مجله علمی پژوهشی مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز

مقاله پژوهشی

تحلیل عناصر زبان عامه در قصه‌های مجید

زهره احمدی پور اناری؛ موسی غنچه پور

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1401، صفحه 1-24

https://doi.org/10.22099/jcls.2021.36418.1773

چکیده

تحلیل عناصر زبان عامه در قصه‌های مجید زهره احمدی‌پور اناری*موسی غنچه‌پور** چکیدهقصه‌های مجید مهم‌ترین اثر هوشنگ مرادی‌کرمانی است که در ایران و جهان پرآوازه گشته است. این کتاب 39 قصه دارد و ... بیشتر تحلیل عناصر زبان عامه در قصه‌های مجید زهره احمدی‌پور اناری*موسی غنچه‌پور** چکیدهقصه‌های مجید مهم‌ترین اثر هوشنگ مرادی‌کرمانی است که در ایران و جهان پرآوازه گشته است. این کتاب 39 قصه دارد و به زبانی عامیانه و با نثری آمیخته از تعابیر و کنایات مردمی نوشته‌ شده ‌است. افزون‌بر جذابیت‌های داستانی قصه‌های مجید، زبان و بیان آن هم, مخاطب کودک و نوجوان را خشنود و مسرور می‌سازد. نگارندگان باتوجه‌به این پرسش که مرادی‌کرمانی چه نوع نثری را برای مخاطب کودک و نوجوان خود برگزیده، قصه‌های مجید را بررسی کرده‌اند. این پژوهش که با روش توصیفی‌تحلیلی انجام شده ‌است، نشان داد که زبان قصه‌ها همانند اصل قصه‌ها، ساده، عامیانه، خوش‌آهنگ، برخوردار از بلاغتی طبیعی و سرشار از فرهنگ مردمی است. نویسنده به‌خوبی از ظرفیت‌های زبان عامیانه، به‌ویژه «کنایه» بهره برده است. در عبارات و جمله‌های کتاب، عناصر موسیقی‌ساز به کار رفته؛ از جمله تکرار که در نام‌آواها و اتباع و تعبیرات عامیانه دیده می‌شود و نویسنده از آن برای ایجاد موسیقی نثر، لحن و ریتم مناسب قصه استفاده کرده است. در قصه‌های مجید، جمله‌هایی وصفی‌ دیده می‌شود که به‌دلیل داشتن معنای نزدیک و دور، می‌توان آن‌ها را توصیف کنایه‌ای نامید. در این مقاله فواید بلاغی استفاده از کنایه و نیز ویژگی تشبیه در قصه‌های مجید بررسی شده ‌است. * استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فرهنگیان ahmadypoor@yahoo.com (نویسنده‌ی مسئول)** استادیار زبان شناسی دانشگاه فرهنگیان ghonchepour@yahoo.comتاریخ دریافت مقاله: 3/7/1399 تاریخ پذیرش مقاله: 13/6/1400

مقاله پژوهشی

مواجهۀ قهرمان با "لامیا" در پویانمایی گیسوکمند و فیلم آهوی پیشونی سفید

سمیرا بامشکی؛ بهاره رفاهی

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1401، صفحه 25-54

https://doi.org/10.22099/jcls.2021.37689.1802

چکیده

مواجهه‌ی قهرمان با «لامیا» در پویانمایی گیسوکمند و فیلم آهوی پیشونی سفی سمیرا بامشکی*بهاره رفاهی** چکیده «لامیا» یکی از اساطیر یونان است که طی ماجرایی به هیولا تبدیل می‌شود. «لامیا» ... بیشتر مواجهه‌ی قهرمان با «لامیا» در پویانمایی گیسوکمند و فیلم آهوی پیشونی سفی سمیرا بامشکی*بهاره رفاهی** چکیده «لامیا» یکی از اساطیر یونان است که طی ماجرایی به هیولا تبدیل می‌شود. «لامیا» پس از تبدیل‌شدن به هیولا در مکان‌های دورافتاده، تاریک و مرطوب زندگی می‌کند و به کودکان آسیب می‌رساند. در این پژوهش به بررسیِ اسطوره‌ی کهنِ «لامیا» به‌عنوان یک هیولا-زن از نظرگاه یونگی و قهرمانِ مقابل «لامیا» از نظرگاهِ سفر قهرمانِ کارل پیرسون در پویانماییِ گیسوکمند و فیلم آهوی پیشونی‌سفید یک، دو و سه می‌پردازیم. دو پرسش اصلیِ این جستار این است که چرا «لامیا» در داستان‌ها ظهور می‌یابد؟ و قهرمان چگونه می‌تواند بر آن فایق آید؟ همچنین هدف از این جستار نشان‌دادن ارتباط میان داستان‌ها و روان بشر و مسائل عمیق بشری است که گاه ممکن است به صورت هیولا در داستان ظاهر شوند. بر پایه‌ی نظرگاه روان‌شناسیِ یونگی، ظهور «لامیا» در این دو داستان، می‌تواند نمایان‌گر عقده‌ی مادری باشد. یونگ عقده‌ی مادری را نوعی اختلال در روان معرفی می‌کند که در دوره‌ی کودکی و در ارتباط با مادر در روان کودک شکل می‌گیرد. در این دو داستان قهرمان پس از مواجهه با لامیا که در اینجا در نمادِ «آگاهی از نقص وجودی انسان» است، وارد مسیر سفر قهرمانی می‌شود و در پایان نه‌تنها بر این نیمه‌ی تاریک وجود خود غلبه می‌یابد و به سعادت دست پیدا می‌کند، بلکه در نقشِ حامی به دیگران نیز کمک می‌کند. * استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد bameshki@.um.ac.ir (نویسنده‌ی مسئول)** دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان refahibahare@gmail.comتاریخ دریافت مقاله: 14/7/1399 تاریخ پذیرش مقاله: 6/7/14001. Rapunzel

مقاله پژوهشی

مطالعه تحلیلی تأثیر شعر موج نو بر تصویرگری کتاب کودک در ایران با تاکید بر آثار احمدرضا احمدی

سیدرضا حسینی؛ نفیسه میرزاپور؛ نیما رمضانی

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1401، صفحه 55-80

https://doi.org/10.22099/jcls.2022.41803.1895

چکیده

مطالعه‌ی تحلیلی تأثیر شعر موج نو بر تصویرگری کتاب کودک در ایران با تاکید بر آثار احمدرضا احمدی سیدرضا حسینی*نفیسه میرزاپور**نیما رمضانی*** چکیدهموج نو با مجموعه شعر «طرح» از احمدرضا احمدی در ... بیشتر مطالعه‌ی تحلیلی تأثیر شعر موج نو بر تصویرگری کتاب کودک در ایران با تاکید بر آثار احمدرضا احمدی سیدرضا حسینی*نفیسه میرزاپور**نیما رمضانی*** چکیدهموج نو با مجموعه شعر «طرح» از احمدرضا احمدی در سال 1341 در ایران پا به عرصه‌ی وجود گذاشت. این جریان به‌طور خلاصه، عبارت بود از فراروی از سلطه‌ی پدرسالارانه‌ی سمبولیسم و رمانتیسم و ساختارگرایی در شعر نیمایی و گرایش به‌نوعی نگرش سوررئالیستی و ساختارزدایانه به پدیده‌های هستی و انسانی. تبدیل شعر به نثری ساده و روان، استفاده گسترده از قوه‌ی تخیل، تجسم برای عینیت‌بخشی به واقعیت‌های شعری و دستیابی به تصاویر ناب و کمیاب از مهم‌ترین ویژگی‌های شعر موج نو است. تصاویر موج نو، هیچ‌کدام در پی اثبات چیزی نیستند؛ بلکه خود اتفاقی تازه و یگانه‌اند. هدف از این پژوهش بررسی تأثیر شعر موج نو بر تصویرگری کتاب کودک در ایران، برای دستیابی به ساختار جدید تصویر و رویکرد تصویرگران در مصورسازی کتاب‌های کودکان است. بر این اساس، پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این پرسش است که: جریان موج نو و مؤلفه‌های تأثیرگذار آن چه روندی بر سبک تصویرگری کتاب‌ کودک در ایران داشته است؟ ارتباط میان متن و تصویر در تصویرگری کتاب‌های شعر موج نو چگونه است؟ روش پژوهش حاضر بر مبنای هدف، بنیادی نظری و بر مبنای روش، از نوع توصیفی‌تحلیلی است که در آن از تحلیل و تطبیق در تبیین بهره گرفته می‌شود. جامعه‌ی پژوهش، شامل نُه داستان از آثار کودکانه‌ی احمدرضا احمدی است که با عنوان «مجموعه رنگ عشق» تصویرسازی شده است. همچنین شیوه‌ی تحلیل آثار کیفی است. یافته‌ها نشان می‌دهد که جریان موج نو در شعر معاصر و به تبع آن تأثیرش در ساختارشکنی در تصویرگری کتاب‌های کودکان به‌نوعی گرایش مسلط تبدیل گشت؛ به‌طوری که از دهه‌ی هشتاد به بعد شاهد ظهور هنرمندانه‌ی آثاری هستیم که در تصاویر داستانی، مرز خیال و واقعیت برداشته شده است. همچنین تصویرگران متأثر از جریان موج نو، ورای متن، خواستار دگرگونی‌هایی در تصویر بوده اند. * استادیار گروه نقاشی دانشکده هنر دانشگاه شاهد تهران rz.hosseini@shahed.ac.ir (نویسنده‌ی مسئول)** دانشجوی دکتری تاریخ تحلیلی تطبیقی هنر اسلامی، دانشکده هنر دانشگاه شاهد تهران n.mirzapour63@gmail.com*** استادیار زبان و ادبیات فارسی واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران n.ramezani59@yahoo.comتاریخ دریافت مقاله: 10/7/1400 تاریخ پذیرش مقاله: 23/1/1401

مقاله پژوهشی

بررسی عوامل و نشانه‌های راوی اعتمادناپذیر در رمان نوجوان وقتی مژی گم شد و اثرگذاری آن بر عنصر غالب معرفت‌شناسانه

مهدیه رحیمی نژاد؛ ایوب مرادی؛ مصطفی گرجی؛ علی (پدرام) میرزایی

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1401، صفحه 81-106

https://doi.org/10.22099/jcls.2022.40890.1885

چکیده

بررسی عوامل و نشانه‌های راوی اعتمادناپذیر در رمان نوجوان وقتی مژی گم شد و اثرگذاری آن بر عنصر غالب معرفت‌شناسانه مهدیه رحیمی‌نژاد* ... بیشتر بررسی عوامل و نشانه‌های راوی اعتمادناپذیر در رمان نوجوان وقتی مژی گم شد و اثرگذاری آن بر عنصر غالب معرفت‌شناسانه مهدیه رحیمی‌نژاد* ایوب مرادی**مصطفی گرجی*** علی میرزایی**** چکیده وجود تکنیک‌های روایی و نکات فنی در متن، به‌ویژه متنی که برای مخاطبان کم‌سن نگاشته شده است، ضرورت نقد و بررسی متون را بیش‌ازپیش آشکار می‌کند. در این ‌میان بررسی راوی اعتمادناپذیر در رمان نوجوان اهمیت بیشتری دارد؛ زیرا نویسنده قصد دارد با ایجاد تناقض و عدم قطعیت و تعلیق در متن با استفاده از راوی نامعتبر، خواننده‌ی نوجوان را از مخاطب پذیرای متن به منتقد آگاه تبدیل کند. این پژوهش با استفاده از شیوه‌ی توصیفی‌تحلیلی، به بررسی علل و شواهد اعتمادناپذیری راوی و تأثیرگذاری آن بر وجه معرفت‌شناسانه در رمان نوجوان وقتی مژی گم شد از حمیدرضا شاه‌آبادی می‌پردازد تا بدین ‌وسیله با گره‌گشایی از تعلیقات و تناقضات موجود در متن، گامی در راستای افزایش توانایی خوانش انتقادی خوانندگان نوجوان بردارد. حاصل پژوهش نشان می‌دهد که از یک سو عواملی همچون کودک‌بودن، درگیری شخصی راوی در داستان و فاصله‌ی نگرشی راوی با شخصیت‌های داستان با نشانه‌های محتوایی مانند گزارش ناکافی دادن، تناقض میان واقعیت‌های داستانی و دیدگاه راوی و اعتراف‌های راوی به دروغ‌گویی خویش باعث کاهش اعتماد مخاطب در قبال راوی می‌شود و از سوی دیگر، این داستان که بیشتر به شناخت و کشف علل و عوامل حوادث داستان می‌پردازد، در بعد معرفت‌شناسانه برجسته‌تر است و راوی ‌اعتمادناپذیر با تناقضاتی که در متن ایجاد می‌کند، وسیله‌ای است که این شناخت و معرفت را به‌ چالش‌ می‌کشد و آن را امری نسبی قلمداد می‌کند. * دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور mahdiyehrahiminezhad1361@gmail.com** دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران ayoob.moradi@pnu.ac.ir (نویسنده‌ی مسئول)*** استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران gorjim111@yahoo.com**** دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران ali.pedrammirzaei@gmail.com تاریخ دریافت مقاله: 5/4/1400 تاریخ پذیرش مقاله: 3/3/1401

مقاله پژوهشی

آلوده انگاری کریستوا و بدنمندی در بلوغ دختران (تحلیل سه رمان نوجوان)

فاطمه رقایب پور؛ نگین بی نظیر

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1401، صفحه 107-134

https://doi.org/10.22099/jcls.2022.41048.1887

چکیده

آلودهانگاری کریستوا و بدنمندی در بلوغ دختران (تحلیل سه رمان نوجوان) فاطمه رقایب‌پور*نگین بی‌نظیر** چکیده باتوجه به انسان به مثابه مُدرکی بدن مند و بدن به مثابه پدیده ای فرهنگی- ... بیشتر آلودهانگاری کریستوا و بدنمندی در بلوغ دختران (تحلیل سه رمان نوجوان) فاطمه رقایب‌پور*نگین بی‌نظیر** چکیده باتوجه به انسان به مثابه مُدرکی بدن مند و بدن به مثابه پدیده ای فرهنگی- اجتماعی؛ مفاهیم بدن فرهنگی، ریخت و سلوک بدنی، بدن مقدس و ناپاک، اُبژه-بدن، اَبژه-بدن و سوژه-بدن در گفتمان های مختلف، طرح و ارزش گذاری شد. نظریه‌ی آلوده‌انگاری ژولیا کریستوا به‌رابطه‌ی زبان، سوژه و امر آلوده/ طردشده می‌پردازد. آلوده‌انگاری، فرایند واپس‌زدن امری است که سوژه آن را آلوده می‌داند و با این تمهید در پی آن است تا از حریم سوبژکتیویته‌ی خود دفاع کند، سوبژکتیویته‌ای که در برون‌ریزی‌ها و برون‌افکنی‌های زبانی آن را آفریده است. ازآنجاکه امر آلوده همیشه به‌نوعی وجود دارد، کشمکشِ سوژه و آلودگی نیز همیشه برقرار است. سوژه‌ی در فرایند، در زبان و به‌واسطه زبان با بدن خود و دیگران یا اُبژه‌های دیگر ارتباط برقرار می‌کند. جستار حاضر باتوجه‌به تجربه‌ی امر بدنی در گفتمان جامعه‌شناسی به تحلیل نظریه‌ی آلوده‌انگاری کریستوا و ابژه-بدنِ سوژه/ دختران در رمان‌های هستی از فرهاد حسن‌زاده، سنجاب‌ماهی عزیز از فریبا دیندار و روزنوشت‌های درخت ته‌کلاس از شادی خوشکار می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه امر/ نظم نمادین، بدن سوژه‌ها را در فرایند بلوغ و به‌ویژه در مواجهه با خون قاعدگی، نامقدس، ناپاک و آلوده می‌انگارد. باور به ابژگی بدن، به/ در اشکال و حالت‌های تهوع، پنهان‌کاری، واپس‌زدن، گریز، انکار، وحشت و شرم‌ساری سوژه‌ها نمود می‌یابد. موقعیت بدنی جدید به‌مثابه‌ امر آلوده، طرد و به ‌حاشیه رانده می‌شود؛ این آلوده‌انگاری هم امکان زیست بدنیِ متعارف و معقول را در دوره‌ی نوجوانی از نوجوان سلب می‌کند و هم او را در ترس و نگرانی چگونگی گریز از این آلودگی نگه‌ می‌دارد. * کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی fatemeh.raghayebpour@gmail.com** استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان neginbinazir@yahoo.com (نویسنده‌ی مسئول)تاریخ دریافت مقاله: 6/4/1400 تاریخ پذیرش مقاله:11/11/1400

مقاله پژوهشی

بایسته‌های اقتباس در داستان‌های فلسفه برای کودکان از منظر کفایت فلسفی : نمونه‌ی تطبیقی و پژوهشی: دو رمان لیزا و کودک فیلسوف، لیلا

رقیه زمانپور؛ جهانگیر صفری؛ اسماعیل صادقی؛ حمید رضایی

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1401، صفحه 135-160

https://doi.org/10.22099/jcls.2021.39756.1863

چکیده

بایسته‌های اقتباس در داستان‌های فلسفه برای کودکان از منظر کفایت فلسفی نمونه‌ی تطبیقی و پژوهشی: دو رمان لیزا و لیلا رقیه زمان‌پور* ... بیشتر بایسته‌های اقتباس در داستان‌های فلسفه برای کودکان از منظر کفایت فلسفی نمونه‌ی تطبیقی و پژوهشی: دو رمان لیزا و لیلا رقیه زمان‌پور* جهانگیر صفری** اسماعیل صادقی*** حمید رضایی**** چکیدهسعید ناجی از فعالان برنامه‌ی فلسفه برای کودکان در ایران است که پژوهش‌های بسیاری را در این زمینه انجام داده است. یکی از آثار مهم او داستان کودک فیلسوف، لیلا است که آن را از داستان فلسفی لیزا، اثر متیو لیپمن، بنیان‌گذار فلسفه برای کودکان، اقتباس کرده است. او کوشیده است با ایجاد تغییراتی در محتوا و ساختار این داستان، آن را با عقاید و فرهنگ ما مطابقت دهد و به این منظور، ز روش‌های افزودن، حذف، تصفیه، تغییر عنوان، تغییر اسامی و معادل‌یابی واژگان بهره برده است. مقایسه‌ی این دو داستان، نشان می‌دهد که تأکید نویسنده بر بومی‌سازی، بر برخی از مؤلفه‌های کفایت فلسفی مانند مفاهیم فلسفی، گفت‌وگوی فلسفی، الگوسازی کندوکاو و ارتباط مباحث با تجارب زندگی کودکان تاثیرگذار بوده است، اما موجب گردیده است که داستان بومی‌شده از بعد کفایت فلسفی، ضعیف‌تر از پیش‌متن خود عمل کند.واژه‌های کلیدی: اقتباس، داستان‌های فکری، سعید ناجی، کودک فیلسوف، لیلا، لیزا، متیو لیپمن. * دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهرکرد dinkart63@gmail.com (نویسنده‌ی مسئول)** استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهرکرد safari_706@yahoo.com*** استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهرکرد sadaghiesma@gmail.com**** دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران h.rezaie@pnu.ac.ir تاریخ دریافت مقاله: 3/12/1399 تاریخ پذیرش مقاله: 8/8/1400

مقاله پژوهشی

در تقابل با انگاره‌ی غالب: تأملی بر کتاب‌های تصویری دو دوست و طوطی و بازرگان از منظر فمینیسم

مریم سرابی داریان؛ علی بوذری

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1401، صفحه 161-192

https://doi.org/10.22099/jcls.2021.39143.1849

چکیده

در تقابل با انگاره‌ی غالب: تأملی بر کتاب‌های تصویری دو دوست و طوطی و بازرگان از منظر فمینیسم مریم سرابی داریان*علی بوذری** چکیدهاوج‌گیری جنبش اجتماعی فمینیسم در دهه‌های شصت و هفتاد میلادی ابعاد ... بیشتر در تقابل با انگاره‌ی غالب: تأملی بر کتاب‌های تصویری دو دوست و طوطی و بازرگان از منظر فمینیسم مریم سرابی داریان*علی بوذری** چکیدهاوج‌گیری جنبش اجتماعی فمینیسم در دهه‌های شصت و هفتاد میلادی ابعاد گوناگون دنیای هنر را به‌ چالش‌کشیده است. توجه فمینیست‌ها به هنر پیامد منطقی تعهد اصلی فمینیسم یعنی پرداختن به نگرش‌هایی است که زنان و مردان درباره‌ی موقعیت زنان در جامعه‌ی عصر خود داشته‌اند. هنر برآمده از این جنبش، با تفسیر و ابطال تعمدانه‌ی معنای تمامی ارزش‌های زیبایی‌شناختی سنتی و با به‌چالش‌کشیدن مفهوم هسته‌ی مرکزی هنر و تمرکز قدیمی تاریخ هنر بر نقاشی و معماری و مجسمه‌سازی، به جنبش‌های مهم هنری پیوسته و خود باعث ایجاد جنبش‌هایی در درون آن نیز شده است. تصویرگری نیز به‌عنوان شاخه‌ای از هنرهای تجسمی که هم در گفتن داستان و هم در به اشتراک‌گذاری اطلاعات و به همان میزان در درک ما از دنیای مدرن نقش اساسی برعهده داشته است‌، از این امر مستثنی نیست. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که نظریه‌های فمینیستی چگونه در آثار هنری معاصر به‌ویژه در زمینه‌ی تصویرسازی بازتاب یافته است. در این راستا در حوزه‌ی تصویرسازی کتاب‌های کودکان از میان آثار دو تصویرگر ایرانی کتاب دو دوست از هدی حدادی و کتاب طوطی و بازرگان از مرجان وفائیان که رویکردهای فمینیستی در آن‌ها به چشم می‌خورد، به‌عنوان‌ نمونه انتخاب شدند. نتیجه‌ی این مطالعه نشان می‌دهد که رویکرد فمینیستی را در آثار این دو تصویرگر با فراتررفتن از کلیشه‌های جنسیتی و مطرح‌کردن مسائلی همچون قدرت انتخاب و فاعلیت زنان، ارتباط زن-زن و زن-طبیعت، حضور زنان در عرصه‌ی عمومی و جایگاه شغلی زنان در ارتباط با ساختار قدرت می‌توان دید. * کارشناس ارشد ارتباط تصویری و تصویرسازی دانشگاه هنر تهران maryamsarabi.d@gmail.com** استادیار گروه ارتباط تصویری و تصویرسازی دانشگاه هنر تهران ali_boozari@hotmail.com (نویسنده‌ی مسئول)تاریخ دریافت مقاله: 15/9/1399 تاریخ پذیرش مقاله: 12/4/1400

مقاله پژوهشی

نقش داستان در پرورش و تقویت مهارت پرسشگری کودک؛ بررسی موردی داستان حقیقت و مرد دانا

علی شیروانی شیری

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1401، صفحه 193-220

https://doi.org/10.22099/jcls.2021.39417.1854

چکیده

نقش داستان در پرورش و تقویت مهارت پرسشگری کودک؛ بررسی موردی داستان حقیقت و مرد دانا علی شیروانی شیری* چکیدهیکی از مهم‌ترین و بارزترین ویژگی‏های کودکان، پرسیدن پرسش‏های بی‏شمار در زمینه‏های ... بیشتر نقش داستان در پرورش و تقویت مهارت پرسشگری کودک؛ بررسی موردی داستان حقیقت و مرد دانا علی شیروانی شیری* چکیدهیکی از مهم‌ترین و بارزترین ویژگی‏های کودکان، پرسیدن پرسش‏های بی‏شمار در زمینه‏های گوناگون است. این ویژگی کودک که ریشه در کنجکاوی و حقیقت‏جویی وی دارد، از ویژگی‏های عمومی انسان است که در دوره‌ی کودکی بیشتر نمود دارد. هدف از این مقاله، تأملی در ویژگی پرسشگری کودک و چگونگی پرورش و جهت‏دهی این توانمندی از طریق داستان است. داستان‏های کودکان محمل‏ و میدان‌گاه‏ مناسب برای پرورش قدرت خلاقیت، تفکر، اندیشه‏ورزی و همچنین تقویت و جهت‏دهی به ویژگی پرسشگری کودک است. این تحقیق با رویکردی کیفی و با بررسی اسناد به گردآوری داده‏ها پرداخته است. مورد مطالعه در این پژوهش، داستان حقیقت و مرد دانا از بهرام بیضایی (1351) است که از این زاویه تحلیل می‌شود. یافته‏ها نشان می‏دهد که برخی از داستان‏های کودکان با خلق شکل و تجربه‏ای از زندگی، کودک را در معرض مجموعه‏ای از فرصت‏ها و موقعیت‏های هرچند ساختگی، اما به‌دقت طراحی‏شده قرار می‏دهند و برخی دیگر با دعوت از کودک به مشارکت در خلق معنای داستان، وی را پرسشگرانه و به‌طور فعال و مشارکت‏جویانه وارد فرایند خلق داستان می‏کنند و از این معناها نزد کودک تمرکززدایی می کنند. افزون‌بر این، نوع شخصیت‏پردازی‏ها، زاویه دید، وقایع و رخدادها، شیوه‌ی جلوه‏گری درون‌مایه، پی‏رنگ و... می‏تواند در ایجاد چالش ذهنی و ترغیب کودک به پرسشگری و دعوت از وی به مشارکت‏ فعالانه در فرایند ساخت معنا در داستان یا مشایعت منفعلانه‌ی او مؤثر باشد. * استادیار گروه آموزشی علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان ali_shiravani@cfu.ac.irتاریخ دریافت مقاله: 16/10/99 تاریخ پذیرش مقاله: 26/4/1400

مقاله پژوهشی

چالش متن های ظاهری و زایشی در رمان «زیبا صدایم کن» (بر اساس نظریه ی کریستوا)

مصطفی صدیقی

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1401، صفحه 221-244

https://doi.org/10.22099/jcls.2021.40541.1876

چکیده

چالش متن های ظاهری و زایشی در رمان «زیبا صدایم کن» (بر اساس نظریه ی کریستوا) مصطفی صدیقی* چکیدهرمان نوجوان، قلمرو مواجهه‌ی نوجوان با موقعیت، مفاهیم و مضامینی است که گاه در پیوند با اقتضای ... بیشتر چالش متن های ظاهری و زایشی در رمان «زیبا صدایم کن» (بر اساس نظریه ی کریستوا) مصطفی صدیقی* چکیدهرمان نوجوان، قلمرو مواجهه‌ی نوجوان با موقعیت، مفاهیم و مضامینی است که گاه در پیوند با اقتضای سنی او و گاه تجربه‌هایی نابهنگام قرار می‌گیرد. رمان زیبا صدایم کن نوشته‌ی فرهاد حسن‌زاده، روایت تلاش نوجوانی برای غلبه بر وضعیتی ناخواسته است. کریستوا در نظریه‌ی سرپیچی، مواجهه‌ی امر نشانه‌ای و امر نمادین را در کردار خلق اثر و کردار تفسیر اثر، در متن‌های ادبی و نیز در جامعه‌ی نمایش، مطرح می‌کند. این پژوهش با رویکردی توصیفی‌تحلیلی و مبتنی‌بر نظریه‌ی سرپیچی کریستوا و دیگر آرای وی که در پیوند با این نظریه هستند، به تفسیر و تحلیل این رمان می‌پردازد. در این رمان، امر نمادین و امر نشانه‌ای به‌ترتیب در روزنامه و داستان که پیوندی بینامتنی دارند، نمود یافته‌اند. «زیبا» شخصیت نوجوان رمان که در پرورشگاه زندگی می‌کند، می‌کوشد با تخطی در مقابل جامعه‌ی نمایش که خانه و هویت را از او سلب کرده است، امر نمادین را نقض کند؛ اما این عصیان سرانجام در سطحی دیگر با ورود نویسنده به داستان، با گسست امر نمادین و بازگشت به امر نشانه‌ای، در هیأت ادبیات به‌مثابه‌ خانه و هویت و بی‌زمانی، محقق می‌شود.واژه‌های کلیدی: جامعه‌ی نمایش، رمان زیبا صدایم کن، سرپیچی، کریستوا. * دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه هرمزگان navisa_man@yahoo.comتاریخ دریافت مقاله: 22/2/1400 تاریخ پذیرش مقاله: 9/9/1400

مقاله پژوهشی

رویکردی فرهنگی به هویت در ترجمه‌ی ادبیات نوجوان: مطالعه‌ی موردی رمان خورشید هم یک ستاره است

زهره قرائی؛ شیرین شب انگیز

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1401، صفحه 245-272

https://doi.org/10.22099/jcls.2021.40616.1878

چکیده

رویکردی فرهنگی به هویت در ترجمه‌ی ادبیات نوجوان: مطالعه‌ی موردی رمان خورشید هم یک ستاره است زهره قرائی*شیرین شب‌انگیز ** چکیده ادبیات یکی از عوامل مؤثر در رشد فکری کودک و نوجوان است. با وجود ... بیشتر رویکردی فرهنگی به هویت در ترجمه‌ی ادبیات نوجوان: مطالعه‌ی موردی رمان خورشید هم یک ستاره است زهره قرائی*شیرین شب‌انگیز ** چکیده ادبیات یکی از عوامل مؤثر در رشد فکری کودک و نوجوان است. با وجود اینکه در ایران ادبیات ترجمه‌شده سهم بزرگی از آثار کودک و نوجوان را تشکیل می‌دهد، مطالعات چندانی در رابطه ‌با ابعاد مختلف آن انجام نشده است. در پژوهش حاضر به بررسی ترجمه‌های یک رمان نوجوان از منظر مؤلفه‌های هویت فرهنگی پرداخته شده است. طبق تعریف هالیدی، عناصر هویت فرهنگی در رمان شناسایی شد. سپس دو ترجمه‌ی فارسی آن بررسی شد تا با انتخاب رویکردی فرهنگی، مؤلفه‌هایی مشخص شوند که بیشتر دستخوش دست‌کاری شده بودند. بررسی‌ها نشان داد که مهم‌ترین مؤلفه‌های هویت فرهنگی در رمان بررسی‌شده زبان، غذا، حرفه و تحصیلات، رویکردهای هستی‌شناختی و روابط هستند. بررسی ترجمه‌ها نشان داد که از میان مؤلفه‌ها، زبان بیشتر دستخوش دست‌کاری شده است؛ زیرا لهجه‌های اجتماعی که در رمان، نسل اول مهاجران به آمریکا و همچنین نوجوانان را نشان‌دار می‌کنند در ترجمه تبدیل به زبان استاندارد شده‌اند. به‌علاوه، گرچه محتوای جنسی رمان در ترجمه‌ها به‌طور کلی حفظ شده بود، اما با تکنیک‌های حذف، خلاصه‌سازی و تلطیف تا حدی دستخوش تغییر گردیده بود. این مشاهده، با درنظرگرفتن رویکردهای هستی‌شناختی شخصیت‌ها که در تعارض با رویکرد غالب در جامعه ایران است، ولی در ترجمه‌ها معمولاً بدون دست‌کاری منتقل شده است، تأییدکننده‌ی این ادعاست که سخت‌گیری‌ها در ترجمه‌ی آثار، کم‌رنگ‌تر از تألیف هستند. برای بررسی تأثیر دست‌کاری‌ها بر کلیّت ترجمه، مشاهدات از منظر مفهوم «آمیختگی» هومی بابا به بحث گذاشته‌شد تا نقش لهجه‌ی اجتماعی در هویت فرهنگی برجسته شود. درنهایت، باتوجه‌به جایگاه ادبیات ترجمه‌شده‌ی نوجوان در ایران، نظام چندگانه‌ی روند حاضر توجیه شد. * استادیار مطالعات ترجمه دانشگاه کاشان zgharaei@kashanu.ac.ir (نویسنده‌ی مسئول)** کارشناس ارشد مطالعات ترجمه دانشگاه شیخ بهایی shirinsh.1395@gmail.comتاریخ دریافت مقاله: 20/2/1400 تاریخ پذیرش مقاله: 22/5/1400

مقاله پژوهشی

بررسی میزان همسانی و ناهمسانی سلیقه‌ی کودکان و سلیقه‌ی داوران و منتقدان بزرگ‌سال کودک در گزینش کتاب‌های برتر

ناصر نیکوبخت؛ سمیه رضایی

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1401، صفحه 273-298

https://doi.org/10.22099/jcls.2021.41026.1886

چکیده

بررسی میزان همسانی و ناهمسانی سلیقه‌ی کودکان و سلیقه‌ی داوران و منتقدان بزرگ‌سال کودک در گزینش کتاب‌های برتر* ناصر نیکوبخت*سمیه رضایی** چکیده صاحب‌نظران، منتقدان و داوران ادبیات کودک هرساله ... بیشتر بررسی میزان همسانی و ناهمسانی سلیقه‌ی کودکان و سلیقه‌ی داوران و منتقدان بزرگ‌سال کودک در گزینش کتاب‌های برتر* ناصر نیکوبخت*سمیه رضایی** چکیده صاحب‌نظران، منتقدان و داوران ادبیات کودک هرساله در جشنواره‌های گوناگون اقدام به انتخاب و معرفی آثار برگزیده می‌کنند؛ اما آیا انتخاب آنان با سلیقه‌ی کودک هم سازگار است؟ تاکنون هیچ پژوهش علمی شایسته‌ای در پیوند با این موضوع صورت نگرفته است. ازآنجاکه کانون پرورش فکری کودکان هر چند سال یک‌بار اطلاعات خود را به‌روز می‌کند؛ می‌توان به آثار پرخواننده یا به‌عبارتی پرخواننده‌ترین آثار کودک از سال 1385 تاکنون دست یافت. سؤال روشن تحقیق حاضر این است: آیا کتاب‌های کودک که از سوی منتقدان و داوران به‌عنوان کتاب‌های برتر، انتخاب شده‌اند، همان‌هایی هستند که مخاطبان کودک هم پسندیده و به آن‌ها اقبال نشان داده‌اند؟ در این مقاله پس از استخراج پرخواننده‌ترین آثار کانون پرورش فکری در بازه‌ی ده‌ساله و سپس آثار برگزیده از دیدگاه مننتقدان بزرگ‌سال، به مقایسه‌ی‌ نتایج این دو گروه و نقد و بررسی آن پرداخته شده است. پس از بررسی و مقایسه‌ی‌ نمونه‌ی موردی، افزون‌بر دستیابی به معیارهای کودکان و منتقدان آثار کودکانه در سنجش و انتخاب کتاب کودک، نوع این معیارها آسیب‌شناسی گردیده است. * استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس n_nikoubakht@modares.ac.ir ** استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فرهنگیان s.rezaee@cfu.ac.ir (نویسنده‌ی مسئول)تاریخ دریافت مقاله: 14/7/1399 تاریخ پذیرش مقاله: 6/7/1400* این پژوهش با حمایت صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور انجام شده است.

مقاله پژوهشی

شناخت الگوی فهم و گرایش هرمنوتیک آذریزدی

عبدالله واثق عباسی؛ اکرم عارفی

دوره 13، شماره 2 ، اسفند 1401، صفحه 299-326

https://doi.org/10.22099/jcls.2022.40331.1873

چکیده

شناخت الگوی فهم و گرایش هرمنوتیک آذریزدی عبدالله واثق عباسی *اکرم عارفی** چکیده مهدی آذریزدی پدر ادبیات کودک و نوجوان ایران است. از میان آثار وی مجموعه‌ی قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب مقبولیت و ... بیشتر شناخت الگوی فهم و گرایش هرمنوتیک آذریزدی عبدالله واثق عباسی *اکرم عارفی** چکیده مهدی آذریزدی پدر ادبیات کودک و نوجوان ایران است. از میان آثار وی مجموعه‌ی قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب مقبولیت و محبوبیت بسیاری یافته است و پرتیراژترین اثر ادبیات کودک محسوب می‌شود. در مقاله‌ی حاضر برای یافتن الگوی فهم و گرایش هرمنوتیک آذریزدی پس از بررسی 121 قصه‌ی بازنویسی‌شده و طبقه‌بندی تفاوت‌های بازنویسی با قصه‌های مأخذ، هفت دسته تغییر مشخص شد. این تغییرات هفتگانه متأثر از سه مرحله فهم آذریزدی است: 1. فهم از متون کهن؛ 2. فهم از وظیفه و رسالت خود و 3. فهم از مخاطب. بر اساس یافته‌های تحقیق، آذریزدی در هر یک از این مراحل به امکان فهم عینی متن و فهم درست و برداشت واحد از متن معتقد است. از نظر او معنا و کارکرد کلمات ثابت است و با تصریح‌ بر مفاهیم اخلاقی به مخاطبش نیز اجازه نمی‌دهد فهمی متفاوت یا مخالف با هدف قصه‌هایش داشته باشد؛ بنابراین الگوی فهم آذریزدی با هرمنوتیک سنتی و به‌طور خاص با نحله‌ی شلایر ماخر منطبق است. * دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان vacegh40@yahoo.com (نویسنده‌ی مسئول)** دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان akram_arefi@yahoo.comتاریخ دریافت مقاله: 5/3/1400 تاریخ پذیرش مقاله: 20/11/1400

دوره 15 (1403)

دوره 14 (1402)

دوره 13 (1401)

دوره 12 (1400)

دوره 11 (1399)

دوره 10 (1398)

دوره 9 (1397)

دوره 8 (1396)

دوره 7 (1395)

دوره 6 (1394)

دوره 5 (1393)

دوره 4 (1392)

دوره 3 (1391)

دوره 2 (1390)

دوره 1 (1389)

دوره و شماره: دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 26، اسفند 1401، صفحه 1-326

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده