاهری** چکیدهنشریه‌ی عروسک سخنگو از سال ۱۳۶۸ در لابه‌لای مطالب فرهنگی‌ادبی خود اقدام به انتشار دست‌نوشته‌های ... بیشتر بازتولید انگاره‌های گفتمان سنتی جنسیت در نوشته‌های کودکان و نوجوانانفاطمه فرشچی*قدرت‌اله طاهری** چکیدهنشریه‌ی عروسک سخنگو از سال ۱۳۶۸ در لابه‌لای مطالب فرهنگی‌ادبی خود اقدام به انتشار دست‌نوشته‌های کودکان و نوجوانان در قالب داستان و انشا با محوریت موضوعات معین کرده‌ است. در این نوشته‌ها، خوانندگان کودک در هیأت نویسنده ظاهر شده‌اند. این متن‌ها از ابعاد گوناگون درخور تحلیل هستند. در پژوهش حاضر، به این مسئله پرداخته‌ شده است که کودکان در روایات و داستان‌های خویش هویت جنسیتی‌شان را چگونه بازتاب می‌دهند. با استفاده از رویکرد تحلیل انتقادی گفتمان نورمن فرکلاف متن‌های خودنوشت کودکان در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین برای نشان‌دادن چگونگی بازنمایی هویت جنسیتی آنان بررسی و تحلیل شده‌اند. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است که با وجود تحولاتی که در لایه‌های آشکار و پنهان جامعه‌ی ایرانی به ‌وجود آمده و تا اندازه‌ای انگاره‌های جنسیتی را تغییر داده است، همچنان هویت جنسیتی کودکان و نوجوانان بیشتر متأثر از کلیشه‌‌های سنتی بازتولید می‌شود. به‌عنوان ‌نمونه، پسران در نوشته‌های‌شان هویت برتر اجتماعی را به نمایش می‌گذارند و دختران نیز احساس فرودستی را در مقایسه با پسران بازتاب می‌دهند. پسران خود را در موقعیت‌های کنشگرانه به تصویر می‌کشند و دختران، تمایل دارند نقش‌های جنسیتی تعریف و تثبیت‌شده‌ی اجتماعی از زنان را بروز دهند. این نمونه‌ها خود تابعی از اثرات ایدئولوژی‌های پنهان و آشکار مردسالارانه‌ی حاکم بر جامعه و خانواده‌های ایرانی است.واژه‌های کلیدی: انگاره‌های جنسیتی، ایدئولوژی، تحلیل انتقادی گفتمان، فرکلاف، عروسک سخنگو، نویسندگان کودک و نوجوان. * کارشناس ارشد ادبیات کودک و نوجوان دانشگاه شهید بهشتی fatima.farshchi@hotmail.com (نویسنده‌ی مسئول)** دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید بهشتی ghodrat66@yahoo.comتاریخ دریافت مقاله: 18/4/1399 تاریخ پذیرش مقاله: 6/3/1400

مقاله پژوهشی

نمود معنویت در داستان‌های کودک کلر ژوبرت براساس نظریه آگاهی ارتباطی

فاطمه قانع؛ محمدرضا نجاریان؛ مجید پویان

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 161-186

https://doi.org/10.22099/jcls.2021.38951.1839

چکیده

نمود معنویت در داستان‌های کودک کلر ژوبرت بر اساس نظریه‌ی آگاهی ارتباطی فاطمه قانع*محمدرضا نجاریان**مجید پویان*** چکیدهمعنویت یکی از موضوعاتی است که امروزه توجه پژوهشگران را حوزه‌ی ادبیات کودک ... بیشتر نمود معنویت در داستان‌های کودک کلر ژوبرت بر اساس نظریه‌ی آگاهی ارتباطی فاطمه قانع*محمدرضا نجاریان**مجید پویان*** چکیدهمعنویت یکی از موضوعاتی است که امروزه توجه پژوهشگران را حوزه‌ی ادبیات کودک و نوجوان به خود جلب کرده است. یکی از نظریات مطرح در حوزه‌ی روان‌شناسی کودک، نظریه‌ی‌ آگاهی ارتباطی ربکا نای و دیوید هی است که معنویت و ابعاد آن را در ارتباط با کودکان بررسی می‌کند و ما از آن در تحلیل داستان کودک بهره برده‌ایم. در این نظریه پنج عنصر در بحث معنویت کودکان مطرح می‌شود: زمینه‌ها، شرایط، راهبردها، فرایندها و پیامدها. زمینه‌های ظهور معنویت کودکان در چهار حوزه‌ی ارتباطی آن‌ها صورت می‌گیرد: رابطه‌ی کودک با خدا، رابطه‌ی کودک با دیگران، رابطه‌ی کودک با جهان و رابطه‌ی کودک با خود. در این مقاله چهار اثر از کلر ژوبرت، یکی از نویسندگان مطرح حوزه داستان کودک، بر اساس چهار زمینه‌ی مطرح در نظریه‌ی آگاهی ارتباطی، نقد و بررسی می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که ابعاد مختلف معنویت کودکان با نگاهی ظریف و هنرمندانه در آثار داستانی این نویسنده‌ی فارسی‌زبان نمود یافته ‌است.واژه‌های کلیدی: آگاهی ارتباطی، دیوید هی، ربکا نای، کلر ژوبرت، معنویت کودکان. * دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد fateme.ghane@gmail.com** استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد reza.najjarian@gmail.com (نویسنده‌ی مسئول)*** استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد pooyan@yazd.ac.irتاریخ دریافت مقاله: 17/8/1399 تاریخ پذیرش مقاله: 21/4/1400

مقاله پژوهشی

تحلیل گفتمان انتقادی رمان شب‌های بی‌ستاره بر اساس دیدگاه فرکلاف

محمد مجوزی؛ تارا اکبرزاده

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 187-210

https://doi.org/10.22099/jcls.2021.38770.1829

چکیده

تحلیل گفتمان انتقادی رمان شب‌های بی‌ستاره بر اساس دیدگاه فرکلاف محمد مجوزی*تارا اکبرزاده** چکیدهاین پژوهش به بررسی مؤلفه‌های زن‌ستیز در رمان شب‌های بی‌ستاره نوشته‌ی مرضیه‌ی نفری از دیدگاه ... بیشتر تحلیل گفتمان انتقادی رمان شب‌های بی‌ستاره بر اساس دیدگاه فرکلاف محمد مجوزی*تارا اکبرزاده** چکیدهاین پژوهش به بررسی مؤلفه‌های زن‌ستیز در رمان شب‌های بی‌ستاره نوشته‌ی مرضیه‌ی نفری از دیدگاه تحلیل انتقادی نورمن فرکلاف می‌پردازد. در این رویکرد، مناسبات بین گفتمان‌ها و نهادهای قدرت، با بررسی ساختارهای زبان در‌کنار بافت تولید متن در سه سطح تحلیل می‌شود: ۱. بررسی ساخت‌های زبانی چون واژگان، ضمایر، قیود، نحوکلام، و... (سطح توصیف)۲ . بررسی بافت تولید متن (سطح تفسیر)۳. تحلیل مناسبات بین قدرت و ایدئولوژی (سطح تبیین). نتایج نشان می‌دهد تقلیل زنان نه‌تنها در روساخت زبان بلکه در لایه‌های زیرین ساختارهای زبان هم نهادینه شده است. بررسی بافت متن نشان می‌دهد گفتمان ضد زن در دهه‌ی شصت به‌دلیل ایدئولوژهای ارزشی مدار (انقلاب و جنگ) شدت بیشتری داشته است. در سطح تبیین، نویسنده سعی دارد تا نشان‌ دهد چگونه ساختار قدرت، گفتمان ضد زن را در جامعه رواج و آن ‌را طبیعی جلوه می‌دهد، آن‌چنان‌که به باور درونی زنان تبدیل می‌شود. ازآنجایی‌که در ساختار حقوقی و کیفری جامعه، قانونی برای خشونت خانگی علیه زنان وجود ندارد، نهاد‌های قدرت گفتمان ضد زن را حمایت می‌کنند تا مانع توزیع قدرت در میان زنان گردند. این تحقیق به روش توصیفی‌تحلیلی و با تکیه بر تحلیل نمونه‌های در متن انجام شده ‌است.واژه‌های کلیدی: رویکرد انتقادی، شب‌های بی‌ستاره، فرکلاف، گفتمان زن‌ستیز. * استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه زابل Momojavey@yahoo.com** دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان Akbarzadeh.tara@gmail.com (نویسنده‌ی مسئول)تاریخ دریافت مقاله: 27/7/1399 تاریخ پذیرش مقاله: 4/2/1400

مقاله پژوهشی

خوانش رمان نوجوانِ این وبلاگ واگذار می‌شود بر اساس اصول نقد لاکانی

ایوب مرادی

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 211-238

https://doi.org/10.22099/jcls.2021.37231.1794

چکیده

خوانش رمان نوجوانِ این وبلاگ واگذار می‌شود بر اساس اصول نقد لاکانی ایوب مرادی* چکیدهرویکرد لاکانی در نقد ادبی معاصر شاخه‌ای از نقد روان‌شناسانه است که تلاش می‌کند روند شکل‌گیری سوبژکتیویته ... بیشتر خوانش رمان نوجوانِ این وبلاگ واگذار می‌شود بر اساس اصول نقد لاکانی ایوب مرادی* چکیدهرویکرد لاکانی در نقد ادبی معاصر شاخه‌ای از نقد روان‌شناسانه است که تلاش می‌کند روند شکل‌گیری سوبژکتیویته در فرد را مطابق با الگوی ژاک لاکان، روان‌شناس مشهور فرانسوی بررسی کند. لاکان فرایند فردیت را عبور سوژه از ساحت خیالی به ساحت نمادین می‌داند. در ساحت خیالی، فرد خردسال میان خود و دیگری و ذهن و عین تفاوتی قائل نیست و در اتحادی وهمی با جسم مادر به سر می‌برد. پس از گذار از دوره‌ی ادیپی، اتحاد خیالی کودک و مادر با ورود پدر از هم می‌گسلد و کودک وارد ساحت نمادین می‌شود. ساحت نمادین، فضای حاکمیت قانون پدر است. کودک با فراگیری زبان و درونی‌کردن بسیاری از قوانین اجتماعی، شرایط زیست در این ساحت را کسب می‌کند؛ اما هیچ‌گاه نمی‌تواند از هجوم یادمان‌های شیرین اتحاد دوران خیالی در امان بماند. این پژوهش در پی آن است تا با روش تحلیل محتوا و به‌کارگیری اصول نقد لاکانی، فرایند فردیت را در شخصیت «زال» قهرمان رمان این وبلاگ واگذار می‌شود بررسی نماید. زال در خردسالی مادر را از دست می‌دهد و در ابتدای نوجوانی پدرش او را ترک می‌کند. این موضوع باعث می‌شود که حضور او در ساحت نمادین همواره از سوی رؤیاهای شیرین ساحت خیالی با تهدید مواجه شود. ازهمین‌رو برای بازیابی شیرینی آمیختگی با مادر در دوران خیالی، ابژه‌های دیگری را برای رهایی از حس فقدان، جانشین مادر می‌کند. نبود پدر نیز که در الگوی لاکان، حضورش لازمه‌ی رسیدن به ثبات هویت در دوران نمادین است، باعث سرگردانی و تعلیق همیشگی او در میان دالّ‌های متعدد ساحت نمادین است.واژه‌های کلیدی: رمان این وبلاگ واگذار می‌شود، ساحت خیالی، ساحت نمادین، نقد لاکانی. * استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور تهران ayoob.moradi@gmail.com (نویسنده‌ی مسئول)تاریخ دریافت مقاله: 21/2/1399 تاریخ پذیرش مقاله: 14/1/1400

مقاله پژوهشی

بررسی و تحلیل تکنیک‌های انضباطی گفتمان قدرت و شیوه‌های مقاومت کودک در نمایش‌نامه‌ی دیکته غلامحسین ساعدی

سارا مطوری؛ فرامرز خجسته؛ مصطفی صدیقی

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 239-264

https://doi.org/10.22099/jcls.2021.40028.1868

چکیده

بررسی و تحلیل تکنیک‌های انضباطی گفتمان قدرت و شیوه‌های مقاومت کودک در نمایش‌نامه‌ی دیکته غلامحسین ساعدی سارا مطوری*فرامرز خجسته **مصطفی صدیقی *** چکیدهکودکی، مفهومی برساخته‌ی تاریخ و متأثر ... بیشتر بررسی و تحلیل تکنیک‌های انضباطی گفتمان قدرت و شیوه‌های مقاومت کودک در نمایش‌نامه‌ی دیکته غلامحسین ساعدی سارا مطوری*فرامرز خجسته **مصطفی صدیقی *** چکیدهکودکی، مفهومی برساخته‌ی تاریخ و متأثر از گفتمان‌های گوناگون است. نمایش‌نامه یکی از بسترهایی است که می‌توان برای بازشناخت این تصویر و مفهوم در دوره‌ای خاص از آن بهره برد؛ زیرا نمایش‌نامه‌ها همچون دیگر آثار هنری، همراهی یا تقابل گفتمان‌ها را می‌توانند نشان دهند. غلامحسین ساعدی در نمایش‌نامه‌ی دیکته (1347ش) جدال دو گفتمان را که یکی متأثر از گفتمان قدرت و دیگری تحت تأثیر گفتمان مقاومت است به تصویر می‌کشد. گفتمان قدرت خواهان کودکی منقاد است و در این راه نهاد مدرسه با بهره‌گیری از تکنیک‌های انضباطی، تداوم‌بخش این گفتمان‌اند. گفتمان مقاومت نیز از ابزار و شیوه‌های گوناگونی بهره می‌برد؛ کودک در این نمایش‌نامه در میانه‌ی جدال این دو گفتمان است. این پژوهش با بهره‌گیری از آرای فوکو، تکنیک‌های انضباطی و منقاد‌ساز و شیوه‌های مقاومت و مبارزه‌ی کودک، این نمایش‌نامه را بررسی کرده و مشخص شد که گفتمان قدرت از تکنیک‌هایی مثل مرزبندی، ایجاد ترس از عاقبت بد و طرد، تهدید و تشویق برای به‌اطاعت‌واداشتن کودک سود می‌جوید. در مقابل کودک از شیوه‌هایی همچون سکوت و نافرمانی، پرسش‌گری و عصیان، خنده و استهزاء برای مقاومت استفاده می‌کند.واژه‌های کلیدی: دهه‌ی چهل، ساعدی، کودک، قدرت، مقاومت، نمایش‌نامه‌ی دیکته. * دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه هرمزگان saramatoori1981@gmail.com (نویسنده‌ی مسئول)** دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه هرمزگان faramarz.khojasteh@gmail.com*** دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه هرمزگان navisa_man@yahoo.comتاریخ دریافت مقاله: 19/12/1399 تاریخ پذیرش مقاله: 1/3/1400

مقاله پژوهشی

بررسی کارکردهای نظریه اسکوپوس در ترجمه ادبیات کودک و نوجوان (مطالعه موردی ترجمه‌های فارسی «قصص الحیوان فی القرآن الکریم» نوشته احمد بهجت)

مصطفی مهدوی آرا؛ سید مهدی نوری کیذقانی

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 265-288

https://doi.org/10.22099/jcls.2021.38841.1831

چکیده

بررسی کارکردهای نظریه‌ی اسکوپوس در ترجمه‌ی ادبیات کودک و نوجوان (مطالعه‌ی موردی ترجمه‌های فارسی قصص الحیوان فی القرآن الکریم نوشته احمد بهجت) مصطفی مهدوی‌آرا*سیدمهدی نوری کیذقانی** چکیدهنقطه‌ی ... بیشتر بررسی کارکردهای نظریه‌ی اسکوپوس در ترجمه‌ی ادبیات کودک و نوجوان (مطالعه‌ی موردی ترجمه‌های فارسی قصص الحیوان فی القرآن الکریم نوشته احمد بهجت) مصطفی مهدوی‌آرا*سیدمهدی نوری کیذقانی** چکیدهنقطه‌ی مقابل نظریه‌های مبدأگرایی همچون حلقه‌ی بلاغت‌گرایان لهستانی، نظریه‌ی اسکوپوس قرار دارد و محور این نظریه بر این اصل استوار است که هدفمندی، شاخص اصلی موفقیت مترجم در فرایند ترجمه است و کارکرد ترجمه کاملاً بستگی به سطح دانش، انتظارات و هنجارهای خوانندگان هدف دارد. در این جستار برآنیم تا میزان کارایی این نظریه را در ترجمه‌ی ادبیات کودک و نوجوان بررسی کرده و با رویکرد انتقادی بر مبنای این نظریه، ترجمه‌های فارسی قصص‌الحیوان فی القرآن‌الکریم را بررسی کنیم. این مجموعه‌ی داستانی را احمد بهجت، نویسنده‌ی معاصر مصری نوشته است. استفاده از تکنیک‌های روایی زیبا و جذاب در این مجموعه‌ی داستانی باعث شده که این کتاب با توجه و اقبال بسیاری از مترجمان و خوانندگان فارسی‌زبان مواجه شود. این مجموعه را مترجمانی چون مجتبی رحماندوست، محمدحسین حسینی، لطیف راشدی و علی چراغی و... بارها به فارسی ترجمه کرده‌اند. جستار حاضر درصدد است میزان هدفمندی این مترجمان را در ترجمه‌ی اثر مدّنظر برای مخاطبان کودک و نوجوان بررسی کند. نگارندگان در این نوشتار کوشیده‌اند با استفاده از روش توصیفی‌تحلیلی، دو ترجمه‌ی رحماندوست و حسینی را در پرتو نظریه‌ی اسکوپوس به‌صورت تطبیقینقد و میزان موفقیت هر یک را در ترجمه‌ی هدفمند این اثر واکاوی نمایند. نتایج این جستار نشان می‌دهد که برخی ابهامات موجود در متن ترجمه‌شده طبق نظریه‌ی اسکوپوس نشان از این دارد که مترجمان گاه از مخاطب‌محوری و هدفمندی ترجمه غفلت کرده‌اند؛ در نتیجه انسجام داخلی متن و میزان هماهنگی آن با متن مبدأ از بین رفته است. ابهامات موجود گاه به‌دلیل تقید بیش‌ازحد به متن و گاه نشناختن سطح دانش مخاطبان کودک و نوجوان بوده است.واژه‌های کلیدی: ترجمه‌ی ادبیات کودک و نوجوان، قصه‌های قرآنی، کارکردها، نظریه‌ی اسکوپوس. * استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه حکیم سبزواری m.mahdavi@hsu.ac.ir (نویسنده‌ی مسئول)** استادیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه حکیم سبزواری sm.nori@hsu.ac.irتاریخ دریافت مقاله: 4/8/1399 تاریخ پذیرش مقاله: 23/4/1400

مقاله پژوهشی

تحلیل عنوان رمان‌های نوجوان (رمان هستی، زیبا صدایم کن و عاشقانه‌های یونس در شکم ماهی) از دیدگاه توصیفی ژرار ژنت

سجاد نجفی بهزادی

دوره 13، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 289-312

https://doi.org/10.22099/jcls.2021.39284.1851

چکیده

تحلیل عنوان رمان‌های نوجوان (رمان هستی، زیبا صدایم کن و عاشقانه‌های یونس در شکم ماهی) از دیدگاه توصیفی ژرار ژنتسجاد نجفی بهزادی* چکیدهعنوان به‌مثابه عاملی پیرامتنی نقش مهمی در جذب مخاطب و خوانش متن ... بیشتر تحلیل عنوان رمان‌های نوجوان (رمان هستی، زیبا صدایم کن و عاشقانه‌های یونس در شکم ماهی) از دیدگاه توصیفی ژرار ژنتسجاد نجفی بهزادی* چکیدهعنوان به‌مثابه عاملی پیرامتنی نقش مهمی در جذب مخاطب و خوانش متن دارد. این مؤلفه در آثار داستانی نوجوانان اهمیت و ارزش دوچندانی دارد. عنوان اثر باید به گونه‌ای هنرمندانه انتخاب شود تا بتواند کیفیت متن را به نمایش بگذارد. هدف این پژوهش، بررسی و تحلیل کارکرد توصیفی عنوان رمان‌های هستی، زیبا صدایم کن و عاشقانه‌های یونس در شکم ماهی بر اساس نظریه‌ی برون‌متنی و درون‌متنی ژرار ژنت است. در این پژوهش عنوان رمان‌های گفته‌شده بر اساس نظریه‌ی ژار ژنت و کارکردهای توصیفی (مضمونی، کنایی، استعاری و..) بررسی و تحلیل شده‌اند. روش پژوهش، تحلیل کیفی محتوای آثار و شیوه‌ی گردآوری اطلاعات به‌صورت اسناد کتابخانه‌ای است. نتایج پژوهش نشان داد که رمان عاشقانه‌های یونس در شکم ماهی چندین کارکرد مهم دارد؛ کارکرد جذب‌کنندگی، کارکرد توصیفی از نوع استعاری و عنوانی برون‌متنی از کارکرد آن است. رمان‌های هستی و زیبا صدایم کن نیز به ترتیب کارکردی هویتی و مضمونی دارند. عنوان‌های برون‌متنی به‌دلیل ارجاع برخی از اطلاعات به پس‌زمینه ذهن مخاطب، نقش مهمی در مشارکت خواننده در داستان و مفاهیم آن دارند.واژه‌های کلیدی: رمان نوجوان، زیبا صدایم کن، عاشقانه‌های یونس در شکم ماهی، عنوان، کارکرد توصیفی ژنت، هستی. * استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهرکرد najafi23ir@yahoo.comتاریخ دریافت مقاله: 1/10/1399 تاریخ پذیرش مقاله: 12/4/1400

دوره 15 (1403)

دوره 14 (1402)

دوره 13 (1401)

دوره 12 (1400)

دوره 11 (1399)

دوره 10 (1398)

دوره 9 (1397)

دوره 8 (1396)

دوره 7 (1395)

دوره 6 (1394)

دوره 5 (1393)

دوره 4 (1392)

دوره 3 (1391)

دوره 2 (1390)

دوره 1 (1389)

دوره و شماره: دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 25، شهریور 1401، صفحه 1-312

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده